Germaniya — Serbiya munosabatlari
 | |
 Germaniya |
 Serbiya |
Germaniya — Serbiya munosabatlari Germaniya va Serbiya oʻrtasidagi tashqi aloqalardir. Ikki davlat diplomatik munosabatlarni 1879-yil 18-yanvarda oʻrnatgan. Germaniyaning Belgradda elchixonasi bor. Serbiyaning Berlinda elchixonasi va beshta bosh konsulligi (Frankfurt, Gamburg, Myunxen, Shtutgart va Dyusseldorfda) mavjud[1][2]. Germaniyada serb millatiga mansub 505 mingga yaqin odam istiqomat qiladi[3]. Germaniya Yevropa Ittifoqiga aʼzo davlat, Serbiya esa Yevropa Ittifoqiga nomzod.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Serbiya-Germaniya munosabatlarining kelib chiqishi oʻrta asrlarga borib taqaladi. Serb shahzodasi Stefan Nemanya va imperator Fridrix I XII asrda zamonaviy Nish shahrida uchrashishgan[4]. Serb oʻrta asrlar davlati yuksalishi davrida serb hukmdorlarining boyligi va qudratining asosiy manbai boʻlgan togʻ-kon sanoatini yanada kengaytirish maqsadida Serbiyaga sakson konchilari olib kelingan. Sakslarga oʻz mehnati uchun maʼlum imtiyozlar berilgan[5].
Gabsburg monarxiyasidagi serblar madaniyati koʻp jihatdan nemis madaniyati taʼsirida boʻlgan va serblarning bir qismi nemislashtirilgan. Nemis taʼsiri va boshqa bir qancha sabablarga koʻra, serb madaniyati modeli qayta shakllantirildi va Markaziy Yevropa mamlakatlarilariga qaratildi[6].
Knyazlik va Serbiya Qirolligi Germaniya bilan mustahkam aloqada boʻlgan. Aksariyat serb muhandislari va texnik mutaxassislari Germaniyada yoki nemis tilida soʻzlashadigan mamlakatlarda taʼlim olishgan yoki ular oʻqigan tegishli oliy oʻquv yurtlarida nemis tili talab qilingan[7]. Myunxen serb rassomlari uchun muhim taʼlim markazi edi. Serbiya arxitekturasiga nemis meʼmorlari ham taʼsir koʻrsatgan[6]. Serbiya fuqarolik va savdo qonunlari, shuningdek, Belgrad universitetini tashkil etishda nemis modellaridan taʼsirlangan[6].
Birinchi jahon urushidan keyin ikki davlat munosabatlari juda quyi pogʻonada edi, biroq savdo va qoʻshma biznes hech qachon toʻxtamagan.
Urushlararo davrda Germaniyaning siyosiy va madaniy taʼsiri kamroq ahamiyatga ega boʻldi, chunki Fransiya Yugoslaviya Qirolligiga asosiy taʼsir koʻrsatdi va fransuz madaniyati serb elitalari tomonidan[6]. Biroq Stjadinovich hukmronligi davrida Yugoslaviya fashistlar Germaniyasiga yaqinlashdi va oʻzining anʼanaviy ittifoqchilari Fransiya va Buyuk Britaniyadan uzoqlashdi[8]. Keyingi yillarda Yugoslaviya Tripaltit paktiga qoʻshildi. Ikki jahon urushi oraligʻida serb ziyolilari tomonidan nemis tilida jami 62 ta nomzodlik dissertatsiyasi himoya qilingan boʻlib, ulardan 31 tasi iqtisod yoʻnalishida boʻlgan. 1930-yillarda Belgrad universitetining bir qator talabalari nemis stipendiyalariga ega boʻlishgan. 1937-1940-yillarda Germaniyada 50 ga yaqin Yugoslaviya fuqarolari tahsil oldi, xorijlik talabalar soni boʻyicha Fransiyadan keyin ikkinchi oʻrinda turadi. Bir qator professor-o‘qituvchilar Germaniyada ham aspirant darajasini oldilar[6].
Mamlakatni taqqoslash[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Germaniya | Serbiya | |
|---|---|---|
| Bayroq | 
|
|
| Gerb | 
|
|
| Aholisi | 81,799,600 kishi | 7,120,666 kishi |
| Hududi | 357,021 km2 | 88,361 km2 |
| Aholi zichligi | 229/km2 | 89/km2m2 |
| Poytaxti | Berlin | Belgrad |
| Katta shahri | Berlin — 3,471,756 kishi | Belgrad — 1,640,000 kishi |
| Boshqaruv shakli | Federal parlamentar konstitutsiyaviy respublika | Parlamentar respublika |
| Hozirgi rahbari | Prezident Frank-Walter Steinmeier Kansler Olaf Scholz |
Prezident Aleksandar Vučić Bosh vazir Ana Brnabić |
| Rasmiy tili | Nemis tili | Serb (rasmiy viloyat tillari: Slovak, Vengriya, Rumin, Rusin, Xorvat) |
| Asosiy dini | 30.0 % Katolik, 29.9 % Protestant, 1.6 % Pravoslav, 4.6 % dan 5.2 % gacha Islom |
84.1 % Sharqiy pravoslav, 6.24 % Katolik, 3.62 % Islom, 2 % Protestant, 5.4 % boshqa |
| Etnik guruhlar | 80.7 % Nemislar, 2.0 % Polyaklar, 4.0 % Turklar and 3.6 % Yevropa Ittifoqi fuqarolari (ayniqsa janubiy yevropaliklar, gʻarbiy yevropaliklar va sobiq Yugoslaviya fuqarolari) |
83 % Serblar, 4 % Vengerlar, 2 % Bosniyaliklar, 1.5 % siganlar, 1 % Yugoslaviyaliklar, 1 % Slovaklar, 10 % boshqa |
| YaIM (nominal) | US$3.577 trillion ($43,741 aholi jon boshiga) | $50.061 mlrd ($6,781 aholi jon boshiga) |
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
^ Kosovoning siyosiy maqomi bahsli. 2008-yilda Serbiyadan mustaqilligini bir tomonlama eʼlon qilgan Kosovo BMTga aʼzo 100 ta davlat tomonidan rasman mustaqil davlat sifatida tan olingan (yana 13 ta davlat uni tan olgan, lekin keyinchalik tan olishdan voz kechgan) va 93 ta davlat uni tan olmagan, Serbiya Kosovoni oʻz suveren hududining bir qismi sifatida daʼvo qilishda davom etmoqda.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Serbian embassy in Berlin (in German and Serbian only)“. Embassy of Serbia, Berlin. Qaraldi: 2010-yil 31-dekabr.
- ↑ „Serbian general consulates in Germany (in German and Serbian only)“. Konzulati-rs.de. Qaraldi: 2010-yil 31-dekabr.
- ↑ (See also Germans of Serbia, Serbs in Germany)
- ↑ Zbornik Radova Instituta Za Strane Jezike i Književnosti (sr). Institut, 1986.
- ↑ Katančević, Andreja (2016-02-04). "DA LI SU SASI IMALI PRIVILEGIJE U MEŠOVITIM SPOROVIMA U SREDNJOVEKOVNOJ SRBIJI?" (sr). Anali Pravnog fakulteta u Beogradu - Časopis za pravne i društvene nauke 63 (2). ISSN 2406-2693. http://ojs.ius.bg.ac.rs/index.php/anali/article/view/62.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Gašić 2005.
- ↑ Kostić, Đorđe S. (2003). "Nemački tehničari i zanatlije u Srbiji. Tragovi njihovog delovanja u tehničkoj terminologiji Srba". Srbi I Nemci, Tradicije Zajedništva Protiv Predrasuda.
- ↑ Weinberg 1970.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Gašić, Ranka. Beograd u hodu ka Evropi: Kulturni uticaji Britanije i Nemačke na beogradsku elitu 1918–1941. Belgrade: Institut za savremenu istoriju, 2005. ISBN 86-7403-085-8.