Foydalanuvchi:Nilu-navruz/Margarita Filanovich

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

{{Olim | nomi = Margarita Filanovich | tasvir = Margarita Filanovich.jpg | caption = 180 px | birth_date = 16-iyun 1937-yil | birth_place = ,RSFSR Leningrad | residence = Sovet Ittifoqi→Andoza:Oʻzbekiston Respublikasi | death_date = | death_place = | field = tarixchisi, arxeolog | work_institution = O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Arxeologiya instituti | alma_mater = Oʻrta Osiyo davlat universitetining | doctoral_advisor = | Academic degree = Tarix fanlari doktori | prizes =
Andoza:Beruniy nomidagi Oʻzbekiston Respublikasi davlat mukofoti Margarita Ivanovna Filanovich (oʻzbekcha: Margarita Ivanovna Filanovich. 1937-yil 16-iyun, Leningrad) — sovet va oʻzbek tarixchisi, arheolog. Toshkent arxeologik ekspeditsiyasi (sobiq Toshkent arxeologiya jamoasi) rahbari.

Margarita Filanovichning ilmiy qiziqishlari qadimgi va oʻrta asrlar Markaziy Osiyo tarixi, arxeologiyasi, shaharlarning tarixiy topografiyasi, tegishli davrning diniy kultlarini oʻrganish bilan bogʻliq. U Toshkent hududidagi qadimiy shahar madaniyatini oʻrganishning istiqbolli obʼyekti sifatida Shashtepa aholi punktiga alohida eʼtibor beradi.Aynan shu qiziqish tufayli (arxeologik shaharning yoshini aniqlagan va shahar yoshi sifatida qabul qilingan. Bu yubiley tantanalarini oʻtkazish uchun asos boʻlgan).

1985-yildaFan va texnika sohasidagi Oʻzbekiston SSR Beruniy nomidagi Davlat mukofoti laureati

Hozirgi kunda "Oʻzbekiston tarixi " - jurnalida muharrirning oʻrinbosari sifatida faoliyat kursatib kelmoqda

Biografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Margarita Ivanovna Filanovich 1937-yil 16-iyunda Leningradda tugʻilgan [1] . Qizning otasi Ulug 'Vatan urushi da frontda vafot etgan. Bolalik payti blokada boʻlgan shaharda oʻtgan, keyinchalik oila " hayot yoʻli " boʻylab evakuatsiya qilingan. Blokadadan olib chiqilgach, u Sibirda, keyin Belorussiyada yashadi va nihoyat Toshkentga kelib, oʻrta maktabni shu erda tugatdi. O‘qish davrida u mintaqa tarixiga qiziqib qoldi .

M. I. Filanovich Oʻrta Osiyo davlat universitetining oʻsha paytda Oʻrta Osiyoda yagona tarix fakultetidagi arxeologiya kafedrasi oʻqishga kirdi[ком 1]. Kafedraga M. E. Masson rahbarlik qilardi.U yosh tarixchining ilmiy maslahatchisi aylanadi [2] .1959-yilda Margarita uni imtiyozli diplom bilan tugatgan [1] [2] .

Rahbarning tavsiyasi va maslahatlari bilan M. VA. Filanovich qadimgi Marv xarobalari majmuasining bir qismi boʻlgan Gyaurkala aholi punktini oʻrganish bilan shugʻullanadi [2] .


Aspiranturaga oʻqishga kirdi va utkazilgan qazishmalar materiallari asosida 1974-yilda tarix fanlari nomzodi ilmiy darajasini olish uchun " Qadimgi Marv Gyaurkala turar-joyining stratigrafiyasini oʻrganish nuqtai nazaridan " [1] mavzusida dissertatsiya yoqladi.

1967-yilda Toshkentda bulib utgan kuchli zilzila (1966) asoratlaini yuq qilish va keyinchalik Toshkentning qayta tiklanishi munosabati bilan shahardagi yangi binolarni arxeologik monitoring qilish uchun Toshkent arxeologiya guruhi tuzildi. M. I. Filanovich otryadga qoʻshiladi va uning rahbari V. A. Bulatova nafaqaga chiqqanidan keyin 1975-yilda [2] (boshqa maʼlumotlarga koʻra — 1974-yilda [3]) — unga rahbarlik qiladi. Ilmiy guruhning tadqiqotlari Toshkent xududidagi deyarli barcha arxeologik yodgorliklarni qamrab oldi [2] . 1979-yilda otryad doimiy ishlaydigan Toshkent arxeologik ekspeditsiyasiga uzgartirildi [3] .

Bundan tashqari Oʻzbekistonning boshqa aholi punktlari (Kanka, Afrasiyob) ni ilmiy-tadqiqot qilish bilan shugʻullangan [2] .

1985-yil oktyabr oyida arxeologlar guruhi " Oʻzbekistondagi arxeologik tadqiqotlar materiallari asosida Oʻrta Osiyo urbanizatsiyasining kelib chiqishi va rivojlanishi " muammosini oʻrganib chiqdi. Ular tarkibiga M. VA. Filanovich ham bulib , fan va texnika sohasida Oʻzbekiston SSR Beruniy nomidagi Davlat mukofoti sovrindori boʻlgan [4] .

Hozirgi kunda O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Arxeologiya institutida yetakchi ilmiy xodim hamda Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti qoshidagi Tarix institutida katta ilmiy xodim [ [1] ] lavozimlarida faoliyat kursatib kelmoqda. .

Ilmiy ishlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

M.ning ilmiy qiziqishlarii qadimiy va oʻrta asrlar Markaziy Osiyoning tarixi, arxeologiyasi, shaharlarning tarixiy topografiyasi, tegishli davrdagi diniy kultlarni oʻrganish ni uz ichiga oladi [1] [2] .

2012-yilga kelib, M. I. Filanovich 200 dan ortiq nashrlarga muallifl, shu jumladan 20 ga yaqin monografiya egasi ham . Bundan tashqari, u koʻp marta ilmiy muharrir va sharhlovchi sifatida ishlagan. M. VA. Filanovich „ Oʻzbekiston tarixi“ jurnali muharriri oʻrinbosari, Oliy attestatsiya komissiyasi huzuridagi dissertatsiyalar boʻyicha muvofiqlashtiruvchi kengash aʼzosi [2] . „Toshkent“ ensiklopediyasining 1 (1983) [5] va 3 (2009) nashrlari mualliflaridan biri va tahrir hay’ati aʼzosi hamdir [6] .

M. I. Filanovich koʻplab xalqaro konferensiyalar va simpoziumlarda qatnashdi. Bundan tashqari taklifnoma boʻyicha Parijdagi Oliy Normal maktabda (Ecole normale supérieure) maʼruza oʻqigan.

Tadqiqotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qadimgi Marv xarobalarining umumiy koʻrinishi

Margarita Filanovich qadimgi Marv shahar yadrosining shakllanish va rivojlanish bosqichlarini oʻrgangan.Shuningdek tarixiy manzilgohning yuksalishi va qulash davrini aniqlagan [2] .

Ishtirokchisi va keyinchalik rahbari M. I. Filanovich boʻlgan Toshkent arxeologik ekspeditsiyasining saʼy-harakatlari bilan shaharning faol rivojlanishi sharoitida tarixiy, madaniy va topografik xarakterdagi katta hajmdagi maʼlumotlarni toʻplash imkoni paydo boʻldi. Madaniy qatlamlarga taʼsir qiluvchi hudud sifatida. Bu yerda joylashgan deyarli barcha arxeologik manzilgohlar tekshirildi. Ilmiy jamoa tomonidan " Qadimiy Toshkent " (1973) va " Toshkent qadimiylari " (1976) monografiyalari chop etilgan .

Ish jarayonida qayta tashkil etilgan otryad tarkibiga keyinchalik tosh va bronza asrlaridagi mutaxassislar ham kirgan; shahar madaniyati necha yoshdaligi haqida savol tugʻildi. M. I. Filanovich Shashtepaga uning qadimiy bosqichlarini oʻrganishning yorqin obʼyekti sifatida eʼtibor qaratdi. 1982-yilda „ Toshkent qadimiy madaniyatining kelib chiqishi“ nomli jamoaviy asari, 1983-yilda esa uning shaxsiy muallifligidagi „ Toshkent“ monografiyasi nashr etildi. Shahar va shahar madaniyatining kelib chiqishi va rivojlanishi tugʻrisida. Oʻsha yili YuNESKO shafeligida respublika poytaxtining 2000 yilligi nishonlandi va bu Oʻzbekistondagi qadimiy shaharlarning sanasini aniqlash boʻyicha boshqa tadqiqotlarga asos boʻldi [2] .

Shashtepa qal’asining umumiy koʻrinishi

M. V. Filanovich Oʻzbekiston Fanlar Akademiyasi Arxeologiya institutining, keyinchalik tashkil etilgan Toshkent boʻlimiga asos boʻlgan muzey va kutubxonaga ega Toshkent arxeologik bazasining tashkilotchisidir [2] .

Arxeologik materiallarning to‘planishi M.I.Filanovichga O‘zbekistonda va undan tashqarida ilmiy eʼtirofga sazovor bo‘lgan Toshkent vohasini loyihalash tarixi haqida bir qator g‘oyalarni shakllantirish imkonini berdi. Tadqiqotlar davomi sifatida Toshkent hududida shahar madaniyatining boshlanishi ikki asrga to‘g‘ri kelisi aniqlandi. Yangilangan ilmiy g‘oyalar "Toshkentning qadimgi va o‘rta asrlar tarixi arxeologik manbalarida „ (2010) monografiyasida o‘z aksini topdi . Shashtepadagi eng qadimiy shahar madaniyati davrini aniqlash imkonini beruvchi arxeologik materiallar majmuasi asosida va qadimiy Minguruk manzilgohini o‘rganishni hisobga olgan holda 2009-yilda poytaxtimizning 2200 yilligiga bag‘ishlangan tantanalar o‘tkazildi. Bayramni nishonlash toʻgʻrisidagi qaror YUNESKO Bosh konferensiyasining 34-sessiyasida qabul qilingan va Oʻzbekiston Prezidenti Prezidenti I. A Karimov [2] [7] [8] tomonidan tasdiqlangan.

Boshqa tadbirlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Margarita Filanovich Milliy universitet tarix fakulteti arxeologiya kafedrasi (hozirda fakultetda arxeologiya yo‘nalishi etnologiya bilan yagona kafedra tarkibida faoliyat ko‘rsatmoqda) [9], Toshkent islom universiteti va Respublika kafedrasi bilan hamkorlik qiladi.Shuningdek Xorijiy sayyohlar uchun qoʻllanmalar tayyorlash markazi [2] bilan ham.

Ilmiy nashrlar bilan bir qatorda Filanovichga kuplab ilmiy-ommabop asarlar, gazetalar uchun maqolalar va intervyular tegishli. Bundan tashqari teledasturlarning mualliflik tsikllari va keng auditoriya uchun radio dasturlariga ega. Shu qatorda u kino maslahatchisi sifatida ham ishlagan .

Sevimli mashgʻulotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

M. I. Filanovich sport bilan faol shugʻullangan. Studentlik chogʻlaridan beri u ot sporti (1-toifaga ega) va stol tennisi bilan shugʻullanadi. U Kanka shahri ustida planerda parvoz qildi. Olimning yana bir sevimli mashgʻuloti gulchilikdir .

Samarali ilmiy va ijtimoiy faoliyati uchun M. VA. Filanovich bir nechta Oʻzbekiston va xorijiy mukofotlariga sazovor boʻlgan :

Shuningdek, „Qamaldagi Leningrad aholisi“ belgisi bilan belgilangan (Leningrad shahar ijroiya qoʻmitasidan) [2] .

Monografiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Филанович М. И. Ташкент. Зарождение и развитие города и городской культуры, 1000 экз, Ташкент: Издательство «Фан» Узбекской ССР, 1983. 
  • Мукминова Р. Г., Филанович М. И. Ташкент на перекрёстке истории (очерки древней и средневековой истории города), 1000 экз, Ташкент: «Фан», 2001. ISBN 5-648-02794-X. 
  • Филанович М. И. Древняя средневековая история Ташкента в археологических источниках, 1000 экз, Ташкент: «Фан», 2010. ISBN 978-9943-01-503-6. 
  • Алимова Д. А., Филанович М. И. Тошкент тарихи (қадим даврлардан бугунги кунгача). История Ташкента (с древнейших времен до наших дней), 5000 экз, Тошкент: «ART FLEKS», 2009. ISBN 978-9943-301-08-5. 

Kollektiv (hammuallif)[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Древний Ташкент, 1500 экз, Ташкент: Издательство «Фан» Узбекской ССР, 1973. 
  • Древности Ташкента, 1200 экз, Ташкент: Издательство «Фан» Узбекской ССР, 1976. 
  • У истоков древней культуры Ташкента, 1000 экз, Ташкент: Издательство «Фан» Узбекской ССР, 1982. 

Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Izohlar
  1. ↑ V nastoyaщee vremya — Natsionalniy universitet Uzbekistana imeni Mirzo Ulugbeka
Manbalar
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „Филанович Маргарита Ивановна“. Институт истории при Национальном университете Узбекистана имени Мирзо Улугбека. Qaraldi: 2017-yil 21-yanvar.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 {{{заглавие}}}.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Ташкентская археологическая экспедиция“,Ташкент. Энциклопедия. Ташкент: Главная редакция УзСЭ, 1983 — 312 bet. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Аминова Р. Х., Ахунова М. А., Лунин Б. В.. Историческая наука в Узбекистане от XXIV к XXVII съезду КПСС (историографический очерк). Ташкент: Издательство «Фан» Узбекской ССР, 1987 — 16 bet. 
  5. ↑ Ташкент. Энциклопедия. Ташкент: Главная редакция УзСЭ, 1983. 
  6. ↑ Тошкент: энциклопедия.. Тошкент: «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти, 2008. ISBN 978-9943-07-096-7. 
  7. ↑ „В 2009 году будет отмечаться 2200-летие Ташкента“. УзА — Национальное информационное агентство Узбекистана (2008-yil 3-aprel). Qaraldi: 2017-yil 28-yanvar.
  8. ↑ Сид Янышев. „Ташкенту – 2200 лет: Археологи докопались до правды“. Фергана. Информационное агентство (2009-yil 7-may). Qaraldi: 2017-yil 28-yanvar.
  9. ↑ „Tarix fakulteti haqida qisqa ma'lumot“ (uz). Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy universiteti. 2017-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 7-fevral.

Adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Грицина А. А. К 75-летию Маргариты Ивановны Филанович // Oʻzbekiston arxeologiyasi — Археология Узбекистана. — 2012. — Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — ISSN 2181-032X.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]


[[Turkum:Beruniy nomidagi davlat mukofoti laureatlari]] [[Turkum:Shuhrat medali sohiblari]] [[Turkum:Doʻstlik ordeni sohiblari]] [[Turkum:ToshDU bitiruvchilari]] [[Turkum:Sankt-Peterburgda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1937-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:16-iyunda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Foydalanuvchi:Nilu-navruz/Margarita_Filanovich&oldid=2787314" dan olindi