Kaspi.kz

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kaspi.kz
Turi ommaviy kompaniya
Tarmogʻi Moliyaviy texnologiyalar
Qachon asos solingan 2002
Joylashuvi Qozogʻiston bayrogʻi Qozogʻiston
Asoschi(lari) Vyacheslav Kim
Rahbariyat Mixail Lomtadze
Vyacheslav Kim
Aylanma daromadi 1 270,5 mlrd KZT (2022)[1]
Operatsion foydasi 720,5 mlrd KZT (2022)[1]
Boyligi 5,1 mlrd KZT (2022)[1]
Shoʻba korxonalari Kaspi Bank
Kaspi Group
Kaspi Magazin
Kaspi Office
Kaspi Travel
Kaspi Pay
IC Basel
ARK Balance[1]
Vebsayti https://kaspi.kz

Kaspi.kz Qozogʻistonning „yagona shox“ texnologiya kompaniyasi boʻlib, „Kaspi Magazin“ MChJ, „Kaspi Bank“ AJ, „Kaspi Pay“ MChJ va „Kaspi Travel“ MChJlarni oʻz ichiga oladi[2][3][4][5].

2020-yilda kompaniya Yevropa va Yevrosiyodagi eng tez rivojlanayotgan IT-moliya tashkilotlaridan biriga[6][7], Qozogʻiston moliya bozorida yetakchi oʻyinchiga aylandi[8].

Kaspi.kz innovatsiyalari respublikaning raqamli transformatsiyasiga va uning investitsion jozibadorligini oshirishga katta hissa qoʻshmoqda[9]. Kaspi.kz tajribasi Harvardda oʻrganilmoqda[10][11][12].

Biznes tizimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kaspi.kz onlayn toʻlovlar va P2P oʻtkazmalari, shaxsiy mablagʻlarni boshqarish va yetkazib berish bilan onlayn xaridlar xizmatlarini birlashtiradi. Kompaniya uchta platformada – toʻlovlar, marketpleys va fintex yoʻnalishlarida ishlaydi[13][14][15]. Bu yoʻnalishlar bir nomdagi mobil ilovaga integratsiyalashgan.

2020-yil dunyoda Xitoyning WeChat va AQShning WhatsApp ilovalaridan keyin foydalanuvchilarni jalb qilish boʻyicha uchinchi oʻrinni egalladi[16].

Qozogʻiston IT-sanoati mutaxassislari Kaspi.kz ni nafaqat Qozogʻiston[17], balki jahondagi[18] muvaffaqiyatli moliyaviy biznes ekotizimining namunasi va multiplikatsiya qilinishi kerak boʻlgan yutuq deb hisoblaydi[19].

Toʻlovlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2019-yilda mobil ilova va QR texnologiyasidan foydalangan holda isteʼmolchilar va sotuvchilar oʻrtasida tezkor P2P oʻtkazmalarini joʻnatish va qabul qilish imkonini beruvchi toʻlov tarmogʻi ishga tushirildi[20][21][15].

2020-yilning 9 oyi davomida Kaspi.kz orqali 15,2 trillion tengega teng 1,6 milliard toʻlov amalga oshirildi, shundan 19,1 millionni byudjetga oʻtkazmalar tashkil qiladi[22].

2020-yil iyul oyida Kaspi.kz Milliy intellektual mulk institutidan patent olgan holda mobil ilova va kartomat yordamida toʻlov kartalarini chiqarish texnologiyasi va algoritmiga egalik huquqini kafolatladi[23]. 2020-yil sentyabr oyida Qozogʻiston Respublikasi hududida Kaspi Kartomat ochiq litsenziyasi amalga oshirildi[24].

Marketpleys[tahrir | manbasini tahrirlash]

2018-yildan 2022-yilgacha Kaspi.kz Qozogʻiston onlayn savdo maydonchalari TOP KZ Chakana E-Commerce orasida onlayn savdodan tushgan daromad boʻyicha birinchi oʻrinni egalladi[6][25], shuningdek, onlayn savdo bozorining 70% ni egalladi[26], jami 19 million aholidan 12 million foydalanuvchiga ega[27].

2017-yilning 17-noyabr kuni Kaspi.kz birinchi marta „Kaspi Juma“ aksiyasini oʻtkazdi va uning doirasida 250 mingta tovar xarid qilish uchun 20 milliard tenge miqdorida isteʼmol kreditlari ajratdi. Aksiya davomida bankning kredit portfeli 2 foizga oshdi. Natijada, 2017-yilda Kaspi Magazin Qozogʻiston maishiy texnika bozorining 60 foizini egalladi[28].

2020-yil 28-avgustda kompaniya onlayn aviachiptalar sotuvchi Santufei (Kaspi Travel) kompaniyasini sotib oldi[29].

2020-yilning birinchi yarmida Kaspi.kz platformasi orqali 69 milliard tengelik 900 mingdan ortiq buyurtmalar amalga oshirildi[30]. Yil davomida Kaspi Travel yoʻnalishi 50 barobar oʻsdi[31].

Fintex[tahrir | manbasini tahrirlash]

Platforma Qozogʻistondagi raqamli bank bozorining uchdan ikki qismidan koʻprogʻini tashkil etuvchi Kaspi Bankga[32] [33] asoslanadi. Bank chakana bank mahsulotlariga sotishga ixtisoslashgan[34].

Bankning karta tranzaksiyalari bozoridagi ulushi Visa va Mastercardning umumiy ulushidan qariyb 2,5 baravar koʻp. Kaspi.kz Qozogʻistonda naqd pulsiz toʻlovlar oʻsishining drayveri boʻlib, 2020-yilda oʻsish 120% ni tashkil etdi[35].

2019-yil noyabr oyida Kaspi.kz rahbari 2020-yilni kichik va oʻrta biznesdagi hamkorlarini qoʻllab-quvvatlash va rivojlantirish yili deb eʼlon qildi, shu bilan birga biznesni onlayn kreditlashni yoʻlga qoʻydi[36].

Kaspi isteʼmolchilarning kredit riskini baholash uchun algoritmlar va prognoz modellaridan foydalanadigan kredit qarorlarini qabul qilish jarayoni va skoring modelini ishlab chiqdi[20].

2019-yil oxirida Kaspi Bank oʻz aktivlari va oʻz kapitalidan foydalanish boʻyicha eng samarali boʻldi[37].

Davlat bilan hamkorligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2020-yil mart oyida Kaspi.kz favqulodda holat joriy etilishi munosabati bilan aholini ijtimoiy qoʻllab-quvvatlash davlat dasturini amalga oshirishga hamda COVID-19 tufayli ish oʻrinlari va aholi uchun haq toʻlanmaydigan taʼtillarning qisqarishiga hissa qoʻshdi[38][39]. Kompaniya mobil ilovasida qozogʻistonliklarning qoldirgan arizasi orqali ularga umumiy summasi 4,4 million tenge boʻlgan ijtimoiy nafaqalar hisoblab chiqildi[40].

Oʻsha yilning oktyabr oyida Qozogʻiston Raqamli rivojlanish, innovatsiyalar va aerokosmik sanoat vazirligining axborot tizimlari, „E-lisenziyalash“ davlat maʼlumotlar bazasi va Kaspi.kz kompaniya ilovasidagi yakka tartibdagi tadbirkorlari roʻyxatga olish xizmatini tashkil qilish maqsadida axborot tizimlari integratsiyasi amalga oshirildi[41][42]. Keyinchalik yakka tartibdagi tadbirkor rekvizitlarini oʻzgartirish imkoniyati ham amalga oshirildi[43].

2021-yilda kompaniya Ichki ishlar vazirligi bilan birgalikda Kaspi.kz mobil ilovasi orqali avtomobillarni qayta roʻyxatdan oʻtkazish va texnik koʻrikdan oʻtkazish xizmatini yoʻlga qoʻydi[44][45][46]. Yana bir yarim yildan soʻng haydovchilik guvohnomasini onlayn almashtirish imkoniyati paydo boʻldi[47].

2022-yilda ishga tushirilgan bir qator loyihalar Kaspi.kz mijozlariga oʻzlarining elektron hujjatlari: shaxsiy guvohnoma, emlash pasporti, haydovchilik guvohnomasi, nikoh toʻgʻrisidagi guvohnoma, tugʻilganlik haqidagi guvohnoma[48], shuningdek, ijtimoiy sugʻurta guvohnomalari nafaqalari va pensiya jamgʻarmalariga xavfsiz va qulay foydalanish imkonini berdi. Bundan tashqari, Sogʻliqni saqlash vazirligi ishtirokida psixonevrologiya, narkomaniya, sil kasalliklari markazlaridan maʼlumotnomalar olish[49], bola tugʻilganligi toʻgʻrisidagi guvohnomani berish[50] imkoniyatlari amalga oshirildi.

2023-yilda Kaspi.kz, Moliya vazirligi va Davlat daromadlari qoʻmitasi tadbirkorlarga bir qurilma ichida tekinga nazorat-kassa mashinasi va POS-terminalni olish imkonini beruvchi Kaspi Kassa xizmatini ishga tushirdi. IIVning Migratsiya xizmati qoʻmitasi, Adliya vazirligi va „IIM“ RDK koʻmagida yashash joyi boʻyicha roʻyxatdan oʻtish va roʻyxatdan chiqarish imkoniyati ham yaratildi[51].

Davlat xizmatlari bilan bogʻliq barcha xizmatlar Kaspi.kz tomonidan Qozogʻiston RRIASV bilan hamkorlikda ishlab chiqilgan va ishga tushirilgan[52].

Boshqaruvi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Boshqaruv raisi – Mixail Lomtadze[53].

Vyacheslav Kim (23,35%), Mixail Lomtadze (24,55%), Baring Vostok jamgʻarmasi (28,8%) Kaspi.kz ning yirik aksiyadorlari hisoblanadi. Shuningdek, 20.18% aksiyalar ommaviy aksiyadorlarga, 3.12% aksiyalar esa kompaniya boshqaruviga tegishli.

IPO[tahrir | manbasini tahrirlash]

2018-yil 9-noyabr kuni Kaspi.kz mahsulot va xizmatlarining yillik taqdimotida boshqaruv raisi Mixail Lomtadze kompaniyaning London fond birjasida IPO oʻtkazish rejalari haqida maʼlum qildi[54][55].

IPO 2020-yil oktyabr oyida boʻlib oʻtdi[56] va hajmi boʻyicha ikkinchi va 2020-yilda butun Yevropada toʻrtinchi oʻrinda deb eʼtirof etildi[57].

Dastlabki taklif narxi global depozitar kvitansiyasi (GDR) uchun 33,75 dollar qilib belgilandi[58].

Taklifning umumiy tranzaksiya hajmi 742 million dollardan 879 million dollargacha boʻlgan, kompaniya oʻzining 1 million dollarlik aksiyalarini 6,5 milliard dollar bozor kapitalizatsiyasiga sotgan[59]. Shundan soʻng kompaniyaning kapitallashuvi 20 milliard dollardan oshdi[60]. Bu Kaspi.kz ni Qozogʻistonning eng qimmat ommaviy kompaniyasigaaylantirdi.

Mutaxassislarning fikricha, Kaspi.kz IPO qozoq banklarini baholash va hududdagi eng muvaffaqiyatli venchur investitsiya uchun etalonga aylandi[18].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kaspi 2002-yilda qozoq ishbilarmoni Vyacheslav Kim tomonidan tashkil etilgan. Oʻshanda u xususiylashtirilgan Kaspiy bankini sotib olgan. Biroq, haqiqiy oʻzgarishlar 2006-yilda, Rossiyaning eng yirik xususiy kapital jamgʻarmasi Baring Vostok kompaniyaning ulushini sotib olgandan soʻng boshlandi. Bu Mixail Lomtadzening 2007-yilda boshqaruv jamoasiga qoʻshilishiga olib keldi, u Kim bilan birgalikda Kaspini Qozogʻistonning eng yirik fintex kompaniyasiga aylantirdi[61]. Lomtadze texnologiya va xizmat koʻrsatish sohasida raqobat ustunligini koʻrdi, resurslarni qayta taqsimladi, innovatsiyalarga sarmoya kirita boshladi, koʻproq jismoniy filiallar ochdi va depozitlar, kreditlar va kredit kartalari kabi bank mahsulotlarini rivojlantirdi. 2012-yilga kelib, bank 1 milliondan ortiq kartalar emissiya qilgan va bu sektorda Qozogʻistonda yetakchiga aylangan edi[62].

2008-yil 15-noyabrda rebrending natijasida „Kaspiy Bank“ AJ oʻz nomini „Kaspi Bank“ AJga oʻzgartirdi[63].

2015-yil 16-sentabrda Qozogʻiston Respublikasi Milliy banki Boshqaruvining 2015-yil 16-sentabrdagi 166-sonli qarori asosida „kaspi“ aksiyadorlik jamiyatiga „Kaspi Bank“ AJning bank xoldingi (bilvosita) maqomini olishiga rozilik berildi[64].

2018-yil 2-aprelda „Kaspi“ aksiyadorlik jamiyati Kaspi.kz aksiyadorlik jamiyati deb oʻzgartirildi[65].

2019-yilning 17-sentyabr kuni Kaspi.kz avtomobillar (Turbo.az), koʻchmas mulk (Bina.az), tovarlar va xizmatlarni (Tap.az) sotish va sotib olish boʻyicha xususiy eʼlonlarni joylashtirish va chop etish boʻyicha onlayn xizmatlarni xarid qilish orqali Ozarbayjon bozoriga kirdi[20][66].

2021-yil iyul oyida Kaspi.kz Ukraina bozoriga Portmone Group toʻlov tizimini sotib olish orqali kirdi[67].Oktyabr oyida Kaspi Ukrainaning BTA Banki (BTA Bank Qozogʻistonning shoʻba banki) uchun oldi-sotdi shartnomasini imzoladi[68]. Bu kompaniyaga mintaqada bank va toʻlov litsenziyalarini, shuningdek, Ukrainada Visa va MasterCard akkreditatsiyasini olish imkonini beradi. Bitim qiymati oshkor etilmagan[69].

Yutuqlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

2019-yil dekabr oyida Kaspi.kz 35 ta milliy IT-chempionlar roʻyxatiga kiritildi va Qozogʻiston Raqamli rivojlanish, innovatsiyalar va aerokosmik sanoat vazirligi tomonidan oʻtkazilgan reytingga koʻra „Elektron tijorat va moliya“ sohasida yetakchi 7 ta kompaniya qatoriga kirdi[70].

2019-yilda Kaspi.kz QAZNET 25 YEARS FORUMda „Eng yaxshi elektron tijorat loyihasi“ va „Eng yaxshi mobil ilova“ deb topildi[71].

2020-yilda Kaspi.kz sayti Qozogʻiston banklari orasida eng xavfsiz veb-resurslardan biri deb tan olindi[72].

„Randstad Employer Brand Research 2021“ brendlarining jozibadorligini xalqaro oʻrganish natijalariga koʻra, 2021-yil aprel oyida Kaspi.kz moliya sektoridagi eng yaxshi ish beruvchi deb topildi[73].

2021-yil 22-sentyabrda „Kazakhstan Growth Forum“ yillik sammitida Kaspi.kz yangi mijozlar tajribasini yaratgani uchun „Yil transformatori“ unvoniga sazovor boʻldi[74] va London fond birjasida muvaffaqiyatli IPO „Yilning eng yaxshi bitimi“ sifatida eʼtirof etildi[75].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 „Аудиторский отчет по консолидированной финансовой отчетности АО Kaspi.kz за 2022 год“ (2022-yil 31-dekabr). 2023-yil 31-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 31-may.
  2. tengrinews.kz. „Токаев рассказал Путину о Kaspi.kz“ (ru). tengrinews.kz (2020-yil 4-dekabr). 2022-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-may.
  3. „Дуумвират: Forbes Kazakhstan определился с выбором лучшего бизнесмена 2020 года“ (ru). www.forbes.kz (2021-yil 8-yanvar). 2021-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-may.
  4. „Kaspi наступает | Na Ukrainu nadvigaetsya fintex-gigant iz Kazaxstana stoimostyu $27 mlrd. Stoit li boyatsya ego ukrainskim kompaniyam?“ (ru). forbes.ua (2021-yil 16-dekabr). 2022-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-may.
  5. „Bank Linked to Kazakh Leader Buys Kcell Stake After Share Slump“ (en). Bloomberg.com (2021-yil 30-sentyabr). 2022-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-may.
  6. 6,0 6,1 Анна Резник. „35 крупнейших торговых интернет-площадок Казахстана“. www.forbes.kz (2021-yil 23-sentyabr). 2022-yil 27-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-may.
  7. „Как казахстанскому образованию повторить успех отечественных IT-компаний“. forbes.kz (2021-yil 22-fevral). 2021-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-avgust.
  8. „30 крупнейших торговых интернет-площадок - 2020“. forbes.kz (2020-yil 5-noyabr). 2020-yil 23-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-avgust.
  9. „Форум «Digital Almaty» — 2021: цифровая перезагрузка“. businessfm.kz (2021-yil 5-fevral). 2022-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
  10. „Почему мы разводимся с мечтой о семье?“. www.exclusive.kz (2019-yil 25-dekabr). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-avgust.
  11. „Inside Kaspi’s Kazakh banking experiment“ (en). www.asiamoney.com (2020-yil 13-yanvar). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-avgust.
  12. „Kaspi.kz IPO“. www.hbs.edu (2019-yil 1-oktyabr). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-avgust.
  13. „Moody’s повысило рейтинг Kaspi Bank“ (ru). Деловой портал Капитал.кз. 2021-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-may.
  14. Нуркен Халыкберген. „Как казахстанскому образованию повторить успех отечественных IT-компаний“. www.forbes.kz (2021-yil 22-fevral). 2021-yil 12-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-may.
  15. 15,0 15,1 Юлия Машковская. „Оплачивать госуслуги, налоги и штрафы можно с помощью QR-кода через мобильный банкинг“ (ru). otyrar.kz (2020-yil 19-may). 2021-yil 10-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  16. „Показатели Kaspi за третий квартал 2020“. bluescreen.kz (2020-yil 8-dekabr). 2021-yil 20-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 29-iyul.
  17. Ирина Ледовских. „Как казахстанские банки будут жить в новой экосистеме НБ“. kursiv.kz (2018-yil 7-dekabr). 2021-yil 3-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 30-iyul.
  18. 18,0 18,1 Владислав Скобелев. „Экс-глава VK Борис Добродеев запускает инвесткомпанию для проектов в СНГ“. www.forbes.ru (2022-yil 17-may). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-avgust.
  19. „Индустриализация по-казахстански: минус 28 процентов за двадцать лет“. www.exclusive.kz (2021-yil 9-fevral). 2021-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-avgust.
  20. 20,0 20,1 20,2 Bastiaan. „Kaspi — Central Asian Super App in the Making“ (en). Picolinie Capital (2021-yil 5-may). 2021-yil 30-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  21. Евгений Тимко. „Лучшие примеры цифровых экосистем и супераппов — Сервисы на vc.ru“. vc.ru (2020-yil 28-noyabr). 2022-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  22. „В один клик: казахстанцы предпочитают платить налоги онлайн“ (ru). Деловой портал Капитал.кз. 2021-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  23. „Kaspi.kz запатентовал уникальное устройство Kaspi Картомат“ (ru). kazpravda.kz (2020-yil 29-iyul). 2022-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  24. „Kaspi.kz сделал патент на Kaspi Картомат открытым для использования“ (ru). Tengrinews.kz (2020-yil 8-sentyabr). 2022-yil 11-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  25. Ахметбеков Асхат. „Kaspi.kz признан лидером электронной коммерции пятый год подряд“. https://rus.azattyq-ruhy.kz (2022-yil 16-sentyabr). 2022-yil 16-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 16-sentyabr.
  26. Amera Carlos. „Российские продавцы выходят на крупнейший маркетплейс Казахстана“. vc.ru (2022-yil 31-yanvar). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 31-iyul.
  27. „Для цифровизации всех госуслуг в Казахстане используют опыт Kaspi.kz“. ktk.kz (2022-yil 30-sentyabr). 2022-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-oktyabr.
  28. Александр Воротилов. „Как казахстанские компании ищут себя в новом цифровом мире“. forbes.kz (2018-yil 8-avgust). 2021-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 31-iyul.
  29. „Kaspi.kz приобрел онлайн-тревел-агентство Santufei“ (ru). Kazlenta.kz (2020-yil 29-avgust). 2021-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  30. „Казахстанцы сделали рекордное количество онлайн покупок с Kaspi.kz“ (ru). zakon.kz (2020-yil 14-may). 2021-yil 5-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  31. „Новости цифровых экосистем: Kaspi.kz вырос в 50 раз, Sense SuperApp добавил инвестиции, а VodaPay сделал сочный дизайн“. vc.ru (2022-yil 24-yanvar). 2022-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-iyul.
  32. „Успешное IPO в Лондоне сделало бизнесменов из Казахстана миллиардерами“ (ru). quote.rbc.ru (2020-yil 15-oktyabr). 2022-yil 21-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  33. „Kaspi №1 в рейтинге банков“. lsm.kz (2020-yil 19-may). 2021-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  34. Анна Резник. „Цифровизация с оглядкой. Как казахстанские банки развивают диджитал-сервисы“. www.forbes.kz (2019-yil 16-sentyabr). 2021-yil 5-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  35. „Консерватизм VS инновации“. forbes.kz (2020-yil 10-dekabr). 2021-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  36. „Касым-Жомарт Токаев встретился с основателями Kaspi.kz“. www.zakon.kz (2020-yil 24-fevral). 2021-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  37. „Рейтинг банков Казахстана - 2020“. forbes.kz (2020-yil 18-may). 2021-yil 5-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  38. Daniel Lehmann. „A Digital Economy in Central Asia? Not So Fast“ (en). www.caspianpolicy.org (2021-yil 4-avgust). Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  39. „Kaspi.kz запустил функцию подачи заявки на выплату 42 500 тенге“ (ru). ognialatau.kz (2020-yil 21-iyul). 2021-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  40. „Михаил Ломтадзе награжден медалью "Халық алғысы"“ (ru). Tengrinews.kz (2020-yil 24-iyun). 2022-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  41. „Зарегистрировать ИП можно через Kaspi.kz“ (ru). kapital.kz (2020-yil 2-oktyabr). 2022-yil 12-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  42. Анастасия Московчук. „Министерство цифрового развития и Kaspi.kz запустили новый сервис по регистрации ИП“ (ru). zakon.kz (2020-yil 2-oktyabr). 2021-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  43. „На Kaspi.kz теперь можно изменить реквизиты ИП“. informburo.kz (2022-yil 31-may). 2022-yil 25-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-iyul.
  44. „Казахстанцам сильно упростили процесс переоформления автомобилей“ (ru). liter.kz (2021-yil 25-yanvar). 2021-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  45. „Сервис онлайн-регистрации автомобилей запустили в Казахстане“ (ru). khabar.kz (2021-yil 25-yanvar). 2021-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  46. Новостная Редакция. „Насколько популярно переоформление авто на Kaspi.kz“ (ru). bluescreen.kz (2021-yil 22-fevral). Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  47. „В приложении Kaspi.kz теперь можно поменять водительское удостоверение онлайн“. www.kt.kz (2022-yil 12-iyul). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-avgust.
  48. „Kaspi.kz запустил сервис «Цифровые документы»“. www.zakon.kz (2022-yil 5-aprel). 2022-yil 25-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-avgust.
  49. „Kaspi.kz, Минздрав и Министерство цифровизации запустили сервис получения справок“ (ru). standard.kz (2022-yil 28-sentyabr). Qaraldi: 2023-yil 22-may.
  50. „Свидетельство о рождении ребенка теперь в приложении Kaspi.kz“ (ru). forbes.kz (2022-yil 23-oktyabr). Qaraldi: 2023-yil 16-avgust.
  51. „Kaspi Касса – бесплатный сервис для казахстанских предпринимателей“ (ru). forbes.kz (2023-yil 23-yanvar). Qaraldi: 2023-yil 22-may.
  52. „Kaspi.kz совместно с Министерством цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности, Министерством труда и социальной защиты населения и АО «НИТ» запустили новые госуслуги“. gov.kz (2023-yil 6-aprel). Qaraldi: 2023-yil 16-avgust.
  53. Ардак Букеева. „50 богатейших бизнесменов Казахстана — 2022“. www.forbes.kz (2022-yil 11-may). 2022-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  54. „Михаил Ломтадзе презентовал новые сервисы Kaspi.kz и заявил о планах IPO в Лондоне“. kz.kursiv.media (2018-yil 14-noyabr). [sayt ishlamaydi]
  55. „Чистая прибыль Kaspi.kz в 2020 году выросла почти на 34%“. kapital.kz (2021-03-01/). 2021-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 29-iyul.
  56. „Kaspi провел IPO“. www.prodengi.kz/ (2020-10-14/). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 29-iyul.
  57. „Kaspi.kz вышел на IPO и стал самой дорогой компанией в истории Казахстана“. forbes.kz (2020-yil 14-oktyabr). 2021-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-may.
  58. „Kaspi.kz объявил об успешном проведении IPO“. tengrinews.kz (2022-yil 16-oktyabr). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-avgust.
  59. „Kazakhstan's Kaspi valued at $6.5 billion in London IPO - bookrunner“ (en). www.reuters.com (2020-10-08/). 2022-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
  60. „Kazakh President Emphasizes Role of Kaspi.kz Fintech Company in Capital Market Development“ (en). astanatimes.com (2021-yil 8-dekabr). 2022-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-may.
  61. „Kazakhstan Fintech Firm Kaspi Surprises With Huge London IPO“. www.forbes.com (2022-04-23/). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-iyul.
  62. „По китайскому образцу. Действительно ли казахи покупают “Розетку”“. ukrrudprom.com (2021-yil 5-noyabr). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 20-iyul.
  63. „Kaspi bank — Банк Каспийский“. informburo.kz. 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 4-oktyabr.
  64. „Акционеры Kaspi Bank создают новый холдинг“ (ru). kapital.kz. 2021-yil 5-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 5-oktyabr.
  65. „Годовой отчет за 2018 г. (стр. 3)“ (ru). kase.kz. 2020-yil 5-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 4-sentyabr.
  66. „Казахстанская Kaspi.kz стала владельцем трёх сайтов объявлений в Азербайджане“. interfax.az (2019-yil 17-sentyabr). 2021-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-iyul.
  67. „Хроники казахcтaнских миллиoнеpов“. forbes.kz (2022-yil 22-aprel). 2022-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-may.
  68. „Kaspi.kz покупает БТА Банк Украина“ (2022-yil 23-aprel). 2021-yil 15-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-iyul.
  69. „Экспансия казахстанского единорога. Зачем Kaspi.kz покупает БТА Банк за $9 млн“. forbes.ua (2021-yil 25-oktyabr). 2021-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-may.
  70. „Первое кредитное бюро, Kaspi и Wooppay признали ИТ-чемпионами года“. forbes.kz (2019-yil 19-dekabr). 2019-yil 19-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-avgust.
  71. „QAZNET 25 YEARS FORUM: как это было“. web.archive.org (2021-yil 6-mart). 2021-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  72. „ЦАРКА составил рейтинг сайтов банков Казахстана по уровню веб-безопасности“. informburo.kz (2020-yil 22-aprel). 2021-yil 17-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  73. „Названы самые привлекательные работодатели в Казахстане“. kapital.kz (2021-yil 29-aprel). 2021-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-avgust.
  74. „Михаил Ломтадзе и Kaspi.kz получили три награды на Kazakhstan Growth Forum“. informburo.kz (2021-yil 22-sentyabr). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 10-iyun.
  75. „Михаил Ломтадзе и Kaspi.kz получили три награды на Kazakhstan Growth Forum“. kazpravda.kz/ (2021-yil 22-sentyabr). 2022-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-avgust.