Hindustaniylar

Hindustaniylar (hindaviylar) — Shimoliy Hindistonning hind-oriy xalqi^[1], hind tilining (xari-boli, xaryani, braj, kanachji, bundeli, avadhi, bageli, Chhattisgarxi) kabi shevalarida soʻzlashadi. Ularning umumiy soni 500 million kishiga yaqin (2016-yil, taxminiy hisob-kitob). Eʼtiqodi: hinduizm. Hindistonning eng koʻp sonli xalqi. Ularning asosiy yashash hududlari — Uttar-Pradesh, Madxya-Pradesh shtatlari, Rajastan shimoli, Dehli hududi markazidan boshqariluvchi Bixar va Panjob shtatining bir qismi. Hindustaniylarning asosiy mashgʻuloti dehqonchilik (bugʻdoy, sholi, paxta, shakarqamish yetishtirish). Shu bilan birga, soʻnggi yillarda sanoat ham jadal rivojlandi, ishchilar sinfi oʻsib bormoqda (Bixar, Madxya-Pradesh).

Hind tili kuchli shevalarga boʻlinadi va ikkita adabiy shaklga ega — hind va urdu. Bu ikki tilning grammatikasi va asosiy lugʻati bir xil, ammo hind tilida devanagari yozuvi, urdu tilida esa arab yozuvi ishlatiladi. Shuningdek, bu tilda boy adabiyot saqlanib qolgan. Hindaviylar madaniyatining eng qadimiy markazlari Dehli, Laknau, Agra, Allohobod, Varanasi shaharlaridir. Hindustaniylar Hindiston milliy ozodlik harakatida faol ishtirok etgan, ulardan Hindistonning bir qancha atoqli arboblari chiqqan.

Asosiy yashash manzillari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yaqin xalqlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dravidlar^[2].
Loʻlilar — loʻlilar etnik jihatdan kelib chiqishi aralash ekani aytiladi, ammo baʼzi olimlar hindustaniylar bilan ularning qarindoshligi, tashqi va til jihatdan oʻxshashligiga doir jihatlarga eʼtibor qaratishadi^[2].

Hindaviy asketlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hindistondagi brahminlar va buddistlar orasida asketizm amaliyotlari keng tarqalgan. Biroq, bunday maʼnaviy oʻsishga erishish nafaqat astsetik turmush tarzidan tashqari qator marosimlar, shuningdek, hindaviylar tomonidan tan olingan oltita falsafa maktabi (Mimamsa, Vedanta, Yoga, Sankhya, Nyaya^[3] Vaisheshika) tufayli mumkinligi aytiladi^[3].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mamlakatlar boʻyicha dunyo xalqlari

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „ХИНДУСТАНЦЫ • Большая российская энциклопедия - электронная версия“. bigenc.ru. 2021-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 3-dekabr.
↑ ^2,0 ^2,1 John Crawfurd On the Origin of the Gypsies//Transactions of the Ethnological Society of London, Vol. 3 (1865), pp. 25-36.
↑ ^3,0 ^3,1 Charles Rockwell Lanman Hindu Ascetics and Their Powers//Transactions and Proceedings of the American Philological Association, Vol. 48(1917), pp. 133—134.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Хиндустанцы“,Большая российская энциклопедия. Том 34, М., 2017 — 81 bet.
Krofurd Jh. Loʻlilarning kelib chiqishi toʻgʻrisida // London etnologik jamiyatining operatsiyalari, jild. 3 (1865), bet. 25-36.(Inglizcha) )
Rokvell Lanman C. Hindu asketlari va ularning vakolatlari // Amerika filologiya assotsiatsiyasining operatsiyalari va ishlari, jild. 48(1917), bet. 133-151.(Inglizcha) )

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

hindustanliklar

[1] „ХИНДУСТАНЦЫ • Большая российская энциклопедия - электронная версия“. bigenc.ru. 2021-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 3-dekabr.

[John_Crawfurd'_1865_pp._25-36-2] 2,0 ^2,1 John Crawfurd On the Origin of the Gypsies//Transactions of the Ethnological Society of London, Vol. 3 (1865), pp. 25-36.

[Charles_Rockwell_Lanman'_1917_pp._133-3] 3,0 ^3,1 Charles Rockwell Lanman Hindu Ascetics and Their Powers//Transactions and Proceedings of the American Philological Association, Vol. 48(1917), pp. 133—134.

[1]

[2]

[3]