Jeep - Amerika avtomobil markasi bo'lib, hozirda Stellantis ko'p millatli korporatsiyasiga tegishli^[1]. Jeep 1987-yildan beri Chrysler tarkibiga kiradi, Chrysler oʻzining avvalgi egasi American Motors Corporation (AMC) dan qolgan aktivlari bilan birga Jeep brendini sotib olgan^[2].

Jeepning hozirgi mahsulot assortimenti faqat sport uchun mo'ljallangan transport vositalaridan iborat. Krossoverlar, yo'ldan tashqarida to'liq mos keladigan SUV va modellar, shu jumladan bitta pikap ham ishlab chiqaradi. Ilgari Jeep assortimentiga boshqa pikaplar, shuningdek, kichik furgonlar va bir nechta rodsterlar bo'lgan. Jeepning ba'zi avtomobillari, masalan, Grand Cherokee, hashamatli SUV segmentiga kiradi. Jeep 2016-yilda dunyo boʻylab 1,4 million dona SUV sotgan, bu 2008-yildagi 500 000 tadan sezilarli darajada koʻp^[3], ularning uchdan ikki qismi Shimoliy Amerikada sotilgan^[4]. 2017-yilning birinchi yarmida Fiat-Chryslerning AQSHda eng koʻp sotilgan brendi nomini oldi^[5]. Birgina AQShda 2400 dan ortiq dilerlik kompaniyalari Jeep markali avtomobillarni sotish uchun franchayzing huquqiga ega va agar Jeep alohida kompaniyaga aylantirilsa, uning qiymati 22 dan 33,5 milliard dollargacha baholanmoqda^[6]^[7].

1940-yilgacha "Jeep" atamasi AQSh armiyasining yangi chaqiruvlar yoki avtomashinalar uchun jarangi sifatida ishlatilgan, ammo 1941-yilda ishlab chiqarilgan Ikkinchi Jahon urushi "Jeep" bu nomni ushbu yengil harbiy 4x4 bilan bog'lagan. Bu ularni hozirda SUV sifatida tanilgan eng qadimgi to'rt g'ildirakli ommaviy ishlab chiqarish vositalariga aylantiradi. Jeep Ikkinchi Jahon urushi va urushdan keyingi davrda Amerika Qo'shma Shtatlari Qurolli Kuchlari va ittifoqchilarning asosiy yengil 4 g'ildirakli avtomobiliga aylandi. Urushdan keyin bu atama butun dunyoda keng tarqalgan. Bu Humvee kabi harbiy yengil transport vositalarining keyingi avlodlarining yaratuvchisi va asl Series I Land Rover kabi fuqarolik analoglarini yaratishga ilhom bergan. Shunga oʻxshash harbiy va fuqarolik rollarini bajaradigan koʻplab Jeep variantlari boshqa mamlakatlarda ishlab chiqilgan^[8].

1945-yilda Willys–Overland birinchi CJ yoki Civilian Jeep markali modellarini ishlab chiqarishni yoʻlga qoʻyganidan beri Jeep markasining shtab-kvartirasi Ogayo shtati Toledoda joylashgan. Uning oʻrnini bosuvchi konseptual jihatdan izchil Jeep Wrangler seriyasi 1986-yildan beri ishlab chiqarilmoqda. Qattiq o'qlari va ochiq ustki qismi bilan Wrangler Jeep modeli deb ataladi, u 911 Porsche bo'lgani kabi brend uchun o'ziga xos o'rin tutadi^[9].

"Jeep" so'zining kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jeep
Turi	car brand, biznes, ommaviy kompaniya va automobile manufacturer
Xizmatlari	Avtomobilsozlik
Egasi	Stellantis
Qachon asos solingan	1943-yil
Joylashuvi	Toledo , Ogayo, BIZ
Hududiy xizmati	Butun dunyoda (Kuba , Suriya , Eron , Shimoliy Koreya va Sudandan tashqari)
Prezidenti	Kristian Meunier
Mahsulot(lar)i	Sport uchun foydali transport vositalari, Hashamatli avtomobillar
Vebsayti	http://www.jeep.com

"Jeep" so'zining kelib chiqishi ko'p muhokama qilinadi. Eng keng tarqalgan versiyaga ko'ra, u GPW qisqartmasidan kelib chiqqan (Ford Motor kompaniyasining qisqartmasi, qisqartmasi: G - davlat buyurtmasi, P - g'ildirak bazasi 80 dyuymgacha bo'lgan avtomobil, W - Willys turi, chunki avtomobil Ford Motor tomonidan 1941-yil 10-yanvardagi AQSh hukumati bilan mobilizatsiya shartnomasiga muvofiq Willys texnik hujjatlariga muvofiq ishlab chiqarilgan).

"Jip" nomi Ikkinchi Jahon urushi paytida "Willis-MV" (Willys) yengil ko'p maqsadli harbiy mashinalar va shunga o'xshash "Ford GPW" (Ford) avtomobillari uchun taxallus sifatida paydo bo'ldi. Urushdan keyingi yillarda u 1950-yil 30-iyunda rasman ro'yxatga olingan Toledo shahridan Willis kompaniyasining fuqarolik va harbiy transport vositalarining yangi avlodlarining savdo belgisiga aylandi.

Boshqa versiyaga ko'ra, qisqartma kelib chiqishi Fleischer Studios dengizchisi Popeye haqidagi komikslardagi xuddi shu nomdagi qahramonga asoslangan.

1936-yilda bizning Cheburashka kabi komiks qahramoni Evgeniy Jip paydo bo'ldi. Va ketamiz! Qiziqarli jonivor yarim unutilgan so'zga yangi hayot kiritganday bo'ldi. Uning ismi mashhur bo'ldi, ular ajoyib ko'zli odam haqida aytishni boshladilar: "Haqiqiy jeep". Va faqat dangasalar texnikani "Jeep" deb atashmadi. Shuningdek, 1936-yilda Halliburton Oil Quduqlarini Sementlash kompaniyasi fuqarolik FWD butun yer usti transport vositasiga Jeep nomini berdi. Jipning ikkala tomonida naqshinkor bo'lgan va bir yil o'tgach, 1937-yilda YB17 bombardimonchi Jeep deb nomlandi. 40-yillarning boshlarida Amerika gazetalari MM NTX traktorining rasmini nashr etdilar. Bu sarlovhasi OAV: Jip qahramonlar hayotini saqlab qolishga yordam beradi bo’lgan maqola yangiliklar.Ular 1939-yilgi jiplar va dodjlar deb atashgan. Albatta, 1940-yilda yuqorida aytib o'tilgan hukumat topshirig'iga ko'ra yaratilgan armiya mashinalari: Bantams, Willys va Fords. Ikkinchisi rasmiy ravishda Quad va Pygmy deb nomlangan.

Uchinchi versiyada aytilishicha, bu nom 1940-yilda 34-piyoda diviziyasi harbiy mashqlari paytida "Jeep" deb nomlangan oldingi 3-4 tonnalik "Peep" (Peep) qo'mondon mashinasining haqiqiy nomidan kelib chiqqan^[10].

Xo'sh, so'nggi versiya bu: AQSh armiyasi tomonidan qabul qilingan tasnifga ko'ra, Willys MB umumiy maqsadli transport vositalari toifasiga kirdi - ingliz tilida "General Purpose" (qisqacha GP - "JP"). Ushbu qisqartma "JP" ("jay-pi") ga aylantirildi. "Jeep" so'zi shunday tug'ilgan.

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birinchi Jeep avtomobilining yaratuvchisi amerikalik muhandis Karl Probst bo'lib, u 1940-yil iyul oyida Amerikaning Bantam kompaniyasida Runebaut tipidagi ochiq kuzovli chorak tonna yuk ko'tarish quvvatiga ega to'liq g'ildirakli Bantam BRC avtomobilini loyihalashtirdi. AQSh armiyasi tenderining bir qismi sifatida. Ushbu dizayn armiyaning talabiga binoan, Willys-Overland va Ford Motor Co yirik firmalari tomonidan yakunlandi. Natijada AQSh armiyalari va ularning ittifoqchilariga Jeep Willys MB va Ford GPW yetkazib berish bo'yicha asosiy buyurtmalarni oldi. Ikkinchi jahon urushi oxirigachaular mos ravishda 361,4 va 277,9 ming dona ishlab chiqarganlar. Xuddi shu turdagi modellarni sezilarli darajada yetkazib berish SSSRda ham amalga oshirildi, bu yerda Lend-Lizing dasturi doirasida 51 mingdan ortiq Willys birliklari yig'ilgan va demontaj qilingan holda yuborilgan.

Keyinchalik rasmiy brend bo'lgan Jeep laqabi, bu avtomobil Ford GPW avtomobili nomidan, xususan, qisqartmaning birinchi harflarining fonetik kombinatsiyasi tufayli olingan degan fikr keng tarqalgan. nomi GP (J.P.), lekin mashhurroq nomning kelib chiqishi versiyasi bo'lib, unga ko'ra u amerikalik jurnalist Katharina Xilier tomonidan 1941-yilning bahorida Bantam BRC40 avtomobilini sinovdan o'tkazgandan so'ng keng muomalaga kiritilgan. Keyinchalik u keng qo'llanildi va 1950-yilda Willys-Overlandning rasmiy savdo belgisiga aylandi.

Urush paytida ham Willys Overland o'z mashinalarini ko'plab fuqarolik funktsiyalarini bajarishga, ya'ni haydash va boshqa qishloq xo'jaligi ishlariga moslashtirishga qaror qildi. Bir nechta eksperimental transport vositalari CJ1 nomi ostida ishlab chiqarilgan, bu yerda CJ ingliz tilidan Civilian Jeep uchun qisqartma hisoblanadi. — "fuqarolik jipi". shuningdek, Agryjeep (CJ-2). Ushbu prototiplar 1945-yil avgust oyida sotuvga chiqarilgan CJ2A (1945-1949) ishlab chiqarish modeli uchun asos bo'lib, urushdan keyingi Amerikaning birinchi fuqarolik yengil avtomobiliga aylandi. Tashqi ko'rinishiga ko'ra, barcha "fuqarolik" oktanli "76" bo'lgan benzinga majburlangan Go Devil dvigateli, xrom jantlar bilan jihozlangan fuqarolik faralari, yig'iladigan orqa eshik (shuning uchun zaxira g'ildirak o'rnatish joyi ko'chirilgan) mavjudligidan iborat edi.

"Jeep" logotipi kapot, orqa eshik va shisha ramkaga joylashtirilishi kerak edi. Biroq, ishlab chiqarishning dastlabki yillarida, kompaniya hali ham Jeep nomidan foydalanish huquqi uchun American Bantam Car bilan sudda bo'lganida, mashinalar Willys logotipi bilan ishlab chiqarilishi kerak edi. Ammo 1950-yilda kompaniya bu nomni o'zi uchun himoya qildi va 1950-yil 13-iyunda Jeep rasmiy ravishda savdo belgisi (brend) sifatida ro'yxatdan o'tkazildi. Uning ramka tuzilishi va qisman old qismining dizayni Willys Jeep Station Wagon ning birinchi fuqarolik modeli uchun asos bo'ldi.

1948-yilda M-38 armiya avtomobili (Willys MC) CJ-3A (1949-1953) fuqarolik versiyasida chiqarildi, u 1953-yilda CJ-3B modeliga Willys Hurricane dvigatelining yuqori klapaniga almashtirildi. Jeep-3B modeli AQShda 1968-yilgacha, Yaponiyada (Mitsubishi Jeep sifatida) 1998-yilgacha va Hindistonda (Mahindra CJ-3B) 2010-yilgacha ishlab chiqarilgan. 1954-yilda M38A1 (1952-1971) harbiy jipiga asoslangan "fuqarolik jipi" ning beshinchi avlidi yaratildi. Ushbu utilitar to'liq g'ildirakli avtomobil shu qadar muvaffaqiyatli bo'ldiki, u konveyerda qoldi, dvigatellar (V8 dvigatellarigacha), transmissiya, kuzov (1972-yilda) va to'xtatib turish bilan 1983-yilgacha modernizatsiya qilinib, 1983-yil oxirida haqiqiy SUVga aylandi. 1955-1981-yillarda g'ildirak bazasi bo'ylab 508 mm ga cho'zilgan CJ-6 (M170) modeli ishlab chiqarildi. 1976-yilda CJ seriyasining so'nggi modeli paydo bo'ldi - 10 dyuymli (254 mm) uzunroq g'ildirak bazasi, takomillashtirilgan korpus, osma va kuchli V8 dvigatellari bo'lgan CJ-7, 1986-yilgacha ishlab chiqarilgan va Wrangler (YJ) bilan almashtirilgan.

1946-yilda Willys Amerika avtomobil sanoatida birinchi bo'lib krossoverni taklif qildi. Station Wagon (Willys 463), sanoatdagi birinchi to'liq metall 3 eshikli vagon korpusiga ega bo'lib, dastlab faqat orqa g'ildiraklar va mustaqil old osma bilan jihozlangan va uch qatorli interyerda yettitagacha odamni olib yurishi mumkin edi. 63 ot kuchiga ega 4 silindrli karbüratörlü dvigatelning maksimal tezligi soatiga 100 km ni tashkil etdi. Bu o'sha vaqt uchun juda zo'r natija edi. Ayniqsa 1608 dollar narxda u 1946-yilda bozordagi eng arzon stansiya vagoni edi (faqatgina birinchi yili 6533 dona shunday mashinalar sotilgan). 1949-yilda taqdim etilgan Station Wagonning to'liq g'ildirakli "4x463" versiyasi, aslida, barcha zamonaviy Jeep modellarining, xususan, Jeep Wagoneer (1962-1991) va keyinchalik Jeep Grand Cherokee ning "bobosi" bo'ldi.(1992-yildan). Station Wagon modeli 1946-yildan 1964-yilgacha to'g'ridan-to'g'ri AQShda ishlab chiqarilgan. Shuningdek, Argentinada 1957-1970-yillarda litsenziya bo'yicha, 1950-yillardan Braziliyada, keyin esa 1967-1976-yillarda Ford Motorning Braziliya bo'limining Rural Willys deb nomlangan 5 eshikli qayta tiklangan versiyasi ishlab chiqarilgan. Hindistonda Jeep Station Wagon 2005-yilgacha litsenziya asosida ishlab chiqarilgan.

Willys 1953-yilda Kaiser-Fraizer tomonidan sotib olindi va 1963-yilda Kaiser Jeep nomi o'zgartirildi.1969-yildan beri Jeep brendi AMC (American Motors Co.) konserni tarkibiga kirdi va u o'z navbatida 1987-yilda Chrysler Motor konsernining to'liq nazoratiga o'tdi. 1998-2007-yillarda yo'ltanlamas avtomobillar ishlab chiqarishga ixtisoslashgan Jeep filiali 1998-2014-yillarda DaimlerChrysler Corp transmilliy konserni tarkibiga kirgan.

1960-yillarda Jeep brendi fuqarolik yo'ltanlamas avtomobillari (SUV) bozorining paydo bo'lishida ishtirok etdi. 1950-yillarning o'rtalarida kompaniya faol tadqiqot va 4 × 4 g'ildirakli fuqarolik transport vositalari uchun yangi loyihalarni ishlab chiqishni boshladi. Dastur o'zining birinchi mevasini 1962-yilning kuzida berdi, o'shanda butunlay yangi Jeep Wagoneer (vagon) paydo bo'ldi, u ilgari ishlab chiqarilganlardan tubdan farq qiladi. Model J seriyasiga tegishli edi va faqat to'liq va orqa g'ildiraklar bilan jihozlangan.

1949-yilda "Universal" ("universal") nomi "fuqarolik jiplari" seriyasiga berildi CJ - 2,79 metrli g'ildirak bazasiga ega 2/4 eshikli Wagoneer avtomatik uzatmalar qutisiga ega birinchi yordamchi avtomobil edi. Yo'ldan tashqarida ishlash ko'rsatkichlarini to'ldiradigan yengil avtomobilning qulayligi edi. To'liq g'ildirakli haydovchining "avtomatik" bilan kombinatsiyasi sanoatda birinchi marta qo'llanildi. Bundan tashqari, Wagoneerning "Tornado" dvigateli Amerikadagi yagona kamerali dvigatel edi.

1963-yilda Wagoneer yangi 250 ot kuchiga ega "Vigiliante" V6 dvigatelini oldi.

1965-yil dekabr oyida Jeep dilerlari o'zlarining salonlarida Super Wagoneer-ni namoyish qilishdi. Ikki yil o'tgach, ushbu Jeep seriyasiga Hydromatic avtomat uzatmalari o'rnatila boshlandi.

1960-yillarning oxirida kompaniya muhandislari Dontles seriyasining yana bir dvigatelini yaratdilar. Ular uni Wagoneer va Super Wagoneer tegishli bo'lgan J seriyasiga qo'yishga qaror qilishdi.

Yangi "o'n yillik davr" ga kirish Jeep uchun yana bir egalik o'zgarishi bilan nishonlandi. 1970-yil 5-fevralda American Motor Corporation (AMC) Kaiser Jeep korporatsiyasini 70 million dollarga sotib oldi. Jeep Wagoneer uchun AMC to'liq g'ildirakli vagonlar tarixidagi eng katta bitta kamerali V6 dvigatelini taklif qildi.

1973-yilda Wagoneer ba'zi texnik yaxshilanishlardan o'tdi. Uning yangi "Quadro Track" transmissiyasi to'rt g'ildirakli avtomobil uchun birinchi to'liq avtomatik doimiy tizim bo'ldi (o'z-o'zidan qulflanadigan differentsial bilan).

Keyingi yili Cherokee degan yangi nom paydo bo'ldi. Yangi kelgan J-seriyaga 2 eshikli model sifatida qo'shildi. 1976-yilda Amerikaning 200 yilligi munosabati bilan Jeep "fuqarolik jipi" ning yettinchi avlodi - CJ7 ni chiqardi. 1977-yilga kelib kompaniya standart V6 bilan birga 4 eshikli versiyani ham tayyorladi. Garchi Jeep Cherokee tug'ilganda yanada hashamatli Wagoneerga o'xshardi, ammo kelajakda u Jeep Motors tarixidagi eng mashhur mashinaga aylandi.

1978-yilda cheklangan miqdordagi Wagoneer chiqarildi.

1979-yilda boshlangan energiya inqirozi tufayli yirik Gladiator pikaplari va Wagoneer stantsiya vagonlarini ishlab chiqarish keskin kamaydi. Ammo fuqarolik Jeep CJ seriyasining sotuvi oshdi.

1984-yilda kompaniya 2/4 eshikli Cherokee’ning yangi variantlarini, shuningdek, 4 eshikli Wagoneer’ni sotuvga chiqardi, ular avvalgisidan 53,3 sm qisqaroq, 15 sm torroq, 10 sm pastroq va 453 kg yengilroq edi. 1963-yil Cherokee ixcham sinfdagi to'rt eshikli va ikkita to'liq g'ildirakli haydovchi tizimiga ega bo'lgan yagona mashina edi - CommandTrac va SelectTrac.

1986-yil bahorida Wrangler tug'ildi. Wrangler mexanikasi CJ7 ga qaraganda Cherokee ga ko'proq o'xshash edi.

1987-yil 5-avgustda American Motor Corporation bankrotlik to'g'risida ariza berdi. Barcha mulk sotildi. Jeepni Chrysler korporatsiyasi sotib olgan.

1990-yil 22-martda XJ seriyasining millioninchi SUV - yorqin qizil Cherokee Limited chiqarildi. Yetti yillik ishlab chiqarish davomida Cherokee Chrysler korporatsiyasining Evropadagi eng mashhur modeliga aylandi.

Jeep brendining 50 yilligi munosabati bilan Chrysler korporatsiyasi Cherokee’ning 190 ot kuchiga ega 4 litrli PowerTechSix dvigateliga ega yangi versiyasini chiqardi. Avtomobil Grand Cherokee nomini oldi.

Avtomobilning rasmiy taqdimoti 1992-yil 7-yanvarda Detroyt avtosalonida bo'lib o'tdi. 1996-yilida Grand Cherokee muhim dvigatel, shassi, elektronika va ichki yangilanishlarni oldi. Salon ichida eng muhim o'zgarishlar asboblar paneliga kiritilgan. Barcha kalitlar va tugmalar haydovchiga yaqin joyda joylashgan, ichki ergonomika yaxshilandi.

Grand Cherokee avtomashinasini muvaffaqiyatli yakunlab, Jeep konstruktorlar jamoasi kompaniya tarixi shundan boshlangan Willys avlodi Wranglerni qabul qildi. Ikkinchi avlod Jeep Wrangler 1996-yilda chiqarilgan.

Egalari va boshqaruvi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1944-1953-yillar - Willys-Overland Motors
1953-1963-yillar Kaiser-Frazer korporatsiyasi
1963-1970-yillar Kaiser Jeep korporatsiyasi
1970-1982 - AMC (Amerika Motors korporatsiyasi)
1982-1986-yillar - AMC- Renault
1986-1998-Chrysler korporatsiyasi
1998-2007-yillar DaimlerChrysler AG
2007-2009-yillar Chrysler MChJ
2009-2014-yillar Chrysler Group MChJ
2014-yildan beri Fiat Chrysler Automobiles (FCA)

Faoliyat[tahrir | manbasini tahrirlash]

2012-yilda Jeep brendi 701 626 ta yangi avtomobil sotilgan holda jahon savdosi boʻyicha yangi rekord oʻrnatdi. 1999-yil rekordi 675 494 ta avtomobil sotilganda yangilandi.

2011-yilga nisbatan global savdo hajmi 19% ga oshdi^[11].

Rossiyada sotish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossiyadagi rasmiy dilerlik tarmoqlari orqali yangi avtomobillarni sotish:


Yil	Cherokee	Komandir	Kompas	Grand Cherokee	Ozodlik	Wrangler	Jami	Foiz
2006	321	129	270	805	—	—	1569	77%
2007	230	222	547	546	209	136	1890	20%
2008	365	248	479	906	669	234	2901	53%
2009	73	94	40	140	25	44	416	86%
2010	147	71	13	365	130	83	809	94%
2011	181	—	237	1381	155	139	2093	159%
2012	262	—	764	3194	137	347	4704	125%
2013	146	—	785	3897	30	419	5250	12%
2014	887	—	700	6085	15	534	8221	57%
2015	540	—	81	1203	—	177	2057	75%
2016^[12]	356	—	15	573	—	140	1269	38%

Ishlab chiqarish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jeep avtomobillari ishlab chiqariladigan zavodlar:


Zavod	Manzil	Ishlab chiqarilgan modellar
Belvidere yig'ish zavodi	Amerika Qo'shma Shtatlari : Belvidere,Illinoys	Kompas, Patriot (Rossiyada - Ozodlik)
Jefferson Shimoliy Assambleyasi	Amerika Qo'shma Shtatlari :Detroit,Michigan	Grand Cherokee
Toledo shimoliy yig'ish zavodi	Amerika Qo'shma Shtatlari :Toledo,Ogayo	Cherokee
Toledo yetkazib beruvchilar parki	Amerika Qo'shma Shtatlari : Toledo, Ogayo	Wrangler