Xorazm: Versiyalar orasidagi farq
Qator 131: | Qator 131: | ||
== Xorazm [[XVI]] - [[XVIII asr]]ning birinchi yarmida == |
== Xorazm [[XVI]] - [[XVIII asr]]ning birinchi yarmida == |
||
{{main|Xiva xonligi}} |
{{main|Xiva xonligi}} |
||
[[1505-yil]]da Xorazm [[Muhammad Shayboniyxon]] davlati tarkibiga kirdi. Amudaryo oʻzanining oʻzgarishi munosabati bilan [[1573-yil]]i Xorazm poytaxti [[Xiva]]ga koʻchirildi. [[XVII asr]]dan boshlab Xorazm rossiya tarixshunosligida [[Xiva xonligi]] deb nomlana boshladi. Davlatning rasmiy nomi qadimiy nomi boʻyicha — Xorazm edi. [[1511-yil]]dan [[1770-yil]]gacha Xorazmni [[shiboniylar]] sulolasi boshqardi. |
|||
== Xorazm [[XVIII asr]]ning ikkinchi yarmi — [[XX asr]] boshlarida == |
|||
{{main|Xiva xonligi}} |
|||
1770-yillarda Xorazmda [[qoʻngʻirot]] sulolasi vakillari hokimiyat tepasiga keladi. Sulola asoschisi [[Muhammad Aminbiy]] edi. Bu davrda poytaxt Xivada Xorazm me’morchiligi durdonalari quriladi. [[1873-yil]]i [[Muhammad Rahimxon II]] hukmdorligi davrida Xorazm [[Rossiya imperiyasi]]ga tobe davlatga aylanadi. Qoʻngʻirotlar [[1920-yil]]ga qadar, [[Qizil Armiya]] bosqini natijasida agʻdarilgunga qadar, hukmronlikni oʻz qoʻlida saqlab qoldilar. |
|||
== Xorazm hukmdorlari == |
== Xorazm hukmdorlari == |
14-Dekabr 2012, 17:29 dagi koʻrinishi
Xorazm | |||||||
| |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
1190—1220 yillarda Xorazm imperiyasi. | |||||||
Poytaxti | Kat, Urganch, Xiva | ||||||
Til(lar)i | Xorazmiy, Xorazm-turkiy, Chigʻatoy | ||||||
Dini | Islom | ||||||
Boshqaruv shakli | Mutlaq monarxiya | ||||||
Meros boʻlib oʻtishi | |||||||
Xorazm XSR → |
Xorazm (forscha: خوارزم) — Amudaryo sohillarida markazga ega Oʻrta Osiyo qadimiy mintaqasi — rivojlangan irrigatsiyali dehqonchilik, hunarmandlik va savdo mintaqasi. Xorazm orqali Buyuk Ipak yoʻli oʻtgan. III asr oxirlarida Xorazm poytaxti Kat shahri boʻlgan; X asr oxirlarida poytaxt Urganch shahriga koʻchiriladi (hozirgi Koʻhna Urganch shahri).
Ahamoniydan oldingi davr
Ahamoniylar imperiyasidan antik asrgacha
Xorazm antik asrda
Arab bosqini istilosidan saljuqlar istilosigacha
Xorazmshohlar davlati
Moʻgʻul davri
Xorazm XVI - XVIII asrning birinchi yarmida
1505-yilda Xorazm Muhammad Shayboniyxon davlati tarkibiga kirdi. Amudaryo oʻzanining oʻzgarishi munosabati bilan 1573-yili Xorazm poytaxti Xivaga koʻchirildi. XVII asrdan boshlab Xorazm rossiya tarixshunosligida Xiva xonligi deb nomlana boshladi. Davlatning rasmiy nomi qadimiy nomi boʻyicha — Xorazm edi. 1511-yildan 1770-yilgacha Xorazmni shiboniylar sulolasi boshqardi.
Xorazm XVIII asrning ikkinchi yarmi — XX asr boshlarida
1770-yillarda Xorazmda qoʻngʻirot sulolasi vakillari hokimiyat tepasiga keladi. Sulola asoschisi Muhammad Aminbiy edi. Bu davrda poytaxt Xivada Xorazm me’morchiligi durdonalari quriladi. 1873-yili Muhammad Rahimxon II hukmdorligi davrida Xorazm Rossiya imperiyasiga tobe davlatga aylanadi. Qoʻngʻirotlar 1920-yilga qadar, Qizil Armiya bosqini natijasida agʻdarilgunga qadar, hukmronlikni oʻz qoʻlida saqlab qoldilar.
Xorazm hukmdorlari
Manba
Adabiyot
- Veselovskiy N. I. Ocherk istoriko-geograficheskix svedeniy o Xivinskom xanstve ot drevneyshix vremyon do nastoyaщego vremeni. SPb., 1877.
- Vinogradov A. V. Tisyacheletiya, pogrebennie pustiney. M.: Prosveщenie, 1966.
- Tolstov S. P. Novogodniy prazdnik „kalandas“ u xorezmiyskix xristian nachala XI veka. Materiali i issledovaniya po etnografii i antropologii SSSR, 1946, 2, s. 87-108.
- B. Grozniy. Protoindiyskie pismena i ix rasshifrovka. Vestnik drevney istorii 2 (11). 1940.
- Tolstov S. P. Po sledam drevnexorezmiyskoy sivilizatsii. M.-L.: 1948.
- Kidirniyazov M.-Sh. Materialnaya kultura gorodov Xorezma v XIII—XIV vekax. Nukus: Karakalpakstan, 1989.
Havolalar
// „Троицкий вариант“ № 60, c. 8 (2010)