Van Gogh muzeyi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Van Gogh muzeyi — Amsterdam janubidagi muzeylar maydonida joylashgan Vincent van Gogh va uning zamondoshlariga bagʻishlangan golland tasviriy sanʼat muzeyidir. Muzey 1973-yil 12-iyunda ochilgan. Uning loyihasi Gerrit Rietveld va Kisho Kurokava tomonidan ishlab chiqilgan.

Muzeyda Van Goghning dunyodagi eng katta suratlari va rasmlar toʻplami mavjud. 2017-yilda muzeyga 2,3 million kishi tashrif buyurgan va u Gollandiyadagi eng koʻp tashrif buyurilgan muzey shuningdek dunyodagi eng koʻp tashrif buyurilgan 23-sanʼat muzeyiga aylangan. 2019-yilda Van Gogh muzeyi Vincent Van Gogh bilan tanishish tajribasini ishga tushiradi, u Van Gogh hayoti va ijodiga bagʻishlangan texnologiya asosidagi „immersiv koʻrgazma“ sifatida butun dunyo boʻylab gastrollarda yuradi .

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

 

Sotilmagan asarlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1890-yilda Vincent van Gogh vafot etgandan soʻng, uning sotilmagan asari akasi Teoning mulkiga oʻtadi. Teo ham Vincentdan olti oy oʻtib vafot etadi va ishni bevasi Yoxanna van Gogh-Bongerga qoldiradi[1]. Vincentning koʻplab rasmlarini oʻz sanʼati haqidagi bilimlarni tarqatish ambitsiyalari bilan sotgan Yoxanna oʻz asarlarining shaxsiy kolleksiyasini saqlab qoldi. Toʻplam 1925-yilda uning oʻgʻli Vincent Villem van Goghga meros boʻlib, oxir-oqibat Amsterdamdagi Stedelyk muzeyiga ijaraga berildi, u yerda koʻp yillar davomida namoyish etildi va 1962-yilda davlat tashabbusi bilan Vincent van Gogh jamgʻarmasiga topshirildi[1].

Maxsus muzey[tahrir | manbasini tahrirlash]

Van Gogh muzeyi dizayni Gollandiya hukumati tomonidan 1963-yilda gollandiyalik arxitektor va mebel dizayneri Gerrit Rietveldga topshirilgan[2]. Rietveld esa bir yil oʻtib vafot etgan va bino 1973- yilgacha[3], muzey oʻz eshiklarini ochguncha qurib bitkazilmagan. 1998 va 1999-yillarda bino gollandiyalik arxitektor Martien van Goor tomonidan taʼmirlangan va yapon meʼmori Kisho Kurokava tomonidan koʻrgazma qanoti qoʻshilgan[4]. Soʻng 2012-yil oxirida muzey taʼmirlash uchun olti oyga yopildi. Ushbu davr mobaynida toʻplamdan 75 ta asar Amsterdam Ermitajida namoyish etilgan[5].

Muzey 2013-yil 9-sentabrda Norvegiya chodirida boshqa rassom tomonidan yaratilgan deb hisoblangan Van Goghning uzoq vaqtdan beri yoʻqolgan rasmini ochdi. Bu uning 1928-yildan beri kashf etgan birinchi toʻliq oʻlchamli suratidir. Montmajourdagi quyosh botishi Van Goghning tanish qalin choʻtka zarbalari bilan boʻyalgan daraxtlar, butalar va osmonni tasvirlaydi. U buni akasi Teoga yozgan maktubida tasvirlab bergan va uni 1888-yil 4-iyul kuni chizganini aytgan[6].

Sanʼat oʻgʻirliklari[tahrir | manbasini tahrirlash]

1991-yilda muzeydan yigirmata rasm oʻgʻrilangan, ular orasida Van Goghning „Kartoshka yeyuvchilar“ kartinasi ham bor edi. Oʻgʻrilar binodan qochib ketgan boʻlsa-da, 35 daqiqadan soʻng barcha oʻgʻrilangan rasmlar tashlandiq mashinadan topilgan. Oʻgʻrilik paytida uchta rasm — Bugʻdoy maydoni, Qargʻalar bilan, Injil bilan natyurmort va Mevali natyurmort — qattiq yirtilgan[7]. To‘rt kishi, jumladan, ikkita muzey qo‘riqchisi o‘g‘rilikda ayblanib, olti yoki yetti yillik qamoq jazosiga hukm qilingan[8]. Bu Gollandiyadagi Ikkinchi jahon urushidan keyingi eng yirik sanʼat oʻgʻriligi hisoblanadi[9].

2002-yilda muzeydan ikkita rasm oʻgʻrilangan: Nuenendagi islohot qilingan cherkovni tark etgan jamoat va Scheveningendagi dengiz manzarasi[10]. Ikki gollandiyalik oʻgʻrilikda ayblanib, toʻrt yarim yillik qamoq jazosiga hukm qilindi, ammo rasmlar darhol topilmadi[11][12]. Muzey rasmlarni qayta tiklashga yordam beradigan maʼlumotlar uchun 100 000 yevro mukofot taklif qildi. FQB sanʼat jinoyatlari guruhi oʻgʻrilikni oʻzlarining eng yaxshi oʻnta sanʼat jinoyatlari roʻyxatiga kiritdi va rasmlarning umumiy qiymatini 30 million AQSh dollariga baholadi.  2016-yil sentyabr oyida ikkala rasm ham Guardia di Finanza tomonidan Italiyaning Castellammare di Stabia shahrida, Camorra narkotrafikchisi Raffaele Imperialega tegishli villada topilgan[13]. Van Gogh muzeyining maʼlumotiga koʻra, ikkita sanʼat asari „nisbatan yaxshi holatda“ topilgan[14].

Binolar[tahrir | manbasini tahrirlash]

 

Muzey Amsterdam-Zuid shahridagi Museumpleinda, Paulus Potterstraat 7 da, Stedelijk muzeyi va Rijksmuseum oʻrtasida joylashgan va ikkita binodan iborat, Gerrit Rietveld tomonidan ishlab chiqilgan Rietveld binosi va Kurokava qanotidan iborat. Kisho Kurokava tomonidan. Muzey ofislari Amsterdam-Zuid shahridagi Stadhouderskade 55-da joylashgan. Mavsumga qarab, kungaboqarni muzeyga kirishdan tashqarida tatib koʻrish mumkin.

Rietveld binosi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rietveld binosi asosiy inshoot boʻlib, doimiy kolleksiyaga ega. U toʻrtburchak shaklida va balandligi toʻrt qavatli . Birinchi qavatda doʻkon, kafe va tanishuv koʻrgazmasi mavjud. Shuningdek, u qavatda Van Goghning xronologik guruhlangan asarlari koʻrsatilgan. Ikkinchi qavatda rasmlarni qayta tiklash haqida maʼlumot berilgan va kichik vaqtinchalik koʻrgazmalar uchun joy mavjud. Uchinchi qavatda esa Van Gogh zamondoshlarining Van Goghning oʻzi ijodiga aloqador rasmlari koʻrsatilgan[15].

Kurokava qanoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kurokava qanoti asosiy vaqtinchalik koʻrgazmalar uchun ishlatiladi. U oval qavat rejasiga ega va uch qavatli. Kurokava qanotiga kirish Rietveld binosidan tunnel orqali amalga oshiriladi[15].

Toʻplam[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vincent van Gogh asarlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

   Muzeyda rassomning 200 ta rasmi, 400 ta chizmasi va 700 ta xati jamlangan boʻlib u dunyodagi eng katta Van Gogh kolleksiyasi hisoblanadi [16] .

Asosiy koʻrgazmada Van Goghning badiiy hayotining turli bosqichlarini aks ettirilgan.

  • Uning Nuenendan (1880 — 1885) tanlangan asarlari:
Kuzdagi teraklar xiyoboni (1884)
Kartoshka yeyuvchilar (1885)
Yonayotgan sigaretli skeletning bosh suyagi (1886)
  • Parijdan tanlangan asarlari (1886 — 1888):
Agostina Segatori du Tambourin kafesida oʻtirish (1887)
Larkli bugʻdoy dalasi (1887)
Lepik koʻchasidagi Vincent xonasidan Parijning koʻrinishi (1887)
  • Arlesdan tanlangan asarlari (1888 — 1889):
Zouave (1888)
Arlesdagi yotoqxona (1888)
Sariq uy (1888)
Kungaboqar (1889)
  • Uning Sent-Remidan tanlangan asarlari (1889 — 1890):
Bodom gullari (1890)
Kungaboqar rassomi, Pol Goghin tomonidan Vincent van Goghning kungaboqar tasviri, 1888-yil
  • Va uning Auvers-sur-Oise (1890) dan tanlangan asarlari:
Qargʻalar bilan bugʻdoy maydoni (1890)

Doimiy kolleksiyani shuningdek, rassomning toʻqqizta avtoportretini va 1882-yilga oid eng qadimgi rasmlarini oʻz ichiga oladi.

Yangi topilgan asar vaqtincha namoyishga chiqarilgn. Van Gogh dehqonlarning uchta nomaʼlum eskizini yaratdi, keyinchalik ular bitta xatchoʻp sifatida ishlatilgan. Stilistik jihatdan ular 1881-yilning kuziga to‘g‘ri keladi[17].

Zamondoshlarning asarlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muzeyda, shuningdek, Van Gogh zamondoshlarining impressionist va post-impressionistik oqimlardagi mashhur sanʼat asarlari va XIX asr sanʼat tarixiga oid turli mavzularda keng koʻlamli koʻrgazmalar oʻtkaziladi.

Muzeyda Avgust Rodin va Jyul Dalou haykallari, Jon Rassell, Emile Bernard, Moris Denis, Kis van Dongen, Pol Goghen, Eduard Manet, Klod Mone, Odilon Redon, Jorj Seurat, Pol Xeyus, Pol Xeyuning vaLautrec rasmlari bor[18].

Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Head of a woman
    Head of a woman
  • Bloeiende pruimenboomgaard
    Bloeiende pruimenboomgaard
  • Courtesan after Eisen
    Courtesan after Eisen
  • Self-portrait with pipe
    Self-portrait with pipe
  • Zeegezicht bij Les Saintes-Maries-de-la-Mer
    Zeegezicht bij Les Saintes-Maries-de-la-Mer
  • De oogst
    De oogst
  • Zonnebloemen
    Zonnebloemen
  • Irises
    Irises
  • The sower
    The sower
  • Wheatfield with crows
    Wheatfield with crows

Vincent Van Gogh muzeyi tajribasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

 Van Gogh muzeyi Vincent Van Gogh bilan tanishishning rasmiy tajribasini boshqaradi, u Van Gogh hayotining hikoyasini uning asarlari tasvirlari orqali yoritish uchun texnologiya va kompyuter audio-vizual texnikasidan foydalangan holda sayyohlik „3D immersiv koʻrgazma“sini ishlab chiqadi.  Birinchi „tajriba“ 2016-yilda Pekinda boʻlgan, [ishonchsiz manba] va shundan beri butun dunyo boʻylab Yevropa, Osiyo va Shimoliy Amerika boʻylab gastrol qilingan.

Van Gogh bilan tanishish tajribasi asl sanʼat asarlarini taqdim etmaydi, chunki ular sayohat qilish uchun juda nozik hisoblanadi[19]. „Tajriba“ Londonda joylashgan „Event Communications“ (Titanik Belfastni loyihalashtirgan) muzey dizayni boʻyicha konsalting kompaniyasi[20] bilan hamkorlikda ishlab chiqilgan va u 2017-yilda "Immersive Museum Exhibit: Touring " nominatsiyasida THEA mukofotiga sazovor boʻlgan[21].

Tashrif buyuruvchilar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yil Tashrif buyuruvchilar Yil Tashrif bururuvchilar
2000 1 312 000 2010-yil 1 430 000
2001-yil 1 276 000 2011-yil 1 601 000
2002-yil 1 593 000 2012-yil 1 438 000
2003-yil 1 342 000 2013-yil 1 449 000
2004-yil 1 338 000 2014-yil 1 609 000
2005-yil 1 417 000 2015-yil 1 900 000
2006-yil 1 677 000 2016-yil 2 100 000
2007-yil 1 560 000 2017-yil 2 255 000
2008-yil 1 474 000 2018-yil 2 190 000
2009-yil 1 451 000 2019-yil -

2006-yildan beri muzey direktori boʻlib ishlagan Aksel Ryuger[22] 2019-yilda muzeyni tark etib, Londondagi Qirollik sanʼat akademiyasining kotibi va bosh ijrochi direktori boʻldi[23]. Van Gogh muzeyi boshqaruvchisi Adriaan Donszelmann yangi direktor tayinlanmaguncha bosh direktor vazifasini bajarishini eʼlon qiladi[24].

2000-yildan beri tashrif buyuruvchilar soni 1,2 milliondan 1,9 milliongacha byetgan. 2010-yildan 2012-yilgacha bu Gollandiyadagi eng koʻp tashrif buyurilgan muzey edi[25]. 2015-yilda esa muzeyda yiliga1,9 million tashrif buyuruvchilar soni bilan Gollandiyadagi Rijksmuseumdan keyingi ikkinchi oʻrindagi eng koʻp tashrif buyuriladigan muzey va dunyodagi eng koʻp tashrif buyurilgan oʻttiz birinchi sanʼat muzeyi boʻldi.


Van Gogh muzeyi — milliy muzeyvereniging (muzeylar assotsiatsiyasi) aʼzosi.

Shuningdek:[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbaalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 Van Gogh's Van Goghs: The Van Gogh Museum, National Gallery of Art, 29 may 2010da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 23 Aprel 2011
  2. ↑ The Van Gogh Museum In Amsterdam Hosts Our Editor ~ The World's Largest Collection of Van Gogh's Artwork, Art Knowledge News, qaraldi: 23 Aprel 2011
  3. ↑ Gerrit Thomas Rietveld, SFMOMA, 28 iyul 2010da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 23 Aprel 2011
  4. ↑ New Wing of the Van Gogh Museum, Kisho Kurokawa architect & associates, 2006, 2 oktabr 2011da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 23 Aprel 2011
  5. ↑ Dan Saltzstein, „Amsterdam’s Van Gogh Museum to Close for Renovations“, New York Times, 2011. Retrieved 5 February 2012.
  6. ↑ Siegal, Nina. „New Van Gogh Painting Unveiled in Amsterdam“. NY Times (2013-yil 9-sentyabr). Qaraldi: 2013-yil 9-sentyabr.
  7. ↑ Paul L. Montgomery, „Lost and Found: Huge van Gogh Theft Fails“, New York Times, 1991. Retrieved 31 January 2012.
  8. ↑ (niderlandcha) „Rovers Van Gogh in hoger beroep forser gestraft“, Trouw, 1992. Retrieved 24 February 2012.
  9. ↑ (niderlandcha) „Diefstal Van Goghs grootste kunstroof in Nederland“ (subscribers only), NRC Handelsblad, 1991. Retrieved 24 February 2012.
  10. ↑ "Two van Gogh Works Are Stolen in Amsterdam", New York Times, 2002. Retrieved 5 February 2012.
  11. ↑ Lawrence Van Gelder, „Jail for Van Gogh Thieves“, New York Times, 2004. Retrieved 5 February 2012.
  12. ↑ (niderlandcha) „Ook bij hof veroordeling van rovers“, de Volkskrant, 2005. Retrieved 5 February 2012.
  13. ↑ Martin. „Two Stolen Van Goghs Worth 1712 Million Found in a Police Raid on a Mafia Don's Villa in Italy“ (en). Forbes. Qaraldi: 2021-yil 25-may.
  14. ↑ „Van Gogh paintings stolen from Amsterdam found in Italy“. BBC News (2016-yil 30-sentyabr). Qaraldi: 2016-yil 30-sentyabr.
  15. ↑ 15,0 15,1 (niderlandcha) Informatie (Dutch visitor’s brochure, February 2012), Van Gogh Museum.
  16. ↑ Ahmed. „Amsterdam  • Venice of the North“. theindependentbd.com. The Independent (2015-yil 10-iyul). 2022-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-iyun.
  17. ↑ „A new Van Gogh work discovered hidden in a book“. The Art Newspaper (2021-yil 25-iyun).
  18. ↑ Other artists in the collection, Van Gogh Museum. Retrieved 30 January 2012.
  19. ↑ „Meet Vincent van Gogh Experience“. Van Gogh Museum. Qaraldi: 2019-yil 8-oktyabr.
  20. ↑ „Elbow Productions Celebrates Opening of 'Meet Vincent van Gogh' with Event“. MuseumInsider (2016-yil 11-iyul). Qaraldi: 2019-yil 6-oktyabr.
  21. ↑ „Past Thea Award recipients: 1994–2018“. Themed Entertainment Association. 2020-yil 6-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 5-oktyabr.
  22. ↑ (niderlandcha) „Duitser Axel Rüger nieuwe directeur Van Gogh Museum“, de Volkskrant, 2006. Retrieved 13 July 2014.
  23. ↑ Jhala. „Axel Rüger, director of Van Gogh Museum in Amsterdam, appointed new chief executive of Royal Academy“. theartnewspaper.com (2019-yil 13-fevral). Qaraldi: 2019-yil 21-iyun.
  24. ↑ „Management Team – Van Gogh Museum“ (en). www.vangoghmuseum.nl. Qaraldi: 2019-yil 21-iyun.
  25. ↑ (niderlandcha) Top 55 Museumbezoek 2010 (Wayback Machine saytida 2011-04-29 sanasida arxivlangan). Nederlandse Museumvereniging. Retrieved 3 February 2012.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Van_Gogh_muzeyi&oldid=4089411" dan olindi