Kontent qismiga oʻtish

Qatar ayollari

Vikipediya, erkin ensiklopediya

 

Qatarda ayollar huquqlari mamlakatning erkaklar vasiylik qonuni[1] bilan cheklangan va Islomning vahhobiy talqini taʼsirida yashashadi.[2] Mamlakatda bir vaqtning oʻzida, 1999-yilda ayollar ham, erkaklar ham bir xil huquqqa ega boʻlgan[3] Qatarlik ayollarning ish kuchida ishtirok etish darajasi jahondagi oʻrtacha koʻrsatkichdan yuqori va arab dunyosidagi eng yuqori koʻrsatkichlardan[4], bu asosan ilmiy darajaga erishayotgan qatarlik ayollar sonining koʻpayishi natijasida yuzaga keladi.[5]

Jinslar oʻrtasida cheklangan aralashish bor va qatarlik ayollar jamoat joylarida asosan abaya va shayladan iborat anʼanaviy kiyim kiyishadi, bu ikkalasi ham tashqi qiyofasini qisman yashiradi. Psixolog Mouza Al Malkining taʼkidlashicha, jinslar boʻlinishiga diniy omillardan koʻra koʻproq madaniy omillar taʼsir qiladi.[6] Qatardagi ayollar turmush qurish, chet elda davlat stipendiyalari asosida oʻqish, koʻplab davlat ishlarida ishlash, maʼlum yoshga qadar chet elda sayohat qilish, reproduktiv salomatlikning baʼzi shakllarini olish va bolaning asosiy vasiysi boʻlish uchun erkak vasiylaridan ruxsat olishlari kerak.[7]

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shahar jamiyati barpo etilgunga qadar Qatar Saudiya Arabistonining Najd va al-Hasa mintaqalaridan kelgan koʻchmanchi qabilalar uchun yaylov sifatida foydalanilgan.[8] Badaviy jamiyatida ayollar oʻz qabilasi nomidan mol-mulk sotib olish va sotish uchun masʼul boʻlgan.[9] Erkaklar marvarid yigʻish sayohatlarida qatnashish yoki savdogar sifatida uzoq vaqt davomida oilalarini tark etganlarida, ayollar koʻpincha oʻz qabilalarida qaror qabul qilish lavozimlarini egallashlari kerak edi.[10] Ular oʻz uylarida yoki chodirda erkaklardan ajratilgan.[11] Badaviy anʼanalarida koʻpchilik ayollar uchun taʼlim ahamiyatsiz va deyarli mavjud emas edi. Boshqa tomondan, shaharlardagi bolalarga oʻn yoshga qadar Qur’on oʻrgatilgan, shundan soʻng oila Qur’on yodlashning oxiri boʻlgan al-hatmani nishonlaydi.[12]

Sanoat davri

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mamlakat 1950 va 1960-yillarda neft burgʻulash operatsiyalaridan moliyaviy foyda olishni boshlaganidan soʻng, koʻproq ayollar rasmiy taʼlim ola boshladilar.[13] Quvaytlik jurnalist Hidoyat Sulton Al Salem 1968-yilda Qatar ayollarining roli haqida shunday yozgan edi: " Hidoyat Sulton Al Salim, „Arab koʻrfazidagi sayohatchining hujjatlari“: - „Ayollarning aksariyati kamdan-kam hollardagina uydan tashqariga chiqmaydi. Yiliga bir marta bozorga chiqishadi. Albatta, ayollar erkaklardan butunlay yiroq, oʻzlarining ijtimoiy yigʻinlari, ziyofatlari bor. Ikki jins oʻrtasida aralashish umuman mavjud emas.Radio va gazeta ayollarning tashqi dunyo bilan yagona aloqasidir“.


Yetmishinchi yillarning boshlarida ish kuchida ayollar soni sezilarli darajada oshdi.[14]

Taʼlim

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qatardagi Shimoli-gʻarbiy universitetida sinfda oʻqiyotgan talabalar

Qatar hukumati 1951-yilda Xolid Bin El Valid oʻgʻil bolalar maktabini tashkil qilganida, Amna Mahmud Al-Jayda ismli ayol hukumatdan qizlar uchun boshqa maktab ochishni soʻradi. Qatar jamiyati qizlarning oʻqish va yozishni oʻrganish gʻoyasiga qattiq qarshilik koʻrsatgani uchun uning iltimosi rad etildi. Qarshiliklarga qaramay, Amna Mahmud oʻz uyida qatnashadigan qizlarni oʻqitish uchun oʻzining ekspromt maktabini yaratdi. Nihoyat, 1953-yilda Qatar hukumati Amna Mahmud maktabini rasman tan oldi va shu tariqa uni Qatardagi birinchi qizlar maktabidagi birinchi ayol oʻqituvchiga aylantirdi. 1957-yilda koʻplab oʻzgarishlardan soʻng, Amna Mahmud maktabi Banat Al Doha boshlangʻich maktabi sifatida tanildi va 100 dan ortiq qiz oʻquvchilar tahsil oldi.[15] Maktab tashkil etilgunga qadar ayollar uchun mavjud boʻlgan taʼlimning yagona shakli diniy taʼlim edi.[16] Taʼlim vazirligining yillik statistik hisobotida maʼlum boʻlishicha, 1980—1981-yillarda 70 ta qizlar maktabida 19356 nafar oʻquvchi taʼlim olgan; 1955-yildagi 50 talaba qizdan koʻpi taʼlim olgan.[17]

Qatarda birinchi universitet 1973-yilda ochilgan[18] U erkaklar va ayollar uchun alohida fakultetlarni taqdim etdi. 157 nafar boshlangʻich talabalardan 103 nafari ayol edi.[17] Ayol-erkak talabalar nisbati keyingi yillarda barqaror boʻlib qoldi. Shayxa Abdulla Al-Misnad 2003-yilda universitetning birinchi ayol prezidenti boʻldi. 2008-yilda universitet xodimlarining 50 % dan ortigʻini ayollar tashkil etgan.[19] 2012-yilga kelib, universitetda oʻqiyotgan qizlar erkaklarga qaraganda deyarli ikki barobar koʻp edi.[20]

Taʼlim vazirligi xodimlarining yarmidan koʻpi ayollardir. 2008-yilda davlat maktablarida oʻquvchilar oʻquvchilari sonining oʻsish sur’ati erkaklarnikidan oshib ketgani haqida xabar berilgan edi.[19] Xususiy oliy oʻquv yurtlarida tahsil olayotgan ayollar soni ham tez oʻsib bormoqda. Masalan, Qatardagi Karnegi Mellon universitetida talabalarning 57 foizi ayollardir.[5] Ilgari muhandislik va axborot texnologiyalari kabi erkaklar ustunlik qiladigan martaba yoʻllari soʻnggi yillarda koʻproq ayol ishtirokchilarni jalb qilmoqda.[5] Qatardagi Texas A&M universiteti muhandislik sohasiga ixtisoslashgan universitet talabalarining qariyb 40 foizi ayollardir.[5]

Qatarlik ayollar turli sabablarga koʻra ayol taʼlimini muhim deb bilishadi. Ulardan biri oʻzlarini ajralishdan himoya qilishdir. Qatarlik yosh ayollarning koʻpchiligi mamlakatda ajralishlar soni ortib borayotganiga ishonishadi, garchi umumiy ajralish darajasi juda past — 8 %. Ular agar diplomga ega boʻlsalar, kelajakdagi erlari ularni ajrashishga qaror qilsalar, moliyaviy halokatdan xavfsiz boʻlishlariga ishonishadi. Yana bir sabab, bir qator qatarlik ayollar taʼlim olishni ayollarning imkoniyatlarini kengaytirishning bir shakli deb bilishadi. Ular buni jamiyatga oʻzlarining qadr-qimmatini isbotlash va oʻzlari uchun haqiqatan ham mustaqillikka erishish imkoniyati deb bilishadi.[21]

Bandlik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2001-yilda Qatar Davlat xizmati toʻgʻrisidagi qonunni va Vazirlar Kengashining 13-sonli buyrugʻini qabul qildi va shu bilan mehnatda ayollar huquqlarini himoya qiluvchi huquqiy asos yaratdi. 2002-yilda ayollarga pensiya taʼminoti hamda beva ayollarga pul nafaqalari berishga ruxsat beruvchi yana bir qonun qabul qilindi.[22]

2014-yilgi statistik maʼlumotlarga koʻra, 32 000 dan ortiq qatarlik ayollar ish bilan taʼminlangan. Bu 2011-yildagi 3 yil oldingiga nisbatan 7000 dan ortiq koʻpdir. Ish bilan band boʻlgan qatarlik ayollarning toʻrtdan biri qurilish sohasida, 27 foizi axborot va texnologiya sanoatida va 45 foizi ijtimoiy va tabiiy fanlar sohasida ishlaydi. Qatarlik ayollarning aksariyati davlat sektorida ishlaydi. Qatarda ayollarning ishchi kuchi ishtiroki darajasi Fors koʻrfazi hamkorlik kengashida eng yuqori va jahon oʻrtacha koʻrsatkichidan yuqori boʻlishiga qaramay (2013-yil holatiga koʻra),[23] ish kuchidagi qatarlik ayollarning ulushi hamon rivojlangan mamlakatlarnikidan biroz orqada. Biroq, qatarlik ayollarning oliy maʼlumotga ega boʻlish soni ortib borayotgani sababli, Qatar hukumati ayollarning bandlik darajasi oʻsish tendentsiyasida davom etishini taxmin qilmoqda.[5]

Qatarlik ayollar davlat sektorida erkaklarni ortda qoldirgan boʻlsalar-da, xususiy sektorda hamon ortda qolmoqdalar. Biznesda yuqori maoshli ishlar odatda erkaklarga toʻgʻri keladi va Qatar moliya sanoatida hali ham erkaklar ustunlik qiladi. Qatar ayollari siyosat, iqtisodiyot va qonunchilik kabi sohalarda qaror qabul qilishda hali ishtirok etmaydi. Ular davlat xizmatining maʼlum sohalarida, masalan, taʼlim va ijtimoiy masalalarda qaror qabul qilish vakolatiga ega.[24]

2022-yil 4-iyulda MENAFN xabar berishicha, Qatar ayollarning mehnat bozorida, siyosiy ishtirokida qaror qabul qilishda bevosita ishtirok etishini ragʻbatlantirishga qaratilgan aniq tashabbuslarni qabul qilgan. Bu siyosat Tashqi ishlar vazirligining Inson huquqlari departamenti ikkinchi kotibi Hissa Al Sulaytining Inson huquqlari boʻyicha kengashining 50-sessiyasida bergan bayonotida aytilgan. Al Sulayti Qatar ayollarni zoʻravonlikning barcha koʻrinishlaridan himoya qilish sohasida tegishli qonunchilikni qabul qilganini, shuningdek, Qatar jamgʻarmasi qoshida faoliyat yurituvchi Aman markazi kabi ixtisoslashgan muassasalar tashkil etganini qoʻshimcha qildi.[25]

Ishga joylashish yoʻlidagi eng katta toʻsiqlar orasida oilaviy majburiyatlar, ish oʻrinlari sonining kamligi va ingliz tilini yetarli darajada bilmaslik bor.[26] Ijtimoiy qarashlar ayollarning ish imkoniyatlariga ham salbiy taʼsir koʻrsatdi, chunki aholining maʼlum konservativ qatlamlari ayollarning mehmondoʻstlik sanoatida, mehmonxona ishchilari va aktrisa sifatida ishlashini notoʻgʻri deb biladi.[27] Shunga qaramay, qatarliklarning aksariyati ayollarning ish kuchidagi ishtirokini ijobiy deb hisoblaydi.[28]

Kiyimlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shayx Faysal Bin Qosim Ol-Tani muzeyida Qatarning anʼanaviy ayollar kiyimidagi manekenlar

Ayollar va erkaklar kamtarona kiyinishadi, ammo kiyinish uslubi odatda ijtimoiy urf-odatlarga asoslanadi va mintaqadagi boshqa xalqlarga nisbatan ancha qulayroqdir. Qatar ayollari odatda „uzun qora xalat“ va qora bosh kiyimi „hijob“ni oʻz ichiga olgan odatiy koʻylaklar kiyishadi, mahalliy tilda xalq boʻshiya deb ataladi.[29][6] Biroq, ayollar uchun koʻproq anʼanaviy sunniy musulmon kiyimlari — bu qora rangdagi tana qoplamasi, shuningdek, boshlarini yopish uchun ishlatiladigan qora roʻmolshaylo deb nomlanadi.[30] Abaya va Shaylani qatarlik ayollar kiyishi kutilmoqda. Bunga rioya qilmagan ayollar oʻz oilalari yoki turmush oʻrtoqlari tomonidan ogʻir oqibatlarga duch kelishlari mumkin.

Qatar ayollari 19-asrda katta immigratsiya sharoitida yuz niqoblaridan foydalanishni boshlagan deb ishoniladi. Chet elliklardan yuzlarini yashirishning amaliy yoʻllari boʻlmagani uchun, ular fors hamkasblari bilan bir xil turdagi yuz niqoblarini kiyishni boshladilar.[31]

Teatr

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ayollar huquqlari va ularning Qatar jamiyatidagi oʻrni bilan bogʻliq ijtimoiy muammolarni ochiq muhokama qilish taqiqlangan deb hisoblansa-da, teatr tomoshalari bunday muhokamalar uchun mashhur vosita boʻlib chiqdi. Ijtimoiy masalalarni sharhlovchi taniqli pyesalardan biri 1985-yilda Solih Al-Mannai va Odil Saqar tomonidan yozilgan „ Dockdagi Ibtisam“ spektakli boʻlib, u uyushtirilgan nikohga bagʻishlangan. Hikoya, yashirin munosabatlarga kirishganidan soʻng, otasiga oʻzining oʻtmishdagi urf-odatlaridan hafsalasi pir boʻlganini va oilasi unga uylanish uchun taklif qilgan sovchi haqida eʼtirof etgan yosh qiz haqida.[32] Abdulla Ahmad va Osim Tavfiqning " Qizlar bozori " nomli yana bir spektaklida ham uyushtirilgan nikohlar haqida ijtimoiy sharh berilgan. U ayollarga sovchilarni bozorda savdo-sotiq qilish uchun pul toʻlashni taklif qilish harakatini oʻxshatadi, shuning uchun uyushtirilgan nikohni moddiylik bilan bogʻlaydi.[33]

Hunarmandchilik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hunarmandchilik faoliyati badaviylar jamiyatida badiiy ifodaning mashhur shakllari edi. Ular funktsional maqsadlarda ham xizmat qilgan.[34]

Toʻquv va boʻyash

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Souq Vaqifda koʻrgazmada atlas matolari

Badaviylar madaniyatida ayollarning toʻqish va boʻyash muhim rol oʻynagan. Qoʻy va tuya junini yigirib, mato ishlab chiqarish jarayoni mashaqqatli edi. Jun birinchi boʻlib ajratilgan va gʻaltak bilan bogʻlangan, u yadro boʻlib xizmat qiladi va tolalarni qattiq ushlab turadi. Shundan soʻng junni qoʻlda noul deb nomlanuvchi shpindelda yigirish boshlandi.[34] Keyin ularni yogʻochdan yasalgan vertikal toʻquv dastgohiga qoʻyishdi, bunda ayollar toʻqmoqni tayoq bilan urishadi.[35]

Olingan matolar gilam, gilam va chodirlarda ishlatilgan. Chodirlar odatda tabiiy rangli matolardan, gilam va gilamlarda esa boʻyalgan matolardan foydalanilgan; asosan qizil va sariq.[35] Boʻyoqlar choʻl oʻtlaridan tayyorlangan, oddiy geometrik naqshlar ishlatilgan. 19-asrda sanʼat mashhurligini yoʻqotdi, chunki boʻyoqlar va matolar Osiyoning boshqa mintaqalaridan tobora koʻproq olib kelingan.[35]

Kashta tikish

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Souq Vaqifda koʻrgazmada tikilgan liboslar

Qatarlik ayollar tomonidan qoʻllaniladigan kashta tikishning oddiy shakli kurar sifatida tanilgan. Unda har birida toʻrtta ip koʻtargan toʻrt ayol ishtirok etdi, ular iplarni kiyim-kechak buyumlariga — asosan erinish yoki abayalarga oʻradilar. Turli xil rangdagi braidlar vertikal ravishda tikilgan. Bu ogʻir zanjirli tikuv kashtasiga oʻxshardi.[35] Odatda zari deb nomlanuvchi oltin iplar ishlatilgan. Ular odatda Hindistondan olib kelingan.[36]

Kashta tikishning yana bir turi gohfiya deb ataladigan qalpoqlarni loyihalashni oʻz ichiga olgan. Ular paxtadan qilingan va ayollarning teshiklar orasiga tikishlariga imkon berish uchun palma daraxtlari tikanlari bilan teshilgan. Mamlakat kepkalarni import qila boshlaganidan soʻng, kashta tikishning bu shakli mashhurlikdan mahrum boʻldi.[36]

„Maktab kashtachiligi“ deb tarjima qilingan " Xiyat al madrasasi " atlasdan tikilgan buyumlarni tikishni oʻz ichiga olgan. Tikuv jarayonidan oldin matoga mohir rassom tomonidan shakl chizilgan. Eng keng tarqalgan dizaynlar qushlar va gullar edi.[37]

Sport

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qatar xotin-qizlar sport qoʻmitasining boshqaruv yigʻilishi boʻlib oʻtdi

21-asrgacha sport bilan ayollar kamdan-kam qatnashgan. 1998-yilda Qatar yengil atletika federatsiyasi tomonidan mamlakatda birinchi marta ayollar sport musobaqalari oʻtkazildi. Musobaqa IAAF tomonidan ruxsat etilgan va Qatarda ayollar tomoshabinlarga ruxsat berilgan birinchi yirik sport tadbirlaridan biri boʻlgan.[38]

Ayollarni sportga yaxshiroq integratsiya qilish uchun Qatar Ayollar Sport Qoʻmitasi (QWSC) 2000-yilda Shayxa Moza bint Nosir tashabbusi bilan tuzilgan. Qatar Olimpiya qoʻmitasi QWSCni 2001-yilda akkreditatsiya qilgan. Uning asosiy maqsadi ommaviy tashabbuslarni boshlash orqali sportda gender tengligiga erishishdir.[39]

2012-yilgi London Yozgi Olimpiya oʻyinlarigacha Qatar Olimpiya oʻyinlarida hech qachon ayol raqibi boʻlmagan uchta davlatdan biri edi.[40] Qatar oxir-oqibat suzish (Nada Arkaji), yengil atletika (Nur Husayn Al-Malki), stol tennisi (Aya Majdi) va otish (Bahiya Al-Hamad) boʻyicha toʻrt nafar ayolni yubordi.[40] Bahiya al-Hamad shuningdek , ochilish marosimida Qatar bayrogʻini koʻtarib yurishi kerak edi, buni u „haqiqatan ham tarixiy lahza“ deb taʼrifladi.[40]

Ijtimoiy hayot

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qatarlik ayollar abaya kiyingan, Doha kornishida yurishmoqda

Qatar Islom davlati boʻlib, sunniy islomning salafiy versiyasiga ega boʻlib, Qatarni Saudiya Arabistoni bilan birga musulmon dunyosidagi ikki salafiy davlatdan biriga aylantiradi.[41] Qatardagi ayollarning ijtimoiy qadriyatlari Saudiya Arabistoniga qaraganda ancha liberaldir va jinsiy segregatsiya kamroq.[42]

Ijtimoiy yigʻilishlar uchun ayollar odatda ijtimoiy tadbirlarga olib kelinmaydi, bundan tashqari, gʻarbiy uslubdagi yigʻilishlar yoki ishtirokchilar yaqin qarindoshlardan iborat boʻlsa. Qizlar uchun davlat maktablari oʻgʻil bolalar uchun davlat maktablaridan alohida. Ish bilan taʼminlash imkoniyatlari nuqtai nazaridan ayollar odatda davlat lavozimlarida ishlaydilar, garchi ayollar yuqori darajadagi davlat lavozimlarida kam vakil boʻlsalar ham, Qatar tarixi davomida faqat toʻrt nafar ayol vazir etib tayinlangan.[43]

Siyosat

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qatarda ayollar ovoz berishadi va davlat lavozimlariga kirishlari mumkin. Qatar 1999-yilgi Markaziy munitsipalitetga saylovlar munosabati bilan erkaklar bilan bir vaqtda ayollarga huquq berdi.[3][44][45] Qatarda ilk bor bu saylovlar ataylab 1999-yil 8-mart Xalqaro xotin-qizlar kunida oʻtkazildi.[3] Bu oʻz aholisini huquqlarga ega boʻlgan birinchi GCC davlati edi.[46]

Hukumat vazirlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hessa Al Jaber, Qatarning uchinchi vazirlar mahkamasi aʼzosi, 2012-yilda nutq soʻzlamoqda

Qatar 2003-yilda Shayxa Ahmad al-Mahmud Taʼlim vaziri etib tayinlanganida oʻzining birinchi ayol vazirlar mahkamasiga tayinlangan edi.[47] 2008-yilda Ghaliya bint Muhammad bin Hamad Ol Tani sogʻliqni saqlash vaziri etib tayinlandi.[48] Uchinchi ayol hukumat vaziri Xessa Al-Jaber boʻlib, u Aloqa va texnologiyalar vazirligi rahbari etib tayinlangan.[49] Xanan Al Kuvari 2016-yilda Sogʻliqni saqlash vaziri etib tayinlanganidan keyin vazirlar mahkamasining toʻrtinchi ayol aʼzosi boʻldi.[43]

Maslahat majlisi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qatar Maslahat Assambleyasi (Majlis ash-Shuro) aʼzolari Qatar Amiri tomonidan tayinlanadi. 2017-yilning noyabr oyida amir Tamim bin Hamad Al Soniy 45 aʼzolik kengashga toʻrt nafar ayolni tayinladi va bu kengashda ayollarning birinchi marta ishtirok etishi hisoblanadi.[50]

Munitsipal saylovlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1999-yilda boshlangan Markaziy munitsipal kengash saylovlari mamlakatda oʻtkaziladigan yagona erkin saylovdir. 29 saylov okrugi boʻyicha kurash olib borilmoqda. Ikkala jins vakillari ham ovoz berish huquqiga ega.[51] 1999-yilning ilk nashrida nomzod Mouza Al Malki KHKda munitsipal saylovlarda qatnashgan birinchi ayol nomzod boʻldi.[52] Shayxa Yusuf Hasan Al Jufairiy 2003-yilda Eski Aeroport saylov okrugi boʻyicha Markaziy Munitsipal Kengash (CMC) saylovlarida gʻalaba qozongach, munitsipal lavozimni egallagan birinchi ayol boʻldi[53] 2015-yilda birinchi marta CMCga bir vaqtning oʻzida ikkita ayol saylangan.[54] Saylovda faqat 5 nafar ayol nomzod ishtirok etdi.[55] Bu ayol nomzodlar uchun kvota belgilash boʻyicha munozarani jonlantirdi.[56]

Diplomatiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Alya bint Ahmad Al Tani Birlashgan Millatlar Tashkiloti konferensiyasida

Alya bint Ahmad Al Tani 2013-yilda BMTdagi doimiy vakil etib tayinlanganidan soʻng birinchi ayol elchi boʻldi.[57] Lolva Al-Xater 2017-yildan buyon Qatar Davlati Tashqi ishlar vazirligi matbuot kotibi.

Jinsiy tenglik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qatar ayollari 1990-yillardan beri muhim huquqiy va ijtimoiy yutuqlarga erishdilar. Shayxa Moza ayollar muammolari, ayollar konferensiyalari, oliy maʼlumot olish imkoniyatlari va hukumatda ayollar muammolariga bagʻishlangan vazirlar mahkamasi darajasidagi lavozimni yaratishni qoʻllab-quvvatlagan holda xotin-qizlar muammolari boʻyicha faol himoyachi boʻlib kelgan. Ushbu yutuqlar natijasida qatarlik ayollar taʼlim, bank ishi, xayriya loyihalari, sogʻliqni saqlash va inson xizmatlari, turizm, huquq, davlat xizmati va hattoki diplomatiyada rahbarlik lavozimlarini oʻz ichiga olgan koʻplab martaba imkoniyatlariga ega.[58]

1998-yilda Qatar ayollarining farovonligini taʼminlash maqsadida Oila masalalari boʻyicha Oliy Kengashning boʻlimi sifatida Xotin-qizlar ishlari boʻyicha qoʻmita tashkil etilgan. Qoʻmita ayollar huquqlarini himoya qilish bilan birga, iqtisodiy yordam va ish bilan taʼminlash orqali ayollarni jamiyatga integratsiya qilishni maqsad qilgan.[19] Qatar 2003-yilda oʻzining birinchi ayol vazirlar mahkamasi vaziri etib tayinlandi[47] va oʻsha yili tarixda birinchi marta Markaziy Munitsipal Kengash (CMC) saylovlarida ayol nomzod gʻalaba qozondi.[53] Qatar 27-iyul kuni Londonda boshlangan 2012-yilgi yozgi Olimpiada oʻyinlariga sportchi ayollarni yubordi.[59]

Qatarda ayollarning ish kuchi ishtiroki taxminan 51 % ni tashkil etadi, bu jahon oʻrtacha koʻrsatkichidan yuqori va arab dunyosidagi eng yuqori koʻrsatkichdir.[60][4] Biroq, qatarlik va qatarlik boʻlmagan ayollarga ish haqi farqi taʼsir qiladi, bunda ular erkaklarnikiga qaraganda 25-50 foizga kam maosh oladi. Bundan tashqari, Qatar erkaklar uchun ijtimoiy nafaqalarda katta ishtirok etadi, jumladan, uy-joy va sayohat uchun ajratmalar kabi, ayol xodimlar kamroq olishadi.[61] Mutaxassislarning aytishicha, ayollar koʻproq huquqlar bilan oldinga intilmoqda.[62]

Muxolifatda koʻplab qatarlik ayollar madaniyat va din nomidan oilalari va turmush oʻrtoqlari tomonidan nazorat qilinadi. Qatarda voyaga yetgan ayolning qayerdaligini, shuningdek, uning komendantlik soati vaqtini nazorat qilish qonuniydir. Agar madaniy meʼyorlarga rioya qilinmasa, ayollarning oilalari odatda ayollarni jismoniy zoʻravonlik bilan tahdid qilishadi. Qatarda maishiy zoʻravonlik qonun bilan jinoiy hisoblanmaydi.

Ichki ishlar vazirligi maʼlumotlariga koʻra, 25 yoshga toʻlmagan turmushga chiqmagan ayolga mamlakatdan chiqib ketish uchun vasiydan elektron ruxsatnoma (chiqish guvohnomasi) kerak boʻladi. Erkaklar 18 yoshga toʻlganda ruxsatsiz mamlakatni tark etishlari mumkin.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „World Report 2019: Qatar – Human Rights Watch“. www.hrw.org. Qaraldi: 6-avgust 2019-yil.
  2. ↑ „Qatar's Challenge to Saudi Arabia: An alternative view of Wahhabism“. academia.edu. Qaraldi: 29-dekabr 2014-yil.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Lambert, Jennifer (2011). „Political Reform in Qatar: Participation, Legitimacy and Security“. Middle East Policy. 19-jild, № 1. Middle East Policy Council. 2013-01-16da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2022-08-15.
  4. ↑ 4,0 4,1 „Labor force participation rate, female (% of female population ages 15+) (modeled ILO estimate)“. The World Bank. Qaraldi: 24-avgust 2018-yil.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Qazi. „In Qatar, Education Drives Workforce Shifts for Women“. Al Fanar Media (10-avgust 2015-yil). Qaraldi: 23-avgust 2018-yil.
  6. ↑ 6,0 6,1 King. „For Qatari Women, Change Slow in Coming“. ABC News (11-aprel 2003-yil). Qaraldi: 24-avgust 2018-yil.
  7. ↑ „Qatar: Male Guardianship Severely Curtails Women’s Rights“. Human Rights Watch.
  8. ↑ Magee, Peter. The Archaeology of Prehistoric Arabia. Cambridge Press, 2014 — 50-bet. ISBN 9780521862318. 
  9. ↑ Abu Saud 1984, s. 24 „Bedouin women were therefore responsible for the process of buying and selling within their own tribe.“
  10. ↑ Abu Saud 1857, ss. 24–25
  11. ↑ Abu Saud 1984, s. 25
  12. ↑ Abu Saud 1984, s. 26
  13. ↑ Abu Saud 1984, s. 31
  14. ↑ Abu Saud 1984, s. 34
  15. ↑ Al-Ammari, Badreya Mubarak Sultan (5-sentabr 2017-yil). „Amna Mahmoud Al-Jaydah, a Pioneer in the Struggle for Female Education in Qatar: A Biographical Research Study“. History of Education. 46-jild, № 5. 674–691-bet. doi:10.1080/0046760X.2017.1339236.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  16. ↑ Abu Saud 1984, s. 173
  17. ↑ 17,0 17,1 Abu Saud 1984, s. 174
  18. ↑ „Qatar University“. Qatar e-government. Qaraldi: 27-may 2015-yil.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Asia Pacific Infoserv (2008), p. 64
  20. ↑ „Female university students in Qatar outnumber men 2:1“. Doha News (12-iyun 2014-yil). Qaraldi: 27-may 2015-yil.
  21. ↑ James-Hawkins, Laurie (2017-yil avgust). „The Patriarchal bargain in a Context of Rapid Changes to Normative Gender Roles: Young Arab Women's Role Conflict in Qatar“. Sex Roles. 77-jild, № 3–4. 155–168-bet. doi:10.1007/s11199-016-0708-9. {{cite magazine}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)
  22. ↑ Felder. „Qatari Women in the Workforce“. RAND-Qatar Policy Institute (2008-yil avgust). Qaraldi: 24-avgust 2018-yil.
  23. ↑ Hendy. „Female Labor Force Participation in the GCC“. Doha International Family Institute (19-may 2016-yil). 2-may 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-avgust 2018-yil.
  24. ↑ Bahry, Louay; Marr, Phebe (2005-yil yoz). „Qatari Women: A New Generation of Leaders?“. Middle East Policy. 12-jild, № 2. 104–119-bet. doi:10.1111/j.1061-1924.2005.00205.x. {{cite magazine}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)
  25. ↑ „Qatar's Policies Allow Women To Be Active Participants In Co... | MENAFN.COM“. menafn.com. Qaraldi: 5-iyul 2022-yil.
  26. ↑ Felder. „Qatari Women in the Workforce“. RAND-Qatar Policy Institute (2008-yil avgust). Qaraldi: 24-avgust 2018-yil.
  27. ↑ Felder. „Qatari Women in the Workforce“. RAND-Qatar Policy Institute (2008-yil avgust). Qaraldi: 24-avgust 2018-yil.
  28. ↑ Felder. „Qatari Women in the Workforce“. RAND-Qatar Policy Institute (2008-yil avgust). Qaraldi: 24-avgust 2018-yil.
  29. ↑ Abu Saud 1984, s. 39
  30. ↑ „The Culture of Qatar“. HilalPlaza. Qaraldi: 15-yanvar 2016-yil.
  31. ↑ Abu Saud 1984, s. 52
  32. ↑ Muḥammad ʻAbd al-Raḥīm Qāfūd. Studies in Qatari theatre. National Council for Culture, Arts and Heritage (Qatar), 2002 — 68-bet. 
  33. ↑ Muḥammad ʻAbd al-Raḥīm Qāfūd. Studies in Qatari theatre. National Council for Culture, Arts and Heritage (Qatar), 2002 — 72-bet. 
  34. ↑ 34,0 34,1 Abu Saud 1984, s. 135
  35. ↑ 35,0 35,1 35,2 35,3 Abu Saud 1984, s. 136
  36. ↑ 36,0 36,1 Abu Saud 1984, s. 137
  37. ↑ Abu Saud 1984, s. 140
  38. ↑ „For women at track meet in Qatar, it's a coverup“. Washington Post (7-may 1998-yil). Qaraldi: 18-fevral 2016-yil.
  39. ↑ „Qatar's Massive Strides in Women's Sports“. Fanack (1-iyun 2016-yil). 2018-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-avgust 2018-yil.
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 „London 2012 Olympics: Saudi Arabian women to compete“. BBC News Online (12-iyul 2012-yil). Qaraldi: 12-iyul 2012-yil.
  41. ↑ Yamani, Mai (2009). „From fragility to stability: a survival strategy for the Saudi monarchy“. Contemporary Arab Affairs. 2-jild, № 1. 90–105-bet. doi:10.1080/17550910802576114.
  42. ↑ Curtiss, Richard H. „For Qatari Educators, Women Are Both the Problem and the Solution“. Washington Report on Middle East Affairs. № May/June 1996. 84-bet. Qaraldi: 17-fevral 2016-yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  43. ↑ 43,0 43,1 Peter Kovessy, Heba Fahmy & Lesley Walker. „Qatar's Emir replaces foreign minister in Cabinet shakeup“. Doha News (27-yanvar 2016-yil). Qaraldi: 24-avgust 2018-yil.
  44. ↑ Miles, Hugh. Al-Jazeera, 2005. 
  45. ↑ "In Bahrain, Women Run, Women Vote, Women Lose" New York Times
  46. ↑ Maisel, Sebastian. Saudi Arabia and the Gulf Arab States Today: An Encyclopedia of Life in the Arab States. Greenwood, 2009 — 373-bet. ISBN 978-0313344428. „"Qatar became the first Persian Gulf country to enfranchise its indigenous Qatari population (male and female) in an election for a Municipal Council."“ 
  47. ↑ 47,0 47,1 Duraid Al Baik. „Al Mahmoud is Qatar's first woman minister“. Gulf News (7-may 2003-yil). Qaraldi: 22-iyul 2015-yil.
  48. ↑ „Qatar's ruler appoints 2nd woman as minister in Cabinet reshuffle“. Jerusalem Post (1-iyul 2008-yil). Qaraldi: 24-avgust 2018-yil.
  49. ↑ „New Emir appoints female Cabinet member in Qatar government shake-up“. Doha News (26-iyun 2013-yil). Qaraldi: 23-avgust 2018-yil.
  50. ↑ „Qatar appoints four women to Shura Council“. Al Jazeera (9-noyabr 2017-yil). Qaraldi: 24-avgust 2018-yil.
  51. ↑ „نبـذة تعريفيـة“ (arabcha). Ministry of Interior (Qatar). Qaraldi: 23-avgust 2018-yil.
  52. ↑ Toumi, Habib. „Women candidates to test their luck in Qatar polls“. Gulf News (10-aprel 2011-yil). Qaraldi: 22-iyul 2015-yil.
  53. ↑ 53,0 53,1 Kelly, Jack. „Qatar ruler pushing nation toward democracy“. Pittsburgh Post-Gazette (9-aprel 2003-yil). 2018-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-aprel 2015-yil.
  54. ↑ „Qataris elect two women for first time“. Agence France-Presse (14-may 2015-yil). 18-may 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-may 2015-yil.
  55. ↑ „Five women to contest Qatar municipal elections“. al-Araby al-Jadeed (16-aprel 2015-yil). Qaraldi: 23-avgust 2018-yil.
  56. ↑ „Qatar holds rare vote amid calls for quotas for women“. The National (12-may 2015-yil). Qaraldi: 23-avgust 2018-yil.
  57. ↑ „Qatari Women“. Ministry of Foreign Affairs (Qatar). 24-avgust 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-avgust 2018-yil.
  58. ↑ „Qatari Women“. Embassy of the State of Qatar in Washington, DC. 17-yanvar 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  59. ↑ „Saudi Arabia to let women compete in Olympics for first time“. CNN. Qaraldi: 25-iyun 2012-yil.
  60. ↑ „Country reports: Qatar“. Freedom House. 8-mart 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  61. ↑ „Report: Qatar’s Gender Wage Gap Widens Considerably over 10-year-period.“
  62. ↑ Toumi, Habib. „Qatari women moving forward with more rights, expert says“. Gulf News (22-dekabr 2011-yil). Qaraldi: 30-sentabr 2018-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Qatar_ayollari&oldid=4345105" dan olindi