Turkiy davlatlar tashkiloti
Turkiy davlatlar tashkiloti[1] (ozarbayjoncha: Türk Dövlətləri Təşkilatı, qozoqcha: Түрік Мемлекеттері ұйымы, qirgʻizcha: Түрк мамлекеттеринин уюму, turkcha: Türk Devletleri Teşkilatı, ven. Török Államok Szervezete, inglizcha: Organization of Turkic States; 2021-yilgacha sobiq Turkiy kengash) — turkiyzabon davlatlardan tashkil topgan xalqaro tashkilot. Tashkilotning asosiy maqsadi aʼzo davlatlarning har tomonlama doʻstlik va hamkorlikni rivojlanirishiga qaratilgan. Ushbu tashkilot 3-oktabr 2009-yilda Ozarbayjonning Naxchivon shahrida asos solingan.
| Tashkilot nomi | Turkiy Kengash |
| Aʼzo davlatlar soni | 5 ta |
| Shtab-kvartira |  Turkiya, Istanbul
|
| Parlament assambleyasi |  Ozarbayjon , Boku
|
| Turkiy Kengash akademiyasi |  Qozogʻiston , Nur-Sulton
|
| Tashkilot turi | Xalqaro tashkilot |
| Asos solingan sana | 3-oktabr 2009 |
| Rasmiy tillar | inglizcha, turkcha, oʻzbekcha, qozoqcha, ozarbayjoncha,qirgʻizcha |
| Bosh kotib |  Qozogʻiston Bag’dod Amreyev
|
| Rasmiy sayti | turkkon.org |
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1992-yilda ilk bor ,,Turkiyzabon davlatlar sammitiʻʻ boʻlib oʻtdi. 2009-yilning 3-oktabr kuni Ozarbayjonning Naxchivon shahrida Ozarbayjon, Qozogʻiston, Qirgʻiziston va Turkiya oʻrtasida «Naxchivon kelishuvi» imzolandi va «Turkiy kengash» xalqaro tashkilotiga asos solindi va tashkilot kotibiyati bosh binosi Turkiyaning Istanbul shahrida joylashishi aniqlab olindi[2].
Ushbu tashkilotga asos solinishdan avval, 1992-yilda Qozogʻustonning oʻsha paytdagi poytaxti Almatida «Birlashgan turkiylar tili va sanʼati maʼmuriyati»ga asos solingan edi. 1998-yilda esa Ozarbayjonning Boku shahrida «Turkiyzabon davlatlar parlamentlik assambleyasi» tashkil etildi. Yaqin kelajakda ,,Turkiy Kengashgaʻʻ Turkmaniston kirishi kutilmoqda.
Yigʻilishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
2021-yilning 23—24-iyun kunlari Oʻzbekistonning Qoʻqon shahrida Turkiy kengash turizm vazirlarining VI yigʻilishi va Turizm boʻyicha ishchi guruhning XV yigʻilishi oʻtkazildi[3]. 24-iyun kuni turizm sohasidagi vazirlarning yigʻilishida Oʻzbekiston turizm va sport vaziri Aziz Abduhakimov taklifiga binoan Qoʻqon shahri Turkiy kengashning turizm poytaxti deb eʼlon qilindi[4].
Aʼzo davlatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Davlat | Poytaxti | Maydoni | Aholisi soni (ming) |
YIM | YIM Aholi jon boshiga |
|---|---|---|---|---|---|
 Ozarbayjon |
Boku | 86 600 km² | 10 073 | 174 mlrd. doll. | 18 500 doll. |
 Oʻzbekiston |
Toshkent | 448 976 km² | 34 037 | 222 mlrd. doll. | 7 000 doll. |
 Qirgʻiziston |
Bishkek | 198 500 km² | 6 389 | 23 mlrd. doll. | 4000 doll. |
| Qozogʻiston |
Nur-Sulton | 2 724 902 km² | 18 690 | 460 mlrd. doll. | 26 700 doll. |
 Turkiya |
Anqara | 783 562 km² | 83 155 | 2 100 mlrd. doll. | 22 000 doll. |
| Jami: | - | 4 242 540 km² | 152 344 | 2 979 mlrd. doll. | 15 640 doll. |
Turkiy Kengashdagi kuzatuvchi davlat[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Davlat | Aholisi soni | Maydoni | YIM | YIM Aholi jon boshiga |
|---|---|---|---|---|
 Mojariston
|
9 778 371 | 93 036 км² | 242 mlrd. doll. | 24 498 doll. |
Turkiy Kengash aʼzosi boʻlmagan turkiyzabon davlatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Davlat | Poytaxti | Maydoni | Aholisi soni | YIM | YIM Aholi jon boshiga |
|---|---|---|---|---|---|
 Turkmaniston |
Ashxobod | 491 200 km² | 5 240 500 | 95,5 mlrd. doll. | 17 485 doll. |
 Shimoliy Qibris Turk Respublikasi |
Lefkosiya | 3 300 km² | 294 900 | 1.7 mlrd. doll. | 10 095 doll. |
| Jami: | - | 494 500 km² | 5 535 400 | 97,2 mlrd. doll. | 13 790 doll. |
Tashkilot sohalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Istanbul kotibiyati
- Prezidentlar kengashi
- Tashqi ishlar vazirlari kengashi
- Yuqori martabalilardan tashkil topgan komitet
- Turkiyzabon davlatlar oqsoqollari kengashi
- Bokudagi parlament assambleyasi
- Ostonadagi turkiy akademiya
- Turkiy madaniyat xalqaro tashkiloti
Tashkilot bosh kotiblari[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Xalil Aqinchi[5] | Turkiya |
3.10.2009 | 16.09.2014 |
| Ramil Hasanov | Ozarbayjon |
16.09.2014 | 3.09.2018 |
| Bag’dod Amreyev | Qozogʻiston |
3.09.2018 | hozirgi vaqtgacha |
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Turkiy Kengash nomi «Turkiy davlatlar tashkiloti» deb oʻzgartiriladi“, Gazeta.uz (12-Noyabr 2021-yil).
- ↑ Нахичеванское соглашение о создании Совета сотрудничества тюркоязычных государств, archived from the original on 2010-12-27, https://web.archive.org/web/20101227212017/http://ru.government.kz/docs/z100000341_20100927~1.htm, qaraldi: 2015-03-29
- ↑ „Ўзбекистонда Туркий кенгаш туризм вазирларининг VI йиғилиши ўтказилади“. Bugun.uz. Qaraldi: 2021 йил 11 июнь.
- ↑ „Қўқон шаҳрини Туркий кенгашнинг илк «Туризм пойтахти» сифатида номлаш таклиф қилинди“. Bugun.uz. Qaraldi: 2021 йил 24 июнь.
- ↑ Информация из Официального сайта ТС, archived from the original on 2014-02-14, https://web.archive.org/web/20140214230120/http://turkkon.org/icerik.php?no=18, qaraldi: 2015-03-29
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Tashkilot rasmiy sayti
- Naxchivon kelishuvi Arxivlandi 2010-12-27 Wayback Machine saytida.