Xalqaro Turkiy Madaniyat Tashkiloti

Xalqaro Turkiy Madaniyat Tashkiloti
Ishga tushgan sanasi	12-iyul 1993-yil
Joylashuvi	Turkiya, Anqara
Asoschi(lar)i	Ozarbayjon; Qozogʻiston; Qirgʻiziston; Turkiya; Oʻzbekiston; Turkmaniston; Kuzatuvchilar Tatariston; Boshqirdiston; Xakasiya; Saxa Respublikasi; Tiva; Oltoy Respublikasi; Shimoliy Kipr; Gagauziya; ;
Bosh kotib	Qozogʻiston, Dyusen Kaseinov
Vebsayti	www.turksoy.org
Til(lar)i	turkcha, ruscha, inglizcha

Xalqaro Turkiy Madaniyat Tashkiloti yoki TURKSOY (turkcha: Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı, Türksoy) — turkiy davlatlardan tashkil topgan xalqaro madaniyat tashkiloti. Tashkilotning asosiy maqsadi bu turkiy davlatlar va xalqlar orasidagi doʻstlikni va hamkorlikni kuchaytirishdir. Bu hamkorlik iqtisodiy, madaniy va boshqa sohalarni oʻz ichiga oladi. Tashkilot bosh binosi Turkiya poytaxti Anqarada joylashgan. Hozirgi vaqtda, tashkilot bosh direktori qozogʻistonlik Dyusen Kaseinov hisoblanadi. Tashkilot 3 ta rasmiy tiliga ega, bular: turk, rus va ingliz tillaridir.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xalqaro Turkiy madaniyat tashkilotining shtab-kvartirasi.

Tashkilot tarixi ilk marta 1992-yilda Boku va Istanbuldagi Ozarbayjon, Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Turkiya, Turkmaniston va Oʻzbekiston madaniyat vazirlari uchrashuvida kelishilgan. 1993-yilning 12-iyul kuni Qozogʻistonning oʻsha paytdagi poytaxti Almatida „Turkiy madaniyat rivojlanishi hamkorligi tshkiloti“ga asos solindi va tegishli xujjatlar imzolandi.

1996-yildan, TURKSOY va YUNESKO oʻrtasida rasmiy hamkorlik yoʻlga qoʻyildi. 2009-yilda tashkilot nomi hozirgi nomga oʻzgartirildi. Oʻsha yili, ushbu tashklot Turkiy kengash tarkibiga kirdi.

Aʼzo mamlakatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

TURKSOY tarkibiga 10 ishtirokchi kiradi, bular mustqail suveren davlatlar, boshqa davlatlar tarkibidagi federal subyektlar va muxtor viloyat va regionlardir.

Mamlakat	Poytaxti	Rasmiy tili	Aholisi soni
Gagauzia	Komrat	Gagauz tili	00 163 200
Ozarbayjon	Boku	Ozarbayjon tili	09 780 700
Qozogʻiston	Ostona	Qozoq tili	17 440 270
Qirgʻiziston	Bishkek	Qirgʻiz tili	05 776 580
Shimoliy Kipr	Lefkosiya	Turk tili	00 294 900
Boshqirdiston	Ufa	Boshqird tili	04 086 180
Oltoy Respublikasi	Gorno Altaysk	oltoy tili	00 202 000
Tatariston	Qozon	Tatar tili	03 855 000
Turkiya	Anqara	Turk tili	77 695 000
Turkmaniston	Ashxobod	Turkman tili	05 250 000
Oʻzbekiston	Toshkent	Oʻzbek tili	31 050 000

Sobiq aʼzolar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2015-yil oxirida Turkiya harbiy-havo kuchlari Rossiya samolyotini urib tushirgandan so‘ng Rossiyaning uchta federal bo‘linmasi TURKSOYni tark etdi.

Mamlakat	Poytaxti	Rasmiy tili	Aholisi soni
Saxa Respublikasi	Yakutsk	saxa tili	992,115
Tiva	Qizil	tiva tili	332,609

Turk dunyosining madaniy poytaxti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turksoy har yili Turk dunyosidan bir shaharni „Turk dunyosi madaniyat poytaxti“ etib tanlaydi. Tanlangan shahar turkiy madaniyatni nishonlash uchun bir qancha tadbirlarga mezbonlik qiladi^[1]. Ushbu nomga sazovor boʻlgan shaharlar:

2012-yil: Ostona, Qozogʻiston
2013-yil: Eskishehir, Turkiya
2014-yil: Qozon, Tatariston
2015-yil: Marv, Turkmaniston
2016-yil: Shaki, Ozarbayjon
2017-yil: Turkiston, Qozog‘iston
2018-yil: Kastamonu, Turkiya^[2]
2019-yil: Oʻsh, Qirgʻiziston
2020-yil: Xiva, Oʻzbekiston^[3]
2022-yil: Bursa, Turkiya^[4]
2023-yil: Shusha, Ozarbayjon^[5]
2024-yil: Anau, Turkmaniston^[6].