AliExpress

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

AliExpress — bu Xitoy, Rossiya, Evropa, Turkiya va boshqa mamlakatlardagi ishlab chiqaruvchilardan tovarlarni sotib olish imkoniyatini beruvchi global virtual bozor. Saytdagi tovarlar chakana va kichik ulgurji sotiladi. Platforma Xitoyda ishlamaydi — Taobao uni u yerda almashtiradi.

AliExpress hozirda rus, ingliz, ispan, golland, fransuz, italyan, polyak, arab va portugal tillarida mavjud (mahsulot maʼlumotlari avtomatik ravishda turli tillarga tarjima qilinadi). Ushbu tillar uchun mamlakat chegarasidan tashqaridagi mijozlarga avtomatik ravishda saytning inglizcha versiyasida xizmat koʻrsatilinadi.

Sayt Alexa maʼlumotlariga koʻra, dunyodagi eng koʻp tashrif buyurilgan veb-resurslar roʻyxatida 32-oʻrinni egallaydi[1].

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

AliExpress 2010-yilda Xitoy tovarlarini boshqa mamlakatlarga sotish platformasi sifatida boshlangan[2]. Dastlab, bu sayt B2B sohasida oldi-sotdi uchun ishlagan. Oʻshandan beri portal B2C, C2C, bulutli hisoblash va toʻlov xizmatlarini kengaytirdi.

Dastlab, AliExpress tovarlarni faqat xitoylik sotuvchilarga sotishga ixtisoslashgan edi. 2018-yilning noyabr oyidan boshlab AliExpress assortimentida Alibaba[3] tomonidan sotib olingan Trendyol platformasining turk brendlari paydo boʻldi. AliExpress Xitoydan tashqarida mahalliylashtirish va biznesni rivojlantirish bilan shugʻullanadi.

2019-yilda kompaniya Barselonadagi savdo markazlaridan birida oʻzining eng yirik doʻkonini ochdi[4].

Egalari va boshqaruvi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Platforma Alibaba Group kompaniyasiga tegishli boʻlib u Alibaba.com, Taobao.com kabi mashhur Xitoy manalariga ham egalik qiladi.

2019-yil sentabr oyidan boshlab Rossiyadagi AliExpress rossiyalik aktsiyadorlar va Alibaba Group oʻrtasidagi qoʻshma korxona boʻlib, uni Alibaba Group, VK, Megafon va Rossiya toʻgʻridan-toʻgʻri investitsiya fondi ishlab chiqmoqda. Rossiyada kompaniyani ikkita bosh direktor — Dmitriy Sergeev (VK direktorlar kengashi aʼzosi) va Alibaba guruhidan Liu Vey boshqaradi[5].

2021-yil avgust oyida 100 % ulushi Alisher Usmonovning USM tuzilmalariga tegishli boʻlgan Megafon (kompaniyasi) aloqa operatori AliExpress Rossiya qoʻshma korxonasidagi oʻzining 24,3 % ulushini ushbu bitim boʻyicha optsionlarni amalga oshirish natijasida USM International kompaniyasiga sotdi[6].

AliExpress Rossiya Federatsiyasida[tahrir | manbasini tahrirlash]

2017-yil yanvar oyida AliExpress 22,194 million auditoriyaga ega boʻlgan Rossiyadagi eng mashhur onlayn-doʻkonga aylandi. 2019-yil noyabr oyida Rossiyadagi yagona AliExpress foydalanuvchilari soni oyiga 24,9 million kishiga yetdi, bu 2018-yilga nisbatan 30 foizga koʻpdir[7]; 2020-yil oxirida faol foydalanuvchilarning oylik auditoriyasi 29,1 million kishini tashkil qildi.

Rossiyada AliExpress oʻz doʻkonlarini ochadigan va rus omboridan yetkazib beradigan rus va xalqaro brendlar (Samsung, Xiaomi, VIVO, Bosch) tovarlari bilan bir qatorda chet eldan tovarlarni taqdim etadi. AliExpress Rossiya mahalliy sotuvchilari 2019-yilda kompaniyaning Rossiyadagi umumiy aylanmasining 15 foizini tashkil etdi (jami AliExpressda 10 mingdan ortiq sotuvchilar roʻyxatdan oʻtgan[8] — ularning yarmi kichik va oʻrta biznes vakillari[9]. Yil davomida platformadagi rossiyalik sotuvchilar soni 7 baravar oshdi va 2020- yil oktabriga kelib 22 mingtani tashkil etdi, ularning platformadagi tovarlari assortimenti 3,5 million pozitsiyaga yetdi; mahalliy sotuvchilarning savdosi allaqachon umumiy aylanmaning taxminan 20 % ni tashkil qiladi[10].

AliExpress Rossiya uchun dunyodagi eng yirik bozor hisoblanadi[11]. Bozorda aytilishicha, u mintaqaviy xaridorlarga tanlash imkoniyatini beradi va boj olinmaydigan chegarani pasaytirish xaridorlarni kiyim-kechak bozorlariga qaytarishi mumkin[12]. AliExpress Rossiya mintaqalarda kichik va oʻrta biznesni rivojlantirish tarafdori boʻlib, Xitoyda biznes bilan oʻzaro hamkorlik rivojlanayotgani kabi ishlaydi[13].

Shu bilan birga, AliExpress, boshqa xorijiy onlayn-doʻkonlar bilan bir qatorda, bir xil yoki shunga oʻxshash tovarlarni yuqori xarajat va marjda sotadigan rus saytlari uchun jiddiy raqobatchi hisoblanadi. Yaqin vaqtgacha, qoʻshimcha ravishda, xorijiy saytlar Rossiya soliqlari va bojlarini toʻlamadilar, bu ularga mahalliy oʻyinchilarga nisbatan yanada katta tijorat ustunligini berdi[14].

2015-yildan beri xizmat Qrim Respublikasi hududida yashovchi foydalanuvchilar uchun tovarlarni sotib olish imkoniyatini chekladi[15].

Ishlanmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2016-yil sentabr oyida Moskvada birinchi oflayn AliExpress koʻrgazma zalini ochdi[16].

2019-yil fevral oyida AliExpress " VKontakte " ijtimoiy tarmogʻi orqali tovarlarni sotishni boshlaydi[17]. 2019-yilning mart oyidan boshlab AliExpress Rossiyada avtomobillarni onlayn sotishni yoʻlga qoʻydi[18]. 2019-yil avgust oyidan boshlab ayrim tovarlarni soʻzsiz qaytarish imkoniyati joriy etildi[19].2019-yil sentabr oyida esa Rossiyada qoʻshma korxona yaratish boʻyicha kelishuv yopildi — AliExpress Rossiya yangi kompaniyasining aktsiyadorlari Alibaba Group, VK, MegaFon va Rossiya toʻgʻridan-toʻgʻri investitsiya fondi boʻldi[20].

2019-yil noyabr oyining boshida Russia Post va logistika operatori Cainiao Xitoydan Rossiyaga AliExpress-ga buyurtmalarni yetkazib berish uchun toʻgʻridan-toʻgʻri havo yoʻnalishlarini ishga tushirdi: Rossiya pochtasi va Cainiao tovarlarni Moskva, Yekaterinburg va Novosibirskga toʻgʻridan-toʻgʻri reyslar orqali yetkazib beradi[21]. 2019-yil oktabr oyidanboshlab AliExpress Pyaterochka, Perekrestok va Karusel doʻkonlariga tovarlarni yetkazib bermoqda[22].

2020-yil oktabr oyidan boshlab Rossiyada Cainiao bankomatlari ochila boshladi. Oʻz qabul qilish punktlari Aliexpress-dan posilkalarni olishni osonlashtirishi kerak[23].

2021-yil mart oyida AliExpress Rossiya Rossiya pochtasi bilan strategik hamkorlik shartnomasini imzoladi. Kompaniyalar 2021-2025-yillarda Rossiyada elektron tijorat bozori uchun logistikani rivojlantirish dasturini amalga oshirishga kelishib oldilar. Hamkorlar AliExpress Rossiya sotuvchilariga butun mamlakat boʻylab logistika markazlarida kompensatsiya xizmatini taklif qilishni rejalashtirmoqdalar, bu yerda Post AliExpressdan tovarlarni saqlaydi va buyurtmalarni toʻldiradi[24]. Sotuvchilar 5000 ta Rossiya pochta boʻlimlariga va 65 ta hududiy saralash markazlariga 1000 donagacha boʻlgan buyurtmalar partiyasini topshirishlari mumkin[25].

2022-yil 7-fevralda kompaniya Yekaterinburgda 74 000 m² maydonda masofaviy sotish boʻyicha buyurtmalarni bajarish uchun ombor qurishni rejalashtirayotganini eʼlon qildi va qiymati 6 milliard rubl. Kompleks markazi 2022-yil avgust oyida foydalanishga topshirilishi rejalashtirilgan[26].

2022-yilning may oyida Xitoy hukumati Rossiyaning bir qancha aviatashuvchilari, shu jumladan AliExpress tovarlarini tashish bilan shugʻullanuvchi „ikki tomonlama“ roʻyxatdan oʻtgan samolyotlar uchun osmonni yopdi. AliExpress matbuot xizmati muammo allaqachon hal qilinayotganini va bozor Rossiyadan kelgan mijozlarga xizmat koʻrsatishda davom etayotganini aytdi. „Rossiyskaya gazeta“ ham Xitoydan yoʻqolgan parvozlarni „Rossiya pochtasi“ oʻz zimmasiga olgani haqida xabar berdi[27].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Alexa - Top sites“. alexa.com. 2018-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-yanvar.
  2. ↑ „Alibaba Group“. alibabagroup.com. 2020-yil 28-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-yanvar.
  3. ↑ „Турецкие бренды на AliExpress привлекли покупателей из 90 стран“ (ru). Retail.ru (2019-yil 7-fevral). 2020-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 7-fevral.
  4. ↑ „В Европе открылся крупнейший магазин AliExpress“ (ru). profashion.ru. 2020-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 29-yanvar.
  5. ↑ „РФПИ, Mail.ru Group, Alibaba и «Мегафон» закрыли сделку по созданию СП“ (ru). ТАСС. 2020-yil 16-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 20-yanvar.
  6. ↑ „"Мегафон" продал свои 24,3% в Aliexpress Russia структуре USM“. ТАСС (2021-yil 9-avgust). 2021-yil 9-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-avgust.
  7. ↑ „AliExpress впервые раскрыл результаты партнерства с Mail.ru Group“. РБК. 2020-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 29-yanvar.
  8. ↑ „Ассортимент российских товаров на AliExpress вырос за год в 38 раз“ (ru). Ведомости. 2020-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 13-aprel.
  9. ↑ „Россияне потратили 17 млрд рублей на AliExpress в «День холостяка» | Texnologii“ (en). Forbes.ru (2019-yil 13-noyabr). 2020-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 7-fevral.
  10. ↑ God peremen: chto proizoshlo s „AliExpress Rossiya“ v 2020 Andoza:Wayback 2 // AliExpress Rossiya, 22 dek 2020
  11. ↑ {{{заглавие}}}.
  12. ↑ „Дмитрий Сергеев: «Пользователи «AliExpress Россия» – вся страна»“ (ru). Ведомости. 2020-yil 17-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 17-fevral.
  13. ↑ „AliExpress заинтересована в увеличении числа торговых компаний из России на своей площадке“ (ru). ТАСС. 2020-yil 21-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 17-fevral.
  14. ↑ AliExpress — globalniy servis po prodaje tovarov iz Kitaya[sayt ishlamaydi] Andoza:Wayback 2 // rosbj.ru, 2020-01-09
  15. ↑ „СМИ узнали об отказе крупнейшей торговой площадки Китая от работы в Крыму“ (ru). РБК. 2021-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 23-mart.
  16. ↑ „Посмотреть и потрогать: открытие первого в мире шоурума AliExpress в Москве“ (ru). РИА Новости (2016-yil 20-sentyabr). 2019-yil 4-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-yanvar.
  17. ↑ „«ВКонтакте» начала продавать товары с AliExpress“. РБК (2019-yil 20-fevral). 2020-yil 5-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-yanvar.
  18. ↑ „Через AliExpress в России будут продавать машины“. РБК (2019-yil 5-mart). 2020-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-yanvar.
  19. ↑ A. Posipkina, A. Levinskaya.AliExpress razreshil pokupatelyam vozvraщat tovari bez obʼyasneniya prichin Andoza:Wayback 2 // „RBK“, 23.08.2019
  20. ↑ „Alibaba, Mail.ru Group и партнёры создали общий бизнес и спланировали новый“ (ru). Ведомости. 2019-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 29-yanvar.
  21. ↑ „AliExpress объявил о сокращении срока доставки в Россию“. Ведомости (2019-yil 7-noyabr). 2019-yil 12-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 9-yanvar.
  22. ↑ „AliExpress начал доставлять заказы в магазины «Пятерочка», «Перекресток» и «Карусель»“ (ru). Rusbase. 2019-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 2-noyabr.
  23. ↑ „Постаматы Cainiao (Цайняо) - адреса на карте, как получить заказ?“ (ru-RU). ali-obzor.ru (2020-yil 30-noyabr). 2021-yil 24-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 16-fevral.
  24. ↑ „Почта России и AliExpress Россия займутся развитием совместной системы логистики“ (ru-RU). Cnews.ru (2021-yil 3-mart). 2022-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-may.
  25. ↑ „AliExpress начнет передавать товары через «Почту России»“ (ru-RU). Ведомости (2021-yil 20-may). 2022-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-may.
  26. ↑ „AliExpress вложит 6 млрд руб. в фулфилмент-центр в Екатеринбурге“ (ru). «Коммерсантъ» (2022-yil 7-fevral). 2022-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 7-fevral.
  27. ↑ „Китай не пускает самолеты с посылками Алиэкспресс“ (русский). Ali-sale.ru. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=AliExpress&oldid=3853323" dan olindi