Sariarka aeroporti
| Sariarka aeroporti Saryarqa äuejaiy | |||
|---|---|---|---|
| Fayl:Logo-kar air eng.gif | |||
| |||
| IATA kodi: KGF – ICAO kodi: UAKK | |||
| Qisqacha bayon | |||
| Aeroport turi | Fuqarolik | ||
| Egasi | Sky Service MChJ | ||
| Operator | „Sariarka xalqaro aeroporti“ AJ | ||
| Xizmat doirasi | Qaragʻandi | ||
| Joylashuvi | Qaragʻandidan 24 km (15 mi) janubi-sharqda,  Qozogʻiston
| ||
| Havo yoʻli tuguni | Asia Wings (faoliyat koʻrsatmayotgan) | ||
| Markazi | * FlyArystan | ||
| Dengiz sathidan balandligi | 538 m / 1,765 ft | ||
| Koordinatalari | 49°40′17″N 073°20′11″E / 49.67139°N 73.33639°E G OKoordinatalari: 49°40′17″N 073°20′11″E / 49.67139°N 73.33639°E G O | ||
| Vebsayti | |||
| Xarita | |||
|
| |||
| Uchish/qoʻnish yoʻlaklari | |||
| Uzunligi | Yuzasi | ||
| m | ft | ||
| 05/23 | 3,602 | 11,818 | Temirbeton |
| Maʻlumotlar | |||
| Yoʻlovchilar soni | 301 784 | ||
| Manba: Aeronavtika axborot nashri Qozogʻiston[1] | |||
Sariarka aeroporti (qozoqcha: «Сарыарқа» әуежайы), KASE:ARSA, (IATA: KGF, ICAO: UAKK) Qaragʻandi shahridagi xalqaro aeroport boʻlib, Qaragʻandidan 22 km janubi-sharqda va Ostonadan 200 km uzoqlikda joylashgan. Qozogʻistondagi eng yirik aeroportlardan biri.
Sariarka aerodromi toifaga kirmaydi (samolyot ogʻirligi boʻyicha cheklovlarsiz), uchish-qoʻnish yoʻlagi barcha turdagi samolyotlarni qabul qila oladi. SSSR parchalanishidan oldin aeroport va aerodrom "Qaragʻandi (Markaziy)" deb nomlangan.
Aeroport terminal majmuasi soatiga 1200 kishiga xizmat koʻrsata oladi. Aeroportning yoʻlovchilarga xizmat koʻrsatish quvvati yiliga 2,5 million kishini, yuklarni qayta ishlash quvvati yiliga 18 ming tonnani, pochta joʻnatmalarini qayta ishlash quvvati yiliga 7 ming tonnani tashkil etadi. Bu FlyArystan lou-kosterining asosiy aerodromlaridan biridir.
Sariarka aeroporti qoʻshma aerodrom boʻlib, u yerda Qozogʻiston Respublikasi Shimoliy harbiy okrugining Sovet Ittifoqi Qahramoni Nurken Abdirov nomidagi 610-aviabazasining MiG-31 tutqichlari ham joylashgan[2].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Eski aeroport „Qaragʻandi (shahar)“[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qaragʻandida birinchi aeroporti 1934-yil fevral oyida tashkil etilgan. Dastlab, parvozlar P-5 va U-2 samolyotlarida amalga oshirilgan – P-5 samolyotida Qaragʻandi, Qoʻstanay va Qozon orqali Olmaotadan Moskvaga (3600 kilometr) reyslar amalga oshirilgan, parvoz 2 kun davom etgan. 1937-yildan boshlab Qaragʻandi va Olmaota oʻrtasida ANT-9 samolyotlarida doimiy toʻxtovsiz yoʻlovchilar tashish xizmati boshlandi[3].
1944-yilda aeroport „Yangi shahar“ hududiga koʻchirildi va 1954-yilda ofis binolari qurilishi boshlandi. 1959-yilda sunʼiy qoplamali uchish-qoʻnish yoʻlagi va bir qavatli terminal binosi qurildi, aeroport "Qaragʻandi (shahar)" deb nomlandi: 49°48′01″N 73°08′33″E / 49.80028°N 73.14250°E G O 49°48′01″N 73°08′33″E / 49.80028°N 73.14250°E G O
Olmaotadan birinchi Il-18 (bort raqami 75689) samolyoti 1961-yilning yozida beton uchish-qoʻnish yoʻlagiga qoʻndi. Uni ikki karra Sovet Ittifoqi Qahramoni uchuvchi Talgat Yakubekovich Begeldinov (Olmaotada) kutib oldi. Il-18 samolyotining kelishi bilan Moskvaga parvoz vaqti 4 soat 20 daqiqagacha qisqardi (1961-yilning yozigacha Il-14 samolyotlari Koʻkshetau, Petropavlovsk, Koʻrgan, Sverdlovsk, Qozon shaharlarida oraliq qoʻnish bilan Moskvaga uchib, umumiy parvoz vaqti taxminan 15 soatni tashkil etdi). Il-18 samolyotidagi birinchi muntazam aviareyslar quyidagilar edi: № 104/103 Olmaota – Qaragʻandi – Moskva va orqaga parvozlar (1961); № 151/152 Toshkent – Qaragʻandi – Omsk va orqaga parvozlar (1962); No 765/766 Olmaota – Qaragʻandi – Mineralnye vodi – Adler (Sochi) va orqaga; № 961/962 reysi Olmaota – Qaragʻandi – Kuybishev – Kiyev va orqaga; № 367/368 Olmaota – Qaragʻandi – Sverdlovsk – Leningrad va orqaga parvozlar (1963 yanvar) yoʻlga qoʻyildi va 1965-yilda bu parvoz hafta kunlarida Qozon va Chelyabinskka qoʻnish bilan toʻldirildi; № 1063/1064 reysi Olmaota – Qaragʻandi – Rostov-Don – Simferopol va orqaga (1964); No741/742 reysi Frunze – Qaragʻandi – Novosibirsk va orqaga, No 3779/3780 Olmaota – Qaragʻandi – Ufa – Riga va orqaga (1967) yoʻnalishi Latviya fuqaro aviatsiyasi boshqarmasi tomonidan amalga oshirila boshlandi.
1963-yil kuzida respublika aviakompaniyalarida yangi An-24 samolyotlarining ekspluatatsiyasi boshlandi. Avvalo, Pavlodar va Semipalatinskka reyslar ochildi, soʻngra 2-3 yil ichida ular Ust-Kamenogorsk, Petropavlovsk, Jezqazgʻan, Koʻkshetau, Uralsk, Aqtoʻbe, Guryev, Orqaliq, Olmaota, Chimkent, Jambul, Balxash, Shevchenko, Novosibirsk, Kemerovoga ucha boshladilar. Barcha ochiq aviakompaniyalar muntazam ravishda, oʻnlab yillar va yil davomida ishlagan.
1963-yilda aeroport binosi yonida (Start tor koʻchasi, 61-uy) tranzit yoʻlovchilar uchun „Start“ mehmonxonasi ochildi.
1973-yilda bir qavatli aeroport binosiga biriktirilgan yangi terminal ochildi (Start koʻchasi, 61/1-uy).
1970-yillarning oxiriga kelib, Qaragʻandi toʻgʻridan-toʻgʻri muntazam havo qatnovlari orqali SSSRning 50 dan ortiq shaharlari bilan bogʻlandi.
1980-yillarning oʻrtalarida fuqaro aviatsiyasi Shahar aerodromidan yangi Markaziy aerodromga koʻchirildi. 1990-yillarning boshlariga qadar Shahar aerodromi harbiy aerodrom vazifasini bajargan (bu yerda Harbiy-havo kuchlarining Qidiruv qutqaruv ishlari 154-alohida vertolyot eskadroni joylashgan), keyin u yopilgan. Bugungi kunda eski aerovokzal binosi shahar ichida joylashgan boʻlib, Shahar aerodromining sobiq uchish-qoʻnish yoʻlagi (Baurjan Momishuli koʻchasi) boʻylab magistral yoʻl oʻtadi[3].
Yangi aeroport „Qaragʻandi (Markaziy)“ – „Sariarka“[tahrir | manbasini tahrirlash]
1980-yilda "Qaragʻandi (Markaziy)" deb nomlangan yangi aeroportning qurilishi boshlandi, uchish-qoʻnish yoʻlagining qurilishi oʻsha yili, olti oy ichida yakunlandi. 1980-yil 4-noyabrda Olmaotadan birinchi Il-62 samolyoti (bort raqami 86694) aerodromning uchish-qoʻnish yoʻlagiga qoʻndi, layner komandiri SSSRda xizmat koʻrsatgan uchuvchi B. Marishev.
1992-yilda Markaziy aeroportga xalqaro aeroport maqomi va "Sariarka" nomi berildi.
1996-yil 5-sentyabrda Markaziy aeroportda yangi aerovokzal rasman ochildi.
2005-yil 5-noyabrda „Sariarka aeroporti“ AJ davlat aksiyalari paketini sotish boʻyicha oʻtkazilgan ochiq investitsiya tanlovi natijasida 100 foizlik davlat aksiyalari paketi boʻyicha „Sky Service“ MChJ bilan oldi-sotdi shartnomasi tuzildi. 2014 va 2015-yillarning 31-dekabr holatiga koʻra, „Sky Service“ MChJ „Sariarka aeroporti“ AJning bosh kompaniyasi boʻlgan. Kompaniyaning yakuniy nazorat qiluvchi tomoni Rustem Bekturovdir[4].
Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yoʻlovchi tashish[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Aviakompaniya | Manzillar |
|---|---|
| Aeroflot | Moskva-Sheremetyevo |
| FlyArystan | Aqtau, Atirau, Moskva–Jukovskiy, Olmaota, Qiziloʻrda, Qoʻstanay, Semey, Chimkent |
| Qazaq Air | Jezqazgʻan[5] |
| SCAT Airlines | Olmaota, Qiziloʻrda, Ras al-Xayma[6], Turkiston[7], Oʻskemen |
| Sunday Airlines | Mavsumiy charter: Antaliya |
| Zhezkazgan Air | Jezqazgʻan |
Yuk tashish[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Aviakompaniya | Manzillar |
|---|---|
AirBridgeCargo,  Rossiya [8] |
Hong Kong,  Lyej, Moskva-Sheremetyevo
|
Rubystar Airways,  Belarus [9] |
 Shatoru
|
Qabul qiladigan samolyot turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aeroport barcha turdagi samolyotlarni qabul qila oladi. Samolyotning maksimal uchish ogʻirligi cheklanmagan. Uchish-qoʻnish yoʻlagi tasnif raqami (PCN) 64/R/A/W/T.
Faoliyat koʻrsatkichlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
2018-yilda Qaragʻandi aeroporti 271 ming 411 yoʻlovchiga xizmat koʻrsatib, 7978 tonna yukni qayta ishlagan.
Yoʻlovchi tashish[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Aeroportda yoʻlovchi tashish: | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yillar | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | |||||||||||||
| Yoʻlovchilar oqimi | 167,698 | 196,207 | 196,201 | 281,931 | 222,445 | 254,838 | 271,411 | |||||||||||||
Baxtsiz hodisalar va falokatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- 1959-yil 27-oktyabrda Qaragʻandi aeroporti yaqinida qiyin ob-havo sharoitida (aerodromning meteorologik minimumidan past) Li-2 samolyoti halokatga uchradi. Bir yoʻlovchi halok boʻldi, yetti nafari yaralandi.
- 2010-yil 29-noyabr kuni Hong Kongning Cathay Pacific aviakompaniyasining Amsterdamdan Hong Kongga uchayotgan Boeing 747 samolyoti aeroportga favqulodda qoʻnishni amalga oshirdi. Favqulodda qoʻnish sababi kabinaning depressurizatsiyasi boʻlgan[10].
Afsonalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, „Buran“ orbital kemasini qoʻndirish uchun faqat ikkita tegishli jihozlangan zaxira aerodromlari mavjud edi: „Xorol“ (Primorsk oʻlkasining markaziy qismidagi shu nomdagi qishloq yaqinida, Xanka koʻlining janubida) va „Gʻarbiy“ zaxira aerodromi" (Qrimda, Simferopol yaqinida).
Boshqa muqobil aerodromlarni yaratish, ayniqsa Boyqoʻngʻir kosmodromiga juda yaqin, texnik jihatdan asossiz koʻrindi, chunki orbital kema uchta aerodromdan biriga (shu jumladan Boyqoʻngʻir kosmodromidagi Yubileyniy asosiy qoʻnish aerodromiga) yetib borish uchun yetarli aerodinamik sifatga ega edi (yaʼni uzoqqa ucha oladi).
Arxeologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qaragʻandidan uncha uzoq boʻlmagan „Sariarka“ hududida Qaragʻandi davlat universitetining Sariarka arxeologiya instituti ekspeditsiyasi soʻnggi bronza davriga oid Begʻozi-Dandiboyev madaniyatiga oid zinapoyali maqbarani qazishdi. Olimlarning fikricha, maqbara Sariarkada 3 ming yil avval qurilgan.
Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]
-
Sariarka aeroporti tunda -
Sariarka aeroporti tunda -
Xalqaro parvozlar uchib ketish zali -
Mahalliy parvozlar uchib ketish zali -
Aeroport interyeri -
Air Astana aviakompaniyasining A319 samolyotiga ulagan teleskopik trap
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ AIP Kazakhstan (Wayback Machine saytida 30 June 2016 sanasida arxivlangan)
- ↑ Фархат Кинжитаев. „Уникальная авиационная база под Карагандой отметила юбилей“ (ru). Военно-новостной портал «Sarbaz.kz» (2016-yil 1-sentyabr). 2018-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 16-may.
- ↑ 3,0 3,1 Стешенко В. Н. „История авиации Караганды“. История авиации Казахстана. Сайт «Aviaengeneer.ru». 2018-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 16-may.
- ↑ „Источник“. 2018-yil 4-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 7-sentyabr.
- ↑ „Qazaq Air Feb 2023 Network Additions“. Aeroroutes. Qaraldi: 2023-yil 8-fevral.
- ↑ „Direct flight to UAE“. scat.kz. Qaraldi: 2021-yil 26-fevral.
- ↑ „Запущен новый авиарейс из Караганды в Туркестан“. inkaragandy.kz. Qaraldi: 2021-yil 5-avgust.
- ↑ airbridgecargo.com – Network retrieved 1 December 2021
- ↑ „RSB4702 Rubystar Airways Flight Tracking and History 13-May-2020 (KGF / UAKK-CHR / LFLX)“.
- ↑ Сергей ПЕРХАЛЬСКИЙ. „Аварийная посадка“ (ru). 2011-yil 24-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 18-may.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Sari-Arka aeroporti (rasmiy veb-sayti) .
- Sari-Arka aeroporti MDH aeroportlari katalogida .
- Sari-Arka aerodromining sxemasi (kroki) .
| Xalqaro |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Mahalliy | |||||
| Charter | |||||