Vyetnam iqlimi

Vetnamning sunʼiy yoʻldosh tasviri

Vyetnam iqlimi, Koppen tasnifilashigaga koʻra, Aw (mamlakatning tekis janubidagi tropik savanna iqlimi) va Cwa~Am (qishi quruq issiq iqlim yoki togʻli shimolda tropik musson iqlimi) turlariga tegishli hisoblanadi.

Umumiy xususiyatlar

Vyetnam butunlay tropikada joylashgan boʻlib, uning iqlimi Laos va Kambodja iqlimi bilan juda oʻxshashdir. Vyetnam koʻp miqdorda yogʻingarchilik, yuqori namlik, koʻp quyoshli kunlar bilan ajralib turadi.

Vyetnam tabiiy ofatlar eng koʻp uchraydigan mamlakatlardan biri. BMT maʼlumotlariga koʻra, Vyetnam iqlim oʻzgarishidan eng koʻp zarar koʻrgan beshta davlatdan biridir. Oʻzining iqlimi tufayli mamlakat suv toshqini, qurgʻoqchilik, shoʻr suvning kirib borishi, koʻchkilar va dengiz sathining koʻtarilishi tufayli suv toshqini kabi holatlarga moyilroq. Mekong deltasi hududi eroziya va okeanlarning quruqlikka kirishidan aziyat chekmoqda. 2001-yildan 2010-yilgacha u mamlakat yalpi ichki mahsulotining yiliga foizi 1,5 ni tashkil etdi.

Vyetnam parlamenti iqlim oʻzgarishi oqibatlariga moslashish va uning oqibatlarini kamaytirishga qaratilgan bir qator qonunlarni qabul qildi, xususan, 1992-yilda BMTning iqlim oʻzgarishi boʻyicha doiraviy konventsiyasi, 1998-yilda esa Kioto protokoli.

Havo harorati

Oʻrtacha yillik havo harorati Selsiy boʻyicha 22 dan 25 darajagacha. 1960-yildan 0,4° ga koʻtarildi. Vyetnam janubi ekvatorga yaqinroq, shuning uchun fasllarning sezilarli oʻzgarishi yoʻq; shimolda musson tufayli Xitoydan sovuq havo olib keladi.

Shimolda havo haroratining yillik tebranishlari qishda 15-20° dan yozda 22,5-27,5° gacha; janubda — qishda 26-27° dan yozda 28-29° gacha. Xanoyda (shimolda), Xyuda (markaziy qismda), Dalatda (baland togʻli janubiy shahar) va Xoshimin shahrida (janubiyda) oʻrtacha yillik havo harorati mos ravishda 17°, 25°, 21° va 27°. 1960—2003-yillarda issiq kunlar soni 7,8 ga oshdi%; kechalari — 13,3 gacha% boʻladi.

Shimolning eng baland choʻqqilarida yiliga bir necha kun qor yogʻadi.

Yogʻingarchilik, havo namligi va bulut qoplami

Vyetnamning deyarli butun hududiga yiliga 1000 mm dan ortiq yogʻingarchilik tushadi, tepaliklarda — 2000 dan 2500 mm gacha. Maydan sentyabrgacha (markaziy hududlarda sentabrdan yanvargacha) yomgʻirli mavsum davom etadi, qolgan vaqtlarda yogʻingarchilik kam uchraydi.

Mamlakatdagi yogʻingarchilikning katta qismi tayfunlar va tropik siklonlardan tushadi. Ular shimoliy va shimoli-sharqqa qaragan markaziy baland togʻlarda bulutlilik va yogʻingarchilikni oshiradi; vaqti-vaqti bilan yomgʻir yogʻadi. Janubda bu mavsum odatda quruqroq va quyoshli boʻladi.

Shamoli

Yomgʻirli mavsumda, asosan, janub va janubi-sharqiy tomonda shamollar esadi, qolgan vaqt — shimoliy va shimoli-sharqiy.

Klimatogrammalar

Xanoy
Klimatogramma
Y F M A M I I A S O N D     19     19 14     26     20 15     44     23 18     90     27 21     189     32 24     240     33 26     288     33 26     318     32 26     265     31 25     131     29 22     43     25 19     23     22 15 Oʻrtacha maksimal va minimal harorat (°C) Yogʻin miqdori (mm)
Y F M A M I I A S O N D     0.7     67 57     1     68 59     1.7     73 65     3.5     81 71     7.4     89 76     9.4     91 78     11     91 79     13     89 78     10     88 76     5.1     83 71     1.7     77 65     0.9     71 60 Oʻrtacha maksimal va minimal harorat (°F) Yogʻin miqdori (dyuym)

Danang
Klimatogramma
Y F M A M I I A S O N D     96     25 19     33     26 20     22     29 22     27     31 23     63     33 25     87     34 26     86     34 25     103     34 26     350     32 24     613     30 23     366     27 22     199     25 19 Oʻrtacha maksimal va minimal harorat (°C) Yogʻin miqdori (mm)
Y F M A M I I A S O N D     3.8     77 65     1.3     79 68     0.9     84 71     1.1     88 74     2.5     92 77     3.4     93 78     3.4     94 78     4.1     93 78     14     89 75     24     85 74     14     81 71     7.8     77 67 Oʻrtacha maksimal va minimal harorat (°F) Yogʻin miqdori (dyuym)

Xoshimin
Klimatogramma
Y F M A M I I A S O N D     14     32 21     4.1     33 23     11     34 24     50     37 26     218     34 25     312     32 25     294     32 24     270     32 24     327     31 24     267     31 24     117     31 23     48     31 21 Oʻrtacha maksimal va minimal harorat (°C) Yogʻin miqdori (mm)
Y F M A M I I A S O N D     0.5     89 70     0.2     91 73     0.4     93 76     2     98 78     8.6     93 77     12     90 76     12     90 76     11     89 76     13     88 76     11     88 75     4.6     88 73     1.9     87 71 Oʻrtacha maksimal va minimal harorat (°F) Yogʻin miqdori (dyuym)

Adabiyotlar

• Weatheronline. „Vietnam“ (en). 2014-yil 24-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 2-yanvar.

• Управление по координации гуманитарных вопросов ООН. „Koppen-Geiger Climate Classification in Asia-Pacific“ (en) (2010-yil 9-iyun). 2015-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 2-yanvar.

• BBC. „Vietnam“ (en). BBC Weather (2012-yil 1-avgust). 2015-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 2-yanvar.

• GLOBE International. „The GLOBE Climate Legislation Study“ (en) (2013). 2019-yil 19-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 2-yanvar.

• „Climate change and climate variability in Vietnam and Thua Thien Hue province“ (en). Netherlands Climate Assistance Programme. 2015-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 2-yanvar.

• C. McSweeney, M. New, G. Lizcano. „Vietnam“ (en). UNDP Climate Change Country Profiles. 2015-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 3-yanvar.

• „Climate change impacts in Vietnam“ (en). WWF. 2015-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 3-yanvar.

• Gerald C. Hickey. „Climate“ (en). Encyclopædia Britannica (2014-yil 15-iyul). 2015-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 3-yanvar.