Nippur

Nippur (hozirgi Niffer yoki Nuffar, Iroqdagi Bagʻdod va Basra shaharlari orasida) — qad. Shumer shaharlaridan biri, uning bosh diniy markazi (miloddan avvalgi 3-ming yillik boshi — 2-ming yillik boshlari). Miloddan avvalgi 3-ming yillikda N.da shumeriylarning mahalliy maʼbudlari — "togliklar" (Enlil boshchiligida) va Eridu — "dengiz" (Enki boshchiligida) maʼbudlarini birlashtirgan bir sajdagohi (panteon) qurilgan. Miloddan avvalgi 18-asrda N. Bobil tomonidan bosib olingan. Shu munosa-bat bilan N. diniy markaz sifatidagi rolini Bobilga bergan. Bobilning bosh maʼbudi Marduk, oliy maʼbud Bela nomini olgan Enlil deb eʼtirof etila boshlangan.

N. diniy markaz sifatida Shumer shahar-davlatlari hayotida katta rol oʻynagan. N. kohinlari tan olmagan bironta ham podsho Shumerda tan olin-magan. N. ibodatxonasida kutubxona bar-po etilgan boʻlib (miloddan avvalgi 3-ming yillik), unda tarix, geogr., astronomiya, botanika, zool., filologiya va boshqa fanlarga oid shumeriylarning risolalari ilohiyot, munajjimlik-sehrgarlikka (ularning koʻpchiligi miloddan avvalgi 1-ming yillikda Ashshurnasirpal va Ashshur-banipal kutubxonasi olimlari tomonidan qayta koʻchirilgan) oid asarlar bilan birga saqlangan. Miloddan avvalgi 2-ming yillik boshida kutubxona Elam istilochisi Kudurmabuk tomonidan yok,ib yuborilgan. Miloddan avvalgi 2— 1-ming yilliklarda N. Bobilning "erkin shahri" sifatida ichki muxtoriyat huquqiga ega boʻlgan. Axomaniylar davrida (miloddan avvalgi 5-asr) N.da Murashu savdosudxoʻrlik uyi mavjud boʻlgan (unda katta arxiv huj-jatlari saqlangan). Soʻngra N. kimsasiz shaharga aylanib, sosoniylar davrida nekropol boʻlgan N.da kazishma ishlari 19-asrdan olib boriladi; Enlil (Ekur) ibodatxonasi, maktab, kutubxona (80 xonadan iborat, 80 mingga yaqin mixxat hujjatlari, shundan 23 minggi kutubxonaning eng qad. davriga oid), xususiy uy-joylar va boshqa topilgan.