Aholi soni bo'yicha Braziliya shaharlari ro'yxati

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
A map of Brazil, with purple circles denoting areas of high population in the year 2000. A large majority of the circles line Brazil's eastern coast.
Braziliyada aholining taqsimlanishi.

Braziliyada urbanizatsiya darajasi yuqori hisoblanib, aholining 87,8%[1] shahar va metropoliyalarda istiqomat qiladi. IBGE (Braziliya Geografiya va Statistika Instituti)[2] tomonidan uy xoʻjaliklarining shahar yoki qishloqda ekanligini aniqlashda qoʻllaniladigan mezonlar rivojlangan muhitga emas, balki siyosiy boʻlinishlarga asoslanadi deya hisoblagan.

Hozirgi kunda mamlakatda 5570 ta munitsipalitet mavjud[3].

Bunda ikki istisnoli holat mavjud boʻlib, ikki shtat poytaxtlari oʻz shtatlaridagi eng shaharlar hisoblanishmaydi: Misol uchun Santa-Katarinaning poytaxti Florianopolis oʻz shtatida Joinvil shahridan keyingi ikkinchi yirik shahar hisoblanadi, Vitoriya esa Espirito-Santodagi toʻrtinchi yirik shahar hisoblanadi, garchi u metropoliya hududida joylashgan boʻlsa ham bu shtatning eng yirik shahri hisoblanmaydi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Portugaliya mustamlakasi boʻlishdandan oldin, Braziliyada hindular deb nomlanuvchi nomaʼlum miqdordagi mahalliy aholi yashagan. Hindular, boshqa barcha amerikalik aholisi kabi, ming yillar oldin Osiyo qitʼasidan kelgan odamlarning avlodlari hisoblanadi. 1500-yildan boshlab Portugallar ushbu qit'aga kela boshlashgan. Taxminlarga koʻra, 1500-1808-yillarda Braziliyaga 500 000 ga yaqin portugallar kelgan. Ular mamlakatni mustamlaka qilishgan va Braziliyaning etnik tarkibiga taʼsir qilgan. 16-asr oʻrtalaridan boshlab afrikaliklar Braziliyaga shakarqamish fermalarida, keyinroq esa oltin va olmos konlarida va kofe plantatsiyalarida ishlash uchun olib kelindi. Tarixiy maʼlumotlarga koʻra, 1550-1850-yillarda (qul savdosi bekor qilinganda) Braziliyaga toʻrt millionga yaqin afrikalik kelgan[4]. 19-asr oʻrtalarigacha Braziliya aholisining koʻp qismini qora tanlilar va mulatlar tashkil etgan.

Braziliyada, ayniqsa 1880-1930-yillarda yirik Yevropa immigratsiyasi sodir boʻldi. Italiyaliklar Braziliyadagi muhojirlar orasida birinchi ozchilik; undan keyin portugallar, ispanlar, nemislar va yaponlar[5].

Taxminan 100 yil davomida (1872-1975) Braziliya Yevropadan va dunyoning boshqa qismlaridan kamida 5,5 million muhojirni qabul qildi. Fozi hisobida aholi 34% italyan, 29% portugal, 14% ispan, 5% yapon, 4% nemis, 2% livan va suriyalik va 12% boshqalardan iborat.

Braziliyaning eng gavjum shaharlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

San-Paulu
Rio-de-Janeyro
Braziliya
Salvador
Fortaleza
Belo Horizonte
Manaus
Kuritiba
Recife
Goyania
Belem
Portu Alegre
Maceio
Natal
João Pessoa
Florianopolis
Vitoriya
Kampinalar
Campo Grande
Kuyaba
IBGE aholini roʻyxatga olish markazi ma'lumotlariga koʻra 2010-yil 1-avgustdan boshlab 2021-yil 1-iyul holatiga koʻra holat. [6], [7]
Shtat poytaxtlari qalin belgi bilan, eng yirik shaharlari esa kursiv bilan yozilgan.
Shahar Shtat 2021

yilga koʻra

2010

yilga koʻra

oʻzgarish %

hisobida

São Paulo São Paulo 12,396,372 11,253,503 +10.16%
Rio de Janeiro Rio de Janeiro 6,775,561 6,320,446 +7.20%
Brasília Distrito Federal 3,094,325 2,570,160 +20.39%
Salvador Bahia 2,900,319 2,675,656 +8.40%
Fortaleza Ceará 2,703,391 2,452,185 +10.24%
Belo Horizonte Minas Gerais 2,530,701 2,375,151 +6.55%
Manaus Amazonas 2,255,903 1,802,014 +25.19%
Curitiba Paraná 1,963,726 1,751,907 +12.09%
Recife Pernambuco 1,661,017 1,537,704 +8.02%
Goiânia Goiás 1,555,626 1,302,001 +19.48%
Belém Pará 1,506,420 1,393,399 +8.11%
Porto Alegre Rio Grande do Sul 1,492,530 1,409,351 +5.90%
Guarulhos São Paulo 1,404,694 1,221,979 +14.95%
Campinas São Paulo 1,223,237 1,080,113 +13.25%
São Luís Maranhão 1,115,932 1,014,837 +9.96%
São Gonçalo Rio de Janeiro 1,098,357 999,728 +9.87%
Maceió Alagoas 1,031,597 932,748 +10.60%
Duque de Caxias Rio de Janeiro 929,449 855,048 +8.70%
Campo Grande Mato Grosso do Sul 916,001 786,797 +16.42%
Natal Rio Grande do Norte 896,708 803,739 +11.57%
Teresina Piauí 871,126 814,230 +6.99%
São Bernardo do Campo São Paulo 849,874 765,463 +11.03%
João Pessoa Paraíba 825,796 723,515 +14.14%
Nova Iguaçu Rio de Janeiro 825,388 796,257 +3.66%
São José dos Campos São Paulo 737,310 629,921 +17.05%
Santo André São Paulo 723,889 676,407 +7.02%
Ribeirão Preto São Paulo 720,116 604,682 +19.09%
Jaboatão dos Guararapes Pernambuco 711,330 644,620 +10.35%
Uberlândia Minas Gerais 706,597 604,013 +16.98%
Osasco São Paulo 701,428 666,740 +5.20%
Sorocaba São Paulo 695,328 586,625 +18.53%
Contagem Minas Gerais 673,849 603,442 +11.67%
Aracaju Sergipe 672,614 571,149 +17.77%
Feira de Santana Bahia 624,107 556,642 +12.12%
Cuiabá Mato Grosso 623,614 551,098 +13.16%
Joinville Santa Catarina 604,708 515,288 +17.35%
Aparecida de Goiânia Goiás 601,844 455,657 +32.08%
Londrina Paraná 580,870 506,701 +14.64%
Juiz de Fora Minas Gerais 577,532 516,247 +11.87%
Porto Velho Rondônia 548,952 428,527 +28.10%
Ananindeua Pará 540,410 471,980 +14.50%
Serra Espírito Santo 536,765 409,267 +31.15%
Caxias do Sul Rio Grande do Sul 523,716 435,564 +20.24%
Macapá Amapá 522,357 398,204 +31.18%
Niterói Rio de Janeiro 516,981 487,562 +6.03%
Florianópolis Santa Catarina 516,524 421,240 +22.62%
Belford Roxo Rio de Janeiro 515,239 469,332 +9.78%
Campos dos Goytacazes Rio de Janeiro 514,643 463,731 +10.98%
Vila Velha Espírito Santo 508,655 414,586 +22.69%
Mauá São Paulo 481,725 417,064 +15.50%
São João de Meriti Rio de Janeiro 473,385 458,673 +3.21%
São José do Rio Preto São Paulo 469,173 408,258 +14.92%
Mogi das Cruzes São Paulo 455,587 387,779 +17.49%
Betim Minas Gerais 450,024 378,089 +19.03%
Boa Vista Roraima 436,591 284,313 +53.56%
Maringá Paraná 436,472 357,077 +22.23%
Santos São Paulo 433,991 419,400 +3.48%
Diadema São Paulo 429,550 386,089 +11.26%
Jundiaí São Paulo 426,935 370,126 +15.35%
Rio Branco Acre 419,452 336,038 +24.82%
Montes Claros Minas Gerais 417,478 361,915 +15.35%
Campina Grande Paraíba 413,830 385,213 +7.43%
Piracicaba São Paulo 410,275 364,571 +12.54%
Carapicuíba São Paulo 405,375 369,584 +9.68%
Anápolis Goiás 396,526 334,613 +18.50%
Olinda Pernambuco 393,734 377,779 +4.22%
Cariacica Espírito Santo 386,495 348,738 +10.83%
Bauru São Paulo 381,706 343,937 +10.98%
Itaquaquecetuba São Paulo 379,082 321,770 +17.81%
São Vicente São Paulo 370,839 332,445 +11.55%
Vitória Espírito Santo 369,534 327,801 +12.73%
Caruaru Pernambuco 369,343 314,912 +17.28%
Caucaia Ceará 368,918 325,441 +13.36%
Blumenau Santa Catarina 366,418 309,011 +18.58%
Petrolina Pernambuco 359,372 293,962 +22.25%
Ponta Grossa Paraná 358,838 311,611 +15.16%
Franca São Paulo 358,539 318,640 +12.52%
Canoas Rio Grande do Sul 349,728 323,827 +8.00%
Pelotas Rio Grande do Sul 343,826 328,275 +4.74%
Vitória da Conquista Bahia 343,643 306,866 +11.98%
Ribeirão das Neves Minas Gerais 341,415 296,317 +15.22%
Uberaba Minas Gerais 340,277 295,988 +14.96%
Paulista Pernambuco 336,919 300,466 +12.13%
Praia Grande São Paulo 336,454 262,051 +28.39%
Cascavel Paraná 336,073 286,205 +17.42%
São José dos Pinhais Paraná 334,620 264,210 +26.65%
Guarujá São Paulo 324,977 290,752 +11.77%
Taubaté São Paulo 320,820 278,686 +15.12%
Palmas Tocantins 313,349 228,332 +37.23%
Limeira São Paulo 310,783 276,022 +12.59%
Camaçari Bahia 309,208 242,970 +27.26%
Santarém Pará 308,339 294,580 +4.67%
Petrópolis Rio de Janeiro 307,144 295,917 +3.79%
Mossoró Rio Grande do Norte 303,792 259,815 +16.93%
Suzano São Paulo 303,397 262,480 +15.59%
Taboão da Serra São Paulo 297,528 244,528 +21.67%
Várzea Grande Mato Grosso 290,383 252,596 +14.96%
Sumaré São Paulo 289,875 241,311 +20.13%
Marabá Pará 287,664 233,669 +23.11%
Gravataí Rio Grande do Sul 285,564 255,660 +11.70%
Santa Maria Rio Grande do Sul 285,159 261,031 +9.24%
Governador Valadares Minas Gerais 282,164 263,689 +7.01%
Barueri São Paulo 279,704 240,749 +16.18%
Embu das Artes São Paulo 279,264 223,622 +24.88%
Juazeiro do Norte Ceará 278,264 249,939 +11.33%
Volta Redonda Rio de Janeiro 274,925 257,803 +6.64%
Parnamirim Rio Grande do Norte 272,490 202,456 +34.59%
Ipatinga Minas Gerais 267,333 239,468 +11.64%
Macaé Rio de Janeiro 266,136 206,728 +28.74%
Indaiatuba São Paulo 260,690 201,619 +29.30%
Imperatriz Maranhão 259,980 247,505 +5.04%
Foz do Iguaçu Paraná 257,971 256,088 +0.74%
Cotia São Paulo 257,882 201,150 +28.20%
Viamão Rio Grande do Sul 257,330 239,384 +7.50%
São Carlos São Paulo 256,915 221,950 +15.75%
São José Santa Catarina 253,705 209,804 +20.92%
Colombo Paraná 249,277 212,967 +17.05%
Magé Rio de Janeiro 247,741 227,322 +8.98%
Novo Hamburgo Rio Grande do Sul 247,303 238,940 +3.50%
Rio Verde Goiás 247,259 176,424 +40.15%
Itaboraí Rio de Janeiro 244,416 218,008 +12.11%
Americana São Paulo 244,370 210,638 +16.01%
Itapevi São Paulo 244,131 200,769 +21.60%
Sete Lagoas Minas Gerais 243,950 214,152 +13.91%
Divinópolis Minas Gerais 242,505 213,016 +13.84%
Marília São Paulo 242,249 216,745 +11.77%
Araraquara São Paulo 240,542 208,662 +15.28%
São Leopoldo Rio Grande do Sul 240,378 214,087 +12.28%
Rondonópolis Mato Grosso 239,613 195,476 +22.58%
Hortolândia São Paulo 237,570 192,692 +23.29%
Jacareí São Paulo 237,119 211,214 +12.26%
Arapiraca Alagoas 234,309 214,006 +9.49%
Cabo Frio Rio de Janeiro 234,077 186,227 +25.69%
Presidente Prudente São Paulo 231,953 207,610 +11.73%
Maracanaú Ceará 230,986 209,057 +10.49%
Dourados Mato Grosso do Sul 227,990 196,035 +16.30%
Chapecó Santa Catarina 227,587 183,530 +24.01%
Itajaí Santa Catarina 226,617 183,373 +23.58%
Águas Lindas de Goiás Goiás 222,850 159,378 +39.82%
Santa Luzia Minas Gerais 221,705 202,942 +9.25%
Juazeiro Bahia 219,544 197,965 +10.90%
Criciúma Santa Catarina 219,393 192,308 +14.08%
Parauapebas Pará 218,787 153,908 +42.15%
Luziânia Goiás 214,645 174,531 +22.98%
Itabuna Bahia 214,123 204,667 +4.62%
Rio Grande Rio Grande do Sul 212,881 197,228 +7.94%
Sobral Ceará 212,437 188,233 +12.86%
Alvorada Rio Grande do Sul 212,352 195,673 +8.52%
Cachoeiro de Itapemirim Espírito Santo 212,172 189,889 +11.73%
Cabo de Santo Agostinho Pernambuco 210,796 185,025 +13.93%
Angra dos Reis Rio de Janeiro 210,171 169,511 +23.99%
Rio Claro São Paulo 209,548 186,253 +12.51%
Passo Fundo Rio Grande do Sul 206,103 184,826 +11.51%
Castanhal Pará 205,667 173,149 +18.78%
Lauro de Freitas Bahia 204,669 163,449 +25.22%
Araçatuba São Paulo 199,210 181,579 +9.71%
Ferraz de Vasconcelos São Paulo 198,661 168,306 +18.04%
Santa Bárbara d'Oeste São Paulo 195,278 180,009 +8.48%
Nova Friburgo Rio de Janeiro 191,664 182,082 +5.26%
Nossa Senhora do Socorro Sergipe 187,733 160,827 +16.73%
Araguaína Tocantins 186,245 150,484 +23.76%
Teresópolis Rio de Janeiro 185,820 163,746 +13.48%
Barra Mansa Rio de Janeiro 185,237 177,813 +4.18%
Jaraguá do Sul Santa Catarina 184,579 143,123 +28.97%
Ibirité Minas Gerais 184,030 158,954 +15.78%
Guarapuava Paraná 183,755 167,328 +9.82%
São José de Ribamar Maranhão 180,345 163,045 +10.61%
Linhares Espírito Santo 179,755 141,306 +27.21%
Itapecerica da Serra São Paulo 179,574 152,614 +17.67%
Francisco Morato São Paulo 179,372 154,472 +16.12%
Palhoça Santa Catarina 178,679 137,334 +30.11%
Itu São Paulo 177,150 154,147 +14.92%
Mesquita Rio de Janeiro 177,016 168,376 +5.13%
Valparaíso de Goiás Goiás 175,720 132,982 +32.14%
Bragança Paulista São Paulo 172,346 146,744 +17.45%
Pindamonhangaba São Paulo 171,885 146,995 +16.93%
Timon Maranhão 171,317 155,460 +10.20%
Poços de Caldas Minas Gerais 169,838 152,435 +11.42%
Maricá Rio de Janeiro 167,668 127,461 +31.54%
Itapetininga São Paulo 167,106 144,377 +15.74%
Caxias Maranhão 166,159 155,129 +7.11%
Teixeira de Freitas Bahia 164,290 138,341 +18.76%
Nilópolis Rio de Janeiro 162,893 157,425 +3.47%
São Caetano do Sul São Paulo 162,763 149,263 +9.04%
Abaetetuba Pará 160,439 141,100 +13.71%
Camaragibe Pernambuco 159,945 144,466 +10.71%
Rio das Ostras Rio de Janeiro 159,529 105,676 +50.96%
Franco da Rocha São Paulo 158,438 131,604 +20.39%
Barreiras Bahia 158,432 137,427 +15.28%
Ilhéus Bahia 157,639 184,236 −14.44%
Paranaguá Paraná 157,378 140,469 +12.04%
Lages Santa Catarina 157,158 156,727 +0.28%
Jequié Bahia 156,277 151,895 +2.88%
Patos de Minas Minas Gerais 154,641 138,710 +11.49%
Pouso Alegre Minas Gerais 154,293 130,615 +18.13%
Mogi Guaçu São Paulo 154,146 137,245 +12.31%
Parnaíba Piauí 153,863 145,705 +5.60%
Jaú São Paulo 153,463 131,040 +17.11%
Alagoinhas Bahia 153,023 141,949 +7.80%
Porto Seguro Bahia 152,529 126,929 +20.17%

2010-yilgi aholini roʻyxatga olish ma'lumotlariga koʻra, Braziliya aholisi 190,755,799 kishini tashkil etadi. (har kvadrat kilometrga 22,40 aholi), aholining 84,36% shaharlarda yashaydi deb belgilangan. Aholining asosiy qismi janubi-sharqda (80,4 million) va shimoli-sharqda (53,1 million) zich joylashgan.

Shaharlar soni
San-Paulu 81
Minas Gerais 33
Rio-de-Janeyro 30
Parana 21
Rio Grande do Sul 19
Para 18
Bahia 17
Goias, Pernambuko 14
Santa Katarina 13
Espirito Santo 10
Seara, Maranyao 9
Mato Grosso 5
Mato Grosso do Sul, Paraiba, Rio Grande do Norte, Rondônia 4
Amazonas, Sergipe 3
Alagoas, Amapa, Piaui, Tokantins 2
Acre, Distrito Federal, Roraima 1

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „Urban population as % of total“. The World Bank. Qaraldi: 2015-yil 17-may.
  2. „IBGE“. 2017-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 11-iyul.
  3. „Territorial units of the municipality level“ (pt). Brazilian Institute of Geography and Statistics. Qaraldi: 2015-yil 17-may.
  4. „(PT) Rodolfo Ilari e Renato Basso, O português da gente, Editora Contexto, 2006.“.
  5. „„Immigrazione Italiana nell'America del Sud (Argentina, Uruguay e Brasile)“. 21 febbraio 2011da asl nusxadan arxivlandi. Arxivlandi 2011-02-21 Wayback Machine saytida.“.
  6. „IBGE Censo 2010“ (2010). — „2010 Brazilian Census Population“. 2011-yil 9-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 28-avgust.
  7. „Brazilian Institute of Geography and Statistics“ (2021). — „2021 Estimates of Population“. Qaraldi: 2021-yil 29-avgust.