Kontent qismiga oʻtish

Inomjon Usmonxoʻjayev

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Vikipediyada shunday familiyali boshqa shaxslar haqida ham maqolalar mavjud, qarang: Usmonxoʻjayev.
Inomjon Buzrukxoʻjayevich Usmonxoʻjayev
OʻzSSR KP MK Birinchi kotibi
Mansab davri
1983-yil – 1988-yilgacha
Oʻtmishdoshi Sharof Rashidov
Vorisi Rafiq Nishonov
OʻzSSR Oliy Soveti Prezidiumi raisi
Mansab davri
1978-yil – 1983-yilgacha
Oʻtmishdoshi Nazar Matchonov
Vorisi Oqil Salimov
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 21-may 1930-yil
Fargʻona
Vafoti 17-mart 2017-yil(2017-03-17)
(86 yoshda)
Fargʻona
Inomjon Usmonxoʻjayev va otasi Buzrukxoʻja Usmonxoʻjayevning Xoʻjai Bob qabristonidagi haykallari. (Bu yerda Usmonxoʻjayevlar oilasining boshqa aʼzolarini ham qabrlari bor)
Inomjon Usmonxoʻjayevning Xoʻjai Bob qabristonidagi haykali

Inamjon Buzrukovich Usmonxoʻjaev (oʻzbekcha: Иномжон Бузрукович Усмонхўжаев; Inomjon Buzrukovich Usmonxoʻjayev ; 21-may 1930-yil, Fargʻona, Oʻzbekiston SSR, SSSR — 16-mart, 2017-yil, Fargʻona, Oʻzbekiston Respublikasi) — sovet partiya va davlat arbobi, Oʻzbekiston Kompartiyasi MK birinchi kotibi (1983—1988).

Biografiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Usmonxoʻjayev 21-may 1930-yil, Fargʻonada davlat va partiya yetakchisi Buzrukxoʻja Usmonxoʻjayev oilasida tugʻilgan. Ota-onasi Fargʻona viloyatining Rishton tumanidan boʻlgan. 1955-yil Oʻrta Osiyo politexnika institutining arxitektura fakultetini tugatgan. „Ferganavodstroy“ tresti muhandisi, qurilish uchastkasi boshlig‘i, 1959-yil Marg‘ilon shahar bosh arxitektori lavozimlarida ishlagan. 1958-yilda KPSS safiga qoʻshilgan. 1960-yil Fargʻona viloyati partiya komiteti instruktori boʻlgan.

1961-yil Fargʻona viloyati ijroiya qoʻmitasi boshqarma boshligʻi sifatida ishlagan. 1962-yildan sovet-partiya ishlarida, Mehnatkashlar deputatlari Fargʻona shahar Kengashi ijroiya qoʻmitasi raisi, Oʻzbekiston Kompartiyasi Sirdaryo viloyati partiya komiteti kotibi (1965—1969), Oʻzbekiston Xalq partiyasi apparati va KPSS Markaziy Qoʻmitasi xodimi lavozimlarida ishlagan (1969—1972).

1972—1974-yillarda Namangan mehnatkashlar deputatlari Soveti ijroiya qoʻmitasi raisi boʻlgan.

1974—1978-yillarda — Oʻzbekiston Kompartiyasi Andijon viloyat qoʻmitasining birinchi kotibi sifatida ishlagan.

1978-yildan 1983-yilgacha — Oʻzbekiston SSR Oliy Kengashi Prezidiumining Raisi, 1979-yil aprelidan 1983-yil dekabrigacha bir vaqtning oʻzida SSSR Oliy Soveti Prezidiumi Raisining oʻrinbosari boʻlgan.

1983-yil 3-noyabrdan 1988-yil 12-yanvargacha — Oʻzbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetining birinchi kotibi.

1984-yil yozida Markaziy Komitet kotibi E. K. Ligachev boshchiligida KPSS Markaziy Komitetining bir guruh xodimlari Oʻzbekiston SSR Kompartiyasi Markaziy Komitetining XVI plenumini saylash uchun Toshkentga keldilar. Sh. Rashidov o‘rniga yangi birinchi kotib tayinlandi[1] . Plenumda barcha so‘zga chiqqanlar, jumladan, yaqinda Rashidov xotirasiga sodiqlik qasamyod qilgan Usmonxo‘jaev uni o‘zbek xalqiga tuzatib bo‘lmaydigan zarar yetkazgan zolim, poraxo‘r sifatida aybladi[1]. U o‘ziga haqiqatni aytishga jur’at etgan halol odamlarni taʼqib qilishda, respublikada qullik va xizmatkorlik, qarindosh-urug‘chilik muhitini yaratishda ayblandi[1]. Plenum qarori bilan Rashidovning kullari respublikaning taniqli madaniyat va fan arboblari, jamoat va siyosiy arboblari dafn etilgan Chag‘atoy qabristoniga qazib olinib, qayta dafn etildi[1] .

KPSS MK aʼzosi (1981—1988). SSSR Oliy Kengashining 10- va 11-chaqiriqlari deputati. SSSR Oliy Soveti Prezidiumi aʼzosi (1984—1988).

Qayta qurish davrida uni korrupsiyada ayblashdi. 1988-yil 12-yanvarda "nafaqaga chiqqanligi munosabati bilan Oʻzbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetining birinchi kotibi vazifasidan ozod etildi, 1988-yil 24-mayda SSSR Oliy Kengashi Prezidiumi tarkibidan chiqarildi. 1988-yil 28-noyabrda u „oʻzini murosaga keltirgan“ sifatida KPSS Markaziy Qo'mitasi aʼzolaridan chiqarib yuborildi.

U respublikaga rahbarlik qilgan yillarda siyosiy va iqtisodiy vaziyat yomonlashdi, u qatʼiyatsizligi va jurʼatsizligi tufayli Markazning tazyiqiga dosh bera olmay, 1984—88 yillarda Oʻzbekistonning koʻplab xoʻjalik va partiya arboblarini „paxta ishi“ va „oʻzbeklar ishi“ degan soxta siyosiy ayblovlar natijasida qatagʻon qilinishiga, xalqning milliy gʻururi va qadriyatlari kamsitilishiga yoʻl qoʻyib berdi[2].

1989-yil 27-dekabrda u „Paxta ishi“ boʻyicha 12 yilga qamalgan. 1990-yilda esa chiqarilgan.

Oqlanishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Faqat O‘zbekistonning ikkinchi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan 2016-yil 18-noyabrda O‘zbekiston Oliy sudi Inomjon Usmonxo‘jaevni to‘liq reabilitatsiya qildi.

Vafoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Umrining so‘nggi yillarini Farg‘onada ota uyida o‘g‘illari va nevaralari bilan o‘tkazdi. Farg‘ona viloyati Rishton tumani, Pandigon qishlog‘idagi qabristonga dafn etilgan[3].

Mukofotlar va unvonlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1990-yil 16-mayda barcha mukofotlardan mahrum qilingan edi.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Совесть и Фемида». „«Хлопковое дело» в Узбекистане“. Газета. Ак Жайык (2008-yil 3-iyul). — „Но всё круто поменялось. Летом 1984 г. в Ташкент внезапно прибывает группа сотрудников ЦК КПСС во главе с секретарем ЦК КПСС Е. Лигачёвым для проведения XVI пленума ЦК КП УзССР по избранию нового первого секретаря вместо Ш. Рашидова.“. 2009-yil 1-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 8-yanvar.
  2. ↑ Ad: Oʻzbekistonning yangi tarixi, 2kitob [Oʻzbekiston sovet mustamlakachiligi davrida], T., 2000; Oʻzbekiston tarixi (1917-1981-yil), T., 2002; Azizxoʻjayev A., Chin oʻzbek ishi, T., 2003.
  3. ↑ „Скончался бывший руководитель Узбекистана“. 2017-yil 20-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 18-mart. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Inomjon_Usmonxoʻjayev&oldid=4448398" dan olindi