Argentina qishloq xoʻjaligi
Qishloq xoʻjaligi Argentina iqtisodiyotining asoslaridan biridir.
Argentina qishloq xoʻjaligi nisbatan kapitalni talab qiladi, bugungi kunda barcha bandlikning taxminan 7 foizini taʼminlaydi va hatto 1900-yildagi hukmronlik davrida ham barcha mehnatning uchdan biridan koʻprogʻini tashkil etmaydi[1]. 1959-yilda yalpi ichki mahsulotning qariyb 20% ni tashkil etgan boʻlsa, u bugungi kunda toʻgʻridan-toʻgʻri 10% dan kamroq hissa qoʻshmoqda.
Xom yoki qayta ishlangan qishloq xoʻjaligi tovarlari Argentina valyutasining yarmidan koʻpini tashkil qiladi va mamlakat ijtimoiy taraqqiyoti va iqtisodiy farovonligining ajralmas ustuni boʻlib qolmoqda. Argentina qishloq xoʻjaligi yerlarining 10-15%i xorijga tegishli[2].
2011-yilda Argentina eksportining to‘rtdan bir qismi 86 milliard AQSH dollariga teng bo‘lgan qismini qayta ishlanmagan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari, asosan soya, bug‘doy va makkajo‘xori tashkil etdi. Yana uchdan bir qismini qayta ishlangan qishloq xoʻjaligi mahsulotlari, yaʼni chorva yemlari, un va oʻsimlik moylari tashkil etdi[3]. Qishloq xoʻjaligini nazorat qilish uchun mas’ul boʻlgan milliy hukumat tashkiloti Qishloq xoʻjaligi, chorvachilik, baliqchilik va oziq-ovqat kotibiyatidir.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kolumbiya birjasiga qadar mamlakatda turli mahalliy ekinlar yetishtirilar edi[4]. Araukariya oʻrmonida (bugungi kunda Braziliya bilan birgalikda) bularga yerba mate, ananas guava, Butia eriospatha, Bromelia antiacantha va boshqa Myrtaceae kiradi[4].
2018-yilda Argentina qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Argentina yerba mate dunyosining eng yirik ishlab chiqaruvchisi, soya, makkajoʻxori, kungaboqar urugʻi, limon va nokning 5 ta yirik ishlab chiqaruvchilardan biri, arpa, uzum, artishok, tamaki dunyosidagi 10 ta yirik ishlab chiqaruvchilardan biri, paxta, bugʻdoy, shakarqamish, joʻxori va greyfurt dunyodagi eng yirik 15 ishlab chiqaruvchilardan biridir[5].
2018-yilda Argentina mol goʻshti yetishtirish boʻyicha dunyoda 4-oʻrinni egalladi, ishlab chiqarish hajmi 3 million tonnani tashkil etdi (faqat AQSh, Braziliya va Xitoydan keyin). Shuningdek, u 37,7 million tonna ishlab chiqarilgan (faqat AQSh va Braziliyadan keyin) soya bilan dunyoda 3-oʻrinni egalladi; makkajoʻxori yetishtirish boʻyicha dunyoda 4-oʻrinda, 43,5 million tonna hosil bilan (faqat AQSh, Xitoy va Braziliyadan keyin); bugʻdoy yetishtirish boʻyicha dunyoda 12-oʻrinda, 18,5 million tonna ishlab chiqarilgan; joʻxori yetishtirish boʻyicha dunyoda 11-oʻrinda, 1,5 million tonna ishlab chiqarilgan; 1,9 million tonna uzum yetishtirish boʻyicha dunyoda 10-oʻrinni egallaydi; va 79 ming tonna mahsulot bilan dunyoda uchinchi yirik asal ishlab chiqaruvchisi (faqat Xitoy va Turkiyadan keyin), 19 million tonna shakarqamish yetishtirdi[6].Mamlakat, shuningdek, kungaboqar urugʻini ishlab chiqarish boʻyicha dunyodagi eng yirik mamlakatlardan biri hisoblanadi: 2010-yilda u 2,2 million tonna bilan dunyoda 3-oʻrinni egallagan[7]. 2018-yilda Argentinada 2,3 million tonna kartoshka, qariyb 2 million tonna limon, 1,3 million tonna guruch, 1 million tonna apelsin, 921 ming tonna yeryong‘oq, 813 ming tonna paxta, 707 ming tonna piyoz, 65 ming tonna kartoshka, 656 ming tonna pomidor, 565 ming tonna nok, 510 ming tonna olma, 491 ming tonna suli, 473 ming tonna loviya, 431 ming tonna mandarin, 302 ming tonna yerba mate, 283 ming tonna sabzi, 226 ming tonna shaftoli, 194 ming tonna kassava, 174 ming tonna zaytun, 174 ming tonna banan, 148 ming tonna sarimsoq, 114 ming tonna greyfurt, 110 ming tonna artishok, shuningdek, boshqa kichik qishloq xoʻjaligi mahsulotlari yetishtirildi.[8]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Rock, David. Argentina: 1516-1982. University of California Press, 1987.
- ↑ Voss, Peer. „farmland as inflation hedge“. 2011-yil 7-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 30-iyul.
- ↑ INDEC, Foreign Trade, Export Complexes (Wayback Machine saytida 2006-05-21 sanasida arxivlangan).
- ↑ 4,0 4,1 Clement, Charles R.; Casas, Alejandro; Parra-Rondinel, Fabiola Alexandra; Levis, Carolina; Peroni, Nivaldo; Hanazaki, Natalia; Cortés-Zárraga, Laura; Rangel-Landa, Selene et al. (2021-01-28). "Disentangling Domestication from Food Production Systems in the Neotropics". Quaternary (MDPI) 4 (1). doi:10.3390/quat4010004. ISSN 2571-550X.
- ↑ Argentina en 2018, por FAO
- ↑ Azúcar
- ↑ „Sunflower Culture“. 2020-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 9-dekabr.
- ↑ Argentina production in 2018, by FAO
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- CAMPONOVA (ispancha) (Argentinada joylashgan)
- Agritotal .:. Revista CHACRA rasmiy sahifasi (ispancha) (Argentinada joylashgan)
- Informe Rural (ispancha) (Coronel Pringles, Buenos-Ayres, Argentinada joylashgan)
- Bienvenidos a la portada „Entreagro“ (ispancha) (Chajari, Entre-Rios, Argentinada joylashgan)
- Crónica Rural (ispancha) (Konseptsion del Urugvay, Entre-Rios, Argentinada joylashgan)
- AgroRegion.com.ar (ispancha) (Paranada, Entre-Rios, Argentinada joylashgan)
- Campo en Acción (ispancha) (Paranada, Entre Rios, Argentina)
- // La Verdad interyeri // (ispancha) (Junin, Buenos-Ayres, Argentinada joylashgan)
- GuiaMedia.com.ar (ispancha) (Markos Xuaresda, Kordova, Argentina)
- TODOAGRO :: Actualidad — Negocios — Capacitación — Comunidad (Wayback Machine saytida 2020-02-17 sanasida arxivlangan) (ispancha) (Markos Xuaresda, Kordova, Argentina)
- El Agro Correntino — La voz y el sentir de nuestra gente (ispancha) (Korrientes, Korrientes, Argentinada joylashgan)
- Agroenlinea.com.ar (ispancha) (Posadas, Misiones, Argentinada joylashgan)
- NuestroAgro.com.ar, Agricultura, Ganaderia, Lecheria. On-layn Revista Nuestro Agro Edición, agropecuarias noticias va noticias. (ispancha) (Rafaela, Santa Fe, Argentinada joylashgan)