Dmitriy Yazov

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Dmitriy Timofeyevich Yazov
Дмитрий Тимофеевич Язов
 Sovet Ittifoqi mudofaa vaziri
Mansab davri
1987-yil 30-maydan – 1991-yil 28-avgustgacha
Hukumat boshligʻi Nikolay Rijkov
Valentin Pavlov
Prezident Mixail Gorbachyov
Oʻtmishdoshi Sergey Sokolov
Vorisi Yevgeniy Shaposhnikov
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 8-noyabr 1924-yil
Omsk
Vafoti 25-fevral 2020-yil(2020-02-25)
(95 yoshda)
Moskva
Mukofotlari Vatan oldidagi xizmatlari uchun III darajali ordeni Vatan oldidagi xizmatlari uchun IV darajali ordeni «Mehnatda jasorat ko’rsatgani uchun (Harbiy jasorati uchun) yubiley medali. Vladimir Ilich Lenin tavalludining 100 yilligi munosabati bilan ta’sis etilgan»
Mansubligi Sovet Ittifoqi
Rossiya bayrogʻi Rossiya
Qoʻshin turi Quruqlikdagi qoʻshinlar
Xizmat yillari 1941—1994
Unvoni Marshal
Janglari Ikkinchi jahon urushi,
Karib inqirozi,
Afgʻon urushi

Dmitriy Timofeyevich Yazov (ruscha: Дми́трий Тимофе́евич Я́зов; 8-noyabr 1924[1][2], Omsk viloyati – 25-fevral 2020, Moskva) – Sovet Ittifoqi mudofaa vaziri (1987—1991)[3]. Sovet Ittifoqi marshali (1990 yil 28 aprel). KPSS MK Siyosiy byurosi aʼzoligiga nomzod (1987—1990). KPSS MK aʼzosi (1987—1991). SSSR Prezident kengashi aʼzosi (1990). SSSR Xavfsizlik Kengashi aʼzosi (1991). Davlat favqulodda vaziyatlar qoʻmitasi aʼzosi (1991). Ulug 'Vatan urushi qatnashchisi.

Sovet Ittifoqi marshallarining eng yoshi (tugʻilgan yili boʻyicha) va unvon berilgan sana boʻyicha oxirgisi edi. 2014-yil 1-fevralda Vasiliy Petrov vafotidan soʻng Sovet Ittifoqining soʻnggi tirik marshali boʻlib qolgan edi.

Biografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

1924-yil 8-noyabrda Omsk viloyati, Kalachinskiy tumani, Krestinskiy volostining Yazovo qishlogʻida tugʻilgan[4][5]. Otasi – Timofey Yakovlevich Yazov (1902-1933 (1934)[6], onasi – Mariya Fedoseyevna Yazova (1904-?), ikkalasi ham dehqon. Oilada toʻrt farzand bor edi.

1941-yilning noyabrida maktabni bitirishga ulgurmay, oʻz ixtiyori bilan Qizil Armiya safiga qoʻshildi va buning uchun 1923-yilda tugʻilganini aytgan[7]. RSFSR Oliy Kengashi nomidagi Moskva Qizil Bayroqli piyodalar maktabiga oʻqishga qabul qilingan va 1942-yil iyun oyida tugatgan[8][9]. U maktabni bitirganligi haqidagi guvohnomasini 1953-yilda olgan.

1942-yil avgustdan Ulugʻ Vatan urushi frontlarida. Volxov va Leningrad frontlarida miltiq vzvodi komandiri va 177-oʻqotar diviziyasi 483-oʻqotar polkining miltiq kompaniyasi komandiri, Leningradda kichik leytenantlar vzvodi komandiri sifatida jang qilgan[10][11]. U Leningradni mudofaa qilishda, Sovet qoʻshinlarining Boltiqboʻyi davlatlarida hujum harakatlarida va nemis qoʻshinlarining Kurland guruhini blokada qilishda qatnashgan. 1944-yilda u KPSS (b) safiga qoʻshildi.

Gʻalabadan soʻng darhol Qizil Armiya piyoda ofitserlari malakasini oshirish kursiga yuborildi, uni 1946-yilda tugatib, miltiq rotasi komandiri etib tayinlandi. 1953-yilda mayor unvoni bilan kechki maktabni, 1956-yilda M. V. Frunze nomidagi Harbiy Akademiyani oltin medal bilan tamomlagan[12][13]. Akademiyani tamomlagach, motorli miltiqlar batalyoniga komandir etib tayinlandi[12]. 1958-yil oktyabrdan – Leningrad harbiy okrugining jangovar tayyorgarlik boshqarmasi katta ofitseri[12]. 1961-yil oktyabrdan – 63-gvardiya otishma diviziyasining 400-motorli miltiq polki[12] komandiri, polkovnik (20.06.1962). Sovet Ittifoqi marshali Vasiliy Ivanovich Chuykovning shaxsiy koʻrsatmasi bilan polk komandiri lavozimiga tayinlangan[14]. Kubadagi raketa inqirozi paytida Yazovning 400-motorli miltiq polki yashirin ravishda Kubaga koʻchirildi va 1962-yil sentyabrdan 1963-yil oktyabrigacha AQSh qoʻshinlarining orolga bosqinini qaytarish uchun jangovar tayyorgarlik koʻrgan[12][15]. Qizil Bayroq ordeni bilan taqdirlangan[16]. 1963-yil sentyabrdan – Leningrad harbiy okrugi shtab-kvartirasining rejalashtirish va qoʻshma qurol tayyorlash boʻlimi boshligʻining oʻrinbosari, soʻngra boshligʻi.

1979-yil yanvardan – Chexoslovakiya hududidagi Markaziy kuchlar guruhi qoʻmondoni[17][18]. 1980-yil 30-dekabrdan – Oʻrta Osiyo harbiy okrugi qoʻmondoni[17][18], armiya generali (02.06.1984). 1984-yil iyun oyidan – Uzoq Sharq harbiy okrugi qoʻmondoni[17][18], baʼzi ommaviy axborot vositalarining xabarlariga koʻra, Uzoq Sharqdagi xizmati davomida Kim Ir Sen bilan doʻstlashdi. 1987-yil yanvardan SSSR Mudofaa vazirining kadrlar boʻyicha oʻrinbosari. Bu lavozimda bor-yoʻgʻi toʻrt oy ishlagan[17][18].

SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1987-yil 30-maydagi farmoni bilan SSSR Mudofaa vaziri lavozimiga tayinlangan[19]. 1990-yil 28-aprelda SSSR Prezidenti Mixail Sergeyevich Gorbachyov Yazovga Sovet Ittifoqi marshali unvonini berdi[20].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Бульвар Гордона“. 2008-yil 26-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-iyun.
  2. ↑ Dmitriy Yazov rasskazal „RG“ o jizni marshala na pensii – Aleksandr Yaroshenko – Rossiyskaya gazeta
  3. ↑ Posledniy marshal SSSR Yazov otsenil reformi Gorbacheva, Serdyukova i Shoygu.// MK, 8-14 noyabrya 2013 g.
  4. ↑ Yazov Dmitriy Timofeevich ( at hrono.ru Error: unknown archive URL 20200222190123 sanasida arxivlangan) // Izvestiya TsK KPSS, 7 (306) iyun 1990
  5. ↑ hozirgi Omsk viloyati, Rossiya
  6. ↑ „Дмитрий Язов рассказал «РГ» о жизни маршала на пенсии — Александр Ярошенко — Российская газета“. 2020-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 29-aprel.
  7. ↑ Posledniy marshal SSSR Yazov otsenil reformi Gorbacheva, Serdyukova i Shoygu. ( at www.mk.ru Error: unknown archive URL 20210906100339 sanasida arxivlangan)
  8. ↑ „Выпуск 1942'го года“. Фото кремлёвцев по выпускам. МосВОКУ им. Верховного Совета РСФСР. 2021-yil 6-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 19-avgust.
  9. ↑ „Краткая история училища“. МосВОКУ им. Верховного Совета РСФСР. 2021-yil 1-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 19-avgust.
  10. ↑ Мухин В. Дмитрий Язов: «С фальсификаторами истории надо бороться…» // Независимое военное обозрение. — 2010, 30 апреля. Архивировано 27 dekabr 2010 года.
  11. ↑ „Язов Дмитрий Тимофеевич — Биография“. 2014-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 9-noyabr.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 „Язов Дмитрий Тимофеевич — Биография“. 2014-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 9-noyabr.
  13. ↑ Yazov Dmitriy Timofeevich ( at hrono.ru Error: unknown archive URL 20200222190123 sanasida arxivlangan) // Izvestiya TsK KPSS, 7 (306) iyun 1990
  14. ↑ Posledniy marshal imperii ( at portal-kultura.ru Error: unknown archive URL 20141129015236 sanasida arxivlangan) // Kultura, 13.08.2014 g.
  15. ↑ Щеглов А. Командировка на Кубу. Из воспоминаний военного переводчика // Научно-культурологический журнал. — 2012, 1 февраля. — Andoza:Бсокр. — ISSN 1814-0149. Архивировано 21 iyul 2012 года.
  16. ↑ Ukaz VS SSSR № 1739-VI ot 01.10.1963
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 Yazov Dmitriy Timofeevich ( at hrono.ru Error: unknown archive URL 20200222190123 sanasida arxivlangan) // Izvestiya TsK KPSS, 7 (306) iyun 1990
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 „Язов Дмитрий Тимофеевич — Биография“. 2014-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 9-noyabr.
  19. ↑ Yazov Dmitriy Timofeevich ( at hrono.ru Error: unknown archive URL 20200222190123 sanasida arxivlangan) // Izvestiya TsK KPSS, 7 (306) iyun 1990
  20. ↑ Ukaz Prezidenta SSSR ot 28 aprelya 1990 goda № 93 „O prisvoenii generalu armii Yazovu D. T. voinskogo zvaniya Marshala Sovetskogo Soyuza“ ( at www.consultant.ru Error: unknown archive URL 20090628142022 sanasida arxivlangan) 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Dmitriy_Yazov&oldid=4100112" dan olindi