Reyno kasalligi

Reyno kasalligi — vazospastik kasalliklarga ishora qiladi, kichik terminal arteriyalar va arteriolalarning birlamchi shikastlanishi bilan tavsiflanadi. Kasallik koʻpincha yuqori oyoq-qoʻllarga taʼsir qiladi (pastki boʻlganlar ham taʼsir qilishi mumkin, lekin kamroq tez-tez), qoida tariqasida, nosimmetrik va ikki tomonlama boʻladi. Bu aholining 3-5 foizida, ayollarda erkaklarnikiga qaraganda 5 marta tez-tez uchrashi kuzatilgan.Birinchi marta 1862-yilda fransuz shifokori Moris Raynaud (AG Maurice Raynaud) (1834-1881) tomonidan aniqlangan.

Etiologiyasi

Ehtimoliy asos irsiy moyillik boʻlishi mumkin. Xavf omillari kasallikning boshlanishini qoʻzgʻatadi. Bularga quyidagilar kiradi:

• yuqori ekstremitalarning tez-tez va uzoq muddatli gipotermiya epizodlari,
• surunkali barmoq shikastlanishi,
• endokrin kasalliklar (qalqonsimon bez, jinsiy bezlar),
• kuchli hissiy stress,
• professional, ishlab chiqarish omillari (tebranish),
• revmatik kasalliklar (tizimli skleroderma, tizimli qizil yuguruk, revmatoid artrit, dermatomiyozit, periarterit nodosa va boshqalar).

20-40 yoshdagi ayollar koʻproq kasal boʻlib, koʻpincha kasallik migren bilan birlashadi. Mashinistlar va pianinochilarning ham ushbu kasallik bilan kasallanishi bugungi kunda koʻpaygan. Ishemik xuruj patogenezida simpatik asab tizimining ohangining oshishi (yaʼni, stress holatlari) kuzatiladi.

Klinik xususiyatlari

• Koʻpincha barmoqlarda rang oʻzgarishi kuzatiladi,

• Oʻzgarishlar datslab bitta barmoqdan boshlanadi, keyin boshqa barmoqlarga tarqaladi va ikkala qoʻlda bir xil oʻzgarishlar boʻladi;

• Teri rangining oʻzgarishini quloqlar, burun ichi, yuz, tizzalarning qismida ham kuzatilishi mumkin.

• Reyno sindromi bilan oyoq-qoʻllarda livedo retikularis paydo boʻlishi mumkin, ular tomirlarning spazmlari tugagandan soʻng yoʻqolib ketadi,

• Baʼzi hollarda tilning xiralashishi va nutqning buzilishi kuzatilishi mumkin, ular xiralashadi, loyqalanadi.

Vazospazm odatda 15-20 daqiqa davom etadi va qon oqimining tez tiklanishi bilan yakunlanadi, bu terining yorqin pushti rangi (reaktiv giperemiya) bilan tasdiqlanadi. Vazospazm epizodlarining chastotasi va davomiyligi turli bemorlarda ham, yilning turli vaqtlarida bir xil bemorlarda farq qilishi mumkin (qishda yozga qaraganda kuchliroq).

Vazospastik reaktsiyalarni qoʻzgʻatuvchi omillar, shuningdek, Raynaud hujumlari deb ataladi, past atrof-muhit harorati yoki hissiy stressdir.

Alomatlari

Kasallikning 3 asosiy bosqichi mavjud:

• angiospastik (2-5 yoki 1-3 barmoqlarning terminal falanjlari tomirlarining qisqa muddatli spazmlari; spazm tezda terining qizarishi, barmoqlarning isishi bilan vazodilatatsiya bilan almashtiriladi);
• angioparalitik (qoʻl va barmoqlar siyanotik rangga ega boʻladi, barmoqlarning shishishi va pastozligi);
• trofoparalitik (panaritium va oshqozon yarasi rivojlanish tendentsiyasi, terminal falanjlarning yumshoq toʻqimalarining yuzaki nekroz oʻchoqlari, rad etilgandan keyin — uzoq muddatli davolanmaydigan yaralar), bu juda kam uchraydi.

Differensial tashxis obliteratsiya qiluvchi endarterit va subklavian arteriyaning siqilishi tufayli oyoq-qoʻllarda qon aylanishining buzilishi bilan amalga oshiriladi; boshqa vazospastik patologiyalar ham differentsial diagnostika uchun kasalliklar sifatida qaraladi.

Diagnostikasi

Tashxis bemorni toʻliq soʻroq qilish, palpatsiya, termografiyaga asoslangan boʻladi. Ushbu sindrom bilan ogʻrigan bemorlar mikrosirkulyatsiyaning oʻziga xos buzilishi bilan tavsiflanadi, barmoqlarning sovuqligi va ogʻriq va blanching shaklida sovuqqa reaktsiyalar shaklida namoyon boʻladi. Baʼzida tirnoqlarda ulashgan qon tomirlari kapillyarlarining maʼlum naqshlariga koʻra, Reyno fenomeni aniqlanishi mumkin. Ammo shuni taʼkidlash kerakki, ushbu sindromning mavjudligini koʻrsatadigan aniq klinik alomat hali aniqlanmagan. Shifokor, shuningdek, skalen sindromi kabi Reyno fenomenini taqlid qiluvchi qon tomirlarining siqilishini istisno qilish uchun bemorning ekstremitalarini muayyan tekshiruvlardan oʻtkazishi mumkin.

Odatda, revmatik kasalliklarning koʻrinishlaridan biri deb hisoblanadigan Reyno fenomeni boʻlgan odamlarda eritrotsitlarning choʻkindi jinsi darajasi oshadi, antiyadroviy antikorlar darajasi koʻtariladi va markaziy gemodinamikalar (yurak urishi tezligi, VR, umumiy periferik qarshilik) ham kuzatiladi. Tashxis uchun reovazografiya tekshirish oʻtkaziladi. Semptomlarning bu kombinatsiyasi tizimli skleroderma va boshqa biriktiruvchi toʻqimalar kasalliklarining debyuti boʻlishi mumkin.

Kasallikni davolash

Reyno kasalligini davolash usullarini ikki guruhga boʻlish mumkin — konservativ va jarrohlik.

Konservativ usullar vazodilatator dorilarni qoʻllashni oʻz ichiga oladi (masalan, fentolamin). Reyno kasalligi uchun dori terapiyasi bemorning hayoti davomida davom etishi lozim boʻladi. Shuni taʼkidlash kerakki, ushbu dorilarni uzoq muddat qoʻllash bilan asoratlarning rivojlanishi muqarrar ravishda yuzaga keladi.

Ogʻir holatlarda jarrohlik davolash, yaʼni simpatektomiya qoʻllanilishi mumkin. Davolashning mohiyati qon tomirlarining spazmini keltirib chiqaradigan patologik impulslar boʻlgan nerv tolalarini „oʻchirish“dir. Simpatektomiyaning bir necha turlari mavjud. Eng kam shikastlangani endoskopik simpatektomiya hisoblanadi. Yuqori torakal simpatektomiya dolzarb boʻlib qolmoqda.

Havolalar

• „Болезнь Рейно и синдром Рейно“. MedGid.org. 2013-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 27-aprel.

• Bolezn Reyno