Turkiy davlatlar tashkiloti

Turkiy davlatlar tashkiloti
	; gerb
Ishga tushgan sanasi	3-oktabr 2009-yil
Joylashuvi	Turkiya, Istanbul (Kotibiyat); Ozarbayjon, Boku (Parlament assambleyasi); Qozogʻiston, Ostona (Turk kengash akademiyasi)
Asoschi(lar)i	Ozarbayjon; Qozogʻiston; Qirgʻiziston; Turkiya; Oʻzbekiston; Kuzatuvchilar: Vengriya; ; Turkmaniston; ; Shimoliy Kipr; ;
Vebsayti	turkicstates.org
Til(lar)i	Qozoq tili; Ozarbayjon turkchasi; Qirgʻiz tili; Turk tili; Oʻzbek tili; Ingliz tili
	Conseilturcique.svg

Turkiy davlatlar tashkiloti (TDT)^[1] (ozarbayjoncha: Türk Dövlətləri Təşkilatı, qozoqcha: Түрік Мемлекеттері ұйымы, qirgʻizcha: Түрк мамлекеттеринин уюму, turkcha: Türk Devletleri Teşkilatı, veng.: Török Államok Szervezete, inglizcha: Organization of Turkic States; 2021-yilgacha sobiq Turkiy kengash) — turkiyzabon davlatlardan tashkil topgan xalqaro tashkilot. Tashkilotning asosiy maqsadi aʼzo davlatlarning har tomonlama doʻstlik va hamkorlikni rivojlanirishiga qaratilgan. Ushbu tashkilotga 2009-yil 3-oktabrda Ozarbayjonning Naxichevan shahrida asos solingan.

Havo rangda — aʼzo davlatlar, och havo rangda — Kuzatuvchi davlatlar.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1992-yilda ilk bor "Turkiyzabon davlatlar sammitiʻʻ boʻlib oʻtdi. 2009-yilning 3-oktabr kuni Ozarbayjonning Naxchivon shahrida Ozarbayjon, Qozogʻiston, Qirgʻiziston va Turkiya oʻrtasida „Naxichevan kelishuvi“ imzolandi va „Turkiy kengash“ xalqaro tashkilotiga asos solindi. Tashkilot kotibiyati bosh binosi Turkiyaning Istanbul shahrida joylashishi aniqlab olindi^[2].

Ushbu tashkilotga asos solinishdan avval, 1992-yilda Qozogʻistonning oʻsha paytdagi poytaxti Olmaotada „Birlashgan turkiylar tili va sanʼati maʼmuriyati“ga asos solingan edi. 1998-yilda esa Ozarbayjonning Boku shahrida „Turkiyzabon davlatlar parlamentlik assambleyasi“ tashkil etildi. Yaqin kelajakda „Turkiy Kengash“gaTurkmaniston kirishi kutilmoqda.

Yigʻilishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yilning 23—24-iyun kunlari Oʻzbekistonning Qoʻqon shahrida Turkiy kengash turizm vazirlarining VI yigʻilishi va Turizm boʻyicha ishchi guruhning XV yigʻilishi oʻtkazildi^[3]. 24-iyun kuni turizm sohasidagi vazirlarning yigʻilishida Oʻzbekiston Turizm va sport vaziri Aziz Abduhakimov taklifiga binoan Qoʻqon shahri Turkiy kengashning turizm poytaxti deb eʼlon qilindi^[4].

Aʼzo davlatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Davlat	Poytaxti	Maydoni	Aholisi soni (ming)	YIM	YIM Aholi jon boshiga
Ozarbayjon	Boku	86 600 km²	10 073	65 mlrd. doll.	18 500 doll.
Oʻzbekiston	Toshkent	448 976 km²	34 037	76 mlrd. doll.	2800 doll.
Qirgʻiziston	Bishkek	198 500 km²	6 389	8 mlrd. doll.	1300 doll.
Qozogʻiston	Nur-Sulton	2 724 902 km²	18 690	185 mlrd. doll.	10000 doll.
Turkiya	Anqara	783 562 km²	83 155	848 mlrd. doll.	13500 doll.
Jami:	-	4 242 540 km²	152 344	1188 mlrd. doll.	11000doll.

Turkiy Kengashdagi kuzatuvchi davlat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Davlat	Poytaxti	Aholisi soni	Maydoni	YIM	YIM Aholi jon boshiga
Mojariston	Budapesht	9 778 371	93 036 km²	242 mlrd. doll.	24 498 doll.
Turkmaniston	Ashxobod	5 240 500	491 200 km²	95,5 mlrd. doll.	17 485 doll.
Shimoliy Qibris Turk Respublikasi	Lefkosiya	3 300 km²	294 900	1.7 mlrd. doll.	10 095 doll.

Tashkilot sohalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Istanbul kotibiyati
Prezidentlar kengashi
Tashqi ishlar vazirlari kengashi
Yuqori martabalilardan tashkil topgan komitet
Turkiyzabon davlatlar oqsoqollari kengashi
Bokudagi parlament assambleyasi
Ostonadagi turkiy akademiya
Turkiy madaniyat xalqaro tashkiloti

Tashkilot bosh kotiblari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xalil Aqinchi^[5]	Turkiya	3.10.2009	16.09.2014
Ramil Hasanov	Ozarbayjon	16.09.2014	3.09.2018
Bagʻdod Amreyev	Qozogʻiston	3.09.2018	2022
Kubanichbek Omrualiyev	Qirgʻiziston	2022	hozirgi kunga qadar

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „Turkiy Kengash nomi «Turkiy davlatlar tashkiloti» deb oʻzgartiriladi“. Gazeta.uz (12-noyabr 2021-yil). Qaraldi: 14-noyabr 2021-yil.
↑ Нахичеванское соглашение о создании Совета сотрудничества тюркоязычных государств, 27–dekabr 2010–yilda asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 29–mart 2015–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
↑ „Ўзбекистонда Туркий кенгаш туризм вазирларининг VI йиғилиши ўтказилади“. Bugun.uz. 2021-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021 йил 11 июнь.
↑ „Қўқон шаҳрини Туркий кенгашнинг илк «Туризм пойтахти» сифатида номлаш таклиф қилинди“. Bugun.uz. 2021-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021 йил 24 июнь.
↑ Информация из Официального сайта ТС, 14–fevral 2014–yilda asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 29–mart 2015–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tashkilot rasmiy sayti
Naxchivon kelishuvi (Wayback Machine saytida 27-dekabr 2010-yil sanasida arxivlangan)

[1] „Turkiy Kengash nomi «Turkiy davlatlar tashkiloti» deb oʻzgartiriladi“. Gazeta.uz (12-noyabr 2021-yil). Qaraldi: 14-noyabr 2021-yil.

[alptransit1-2] Нахичеванское соглашение о создании Совета сотрудничества тюркоязычных государств, 27–dekabr 2010–yilda asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 29–mart 2015–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()

[3] „Ўзбекистонда Туркий кенгаш туризм вазирларининг VI йиғилиши ўтказилади“. Bugun.uz. 2021-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021 йил 11 июнь.

[4] „Қўқон шаҳрини Туркий кенгашнинг илк «Туризм пойтахти» сифатида номлаш таклиф қилинди“. Bugun.uz. 2021-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021 йил 24 июнь.

[5] Информация из Официального сайта ТС, 14–fevral 2014–yilda asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 29–mart 2015–yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

k m t Turkiy davlatlar tashkiloti
Members	Ozarbayjon Qozogʻiston Qirgʻiziston Turkiya Oʻzbekiston
Observers	Vengriya Shimoliy Kipr Turkmaniston
Summits	Turkiy tilli davlatlar sammitlari roʻyxati (1992–2010) Turkiy kengash sammitlari roʻyxati (2011-2021) Turkiy davlatlar tashkiloti sammiti (2022)
Symbols	Bayroq Turkiy tilli davlatlarning hamkorlik kuni
Award	Turkiy dunyoning oliy ordeni