Qurbonali Ahmedov
Qurbonali Ahmedov | |
|---|---|
| Shaxsiy maʼlumotlar | |
| Tavalludi | 1995-yil 4-aprel |
| Dini | islom, so'fiylik, naqshbandiylik va yassaviylik |
| Millati | oʻzbek |
| Hudud | Oʻzbekiston |
| Ustozlar | Ibrohimjon Mamatqulov |
Qurbonali Boqibulla oʻgʻli Ahmedov (qozoqcha: Құрбанәлі Бақиболлаұлы Ахметов; 1955-yil 4-aprel Oʻrtachirchiq tumani) — soʻfiy shayx (pir), Oʻrta Osiyodagi naqshbandiya tariqatining (mujaddidiya-husayniya) atoqli namoyandasi.
Tarjimai holi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qurbonali Ahmedov 1955-yil 4-aprelda tugʻilgan[1]. U etnik oʻzbek Toshkent viloyati Oʻrtachirchiq tumanidan[1]. O‘zbekiston fuqarosi.
Buxorodagi Miri Arab madrasasida tahsil olgan. SSSR parchalanganidan soʻng oʻz tariqatini Qozogʻistonning janubiy va shimoli-gʻarbiy qismida (Chimkent, Taraz, Aqtoʻbe), shuningdek, Rossiyaning tatarlar yashaydigan viloyatlarida (Orsk) yoya boshlagan. Toshkent viloyati Parkent tumanidagi „Ubay ibn Kaab“ (1992-yildan) jome masjidi imom noibi[1]. 1994-yildan Qozogʻiston va Rossiyada yashagan. 1996-yilda Qurbonali Qozogʻiston televideniyesida (oʻzbek ommaviy axborot vositalari tomonidan mutlaqo eʼtiborsiz qoldiriladi) koʻrinish berib, soʻfiylikni targʻib qila boshlagan.
1998-yilda Qozog‘iston MXQning Qizilo‘rdadagi radikal islom jamoasining faoliyatini fosh qiladi, uning rahbari Qurbonali Ahmedov bo‘lib chiqadi. Jamiyatning markazi Qizilo‘rda viloyatining Shirkeyli qishlog‘i bo‘lib, bu yerga qo‘shni O‘zbekistondan ko‘plab pirlar vaʼz qilish uchun kelishgan. Umuman olganda, Naqshbandiya „tariqatchilar“ jamoasi Qozog‘istonning janubiy viloyatlarida yuzga yaqin aholidan iborat boʻlgan. Hukumatning rasmiy ogohlantirishini hisobga olmaganda, Qurbonali tarafdorlariga nisbatan hech qanday maxsus choralar ko‘rilmagan, Qurbonalining o‘zi esa O‘zbekistonga badarg‘a qilingan.
Qurbonali Ahmedov 1999-yilda Oʻzbekiston hududida, Toshkent viloyatining Qoraqalpoq qishlogʻida qoʻlga olingan. Uning uyida tintuv o‘tkazilganda O‘zbekistonda taqiqlangan „Hizb ut-Tahrir al-Islomiy“ partiyasining varaqalari topilgan. Avvaliga Qurbonali 15 sutkaga maʼmuriy qamoqqa olingan, keyin 2000-yilda 9 yilga ozodlikdan mahrum qilingan (Jinoyat kodeksining 159-moddasi 3-qismi „b“ bandi va 244-1-modda 3-qism „a“ bandi bilan). Kassatsiya shikoyati koʻrib chiqilgach, qamoq muddati 3 yilga qisqartirilgan va 2001-yilda Qurbonali Ahmedov amnistiyaga uchrab, ozod qilingan[1].
2014-yil dekabrida O‘zbekistonning „Darakchi“ gazetasida Toshkentda „xalifalari“ paydo bo‘la boshlagan Ahmedov haqida tanqidiy maqola chop etiladi. Naqshbandiy pir „Ruhnoma“ asarida oʻzini „qutb“ („qutb“) va „olamlar hukmdori“ deb atagani uchun kofirlik va butparastlikda (shirk) ayblangan. Maqolada O‘zbekistonda Ahmedovni „pir“ deb biladigan va unga ko‘r-ko‘rona ergashadigan bir guruh odamlar borligi g‘azab bilan aytilgan[2].
Soʻnggi maʼlumotlarga koʻra, Qurbonali Ahmedov faoliyati Qozogʻistonning Taraz shahrida juda faol boʻlib, bu yerda „Islom Shapagati“ tashkilotiga asos solgan (toʻliq nomi „Islom Shapagati taʼlim jamiyati (Shafagatul Islom)“). Diniy birlashma qozoq va rus tillarida „Xaq yoʻli“ gazetasini nashr etish bilan shugʻullanadi (ruscha: Путь истины).
Diniy faoliyati va mafkurasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qurbonali qo‘qonlik naqshbandiya shayxi Ibrohimjon Mamatqulov (1937-2009) ning izdoshi. „Mujadidiya-Husayniya“ oqimiga mansub boʻlib, uning shayxlari hind din ilohiyotchisi Ahmad Sirhindiy (Imom Rabboniy, 1564-1624), mashhur „Maktubat“ asari muallifi va buxorolik naqshbandiya shayxi Muhammad Husaynlardir (Imom Rabboniy, oʻlimi 1833 yoki 1834-yil). Mujaddidiya-Husayniya" sovetlar hukmronligi davrida saqlanib qolgan noyob naqshbandiya yo‘nalishlaridan biridir. SSSR parchalanganidan keyin bu oqim vakillari Oʻzbekistondagi naqshbandiylar orasida eng koʻp boʻlgan — 1990-yillarning oxiriga kelib Ibrohimjon Mamatqulovning mingga yaqin muridlari (shogirdlari), oddiy muxlislari soni esa juda koʻp boʻlgan. Bundan tashqari, Qurbonali hokimiyatga ega bo‘lish uchun Yassaviy taʼlimotini ham qabul qilgan.
Shayx Ibrohimjon hayotida Qurbonali Ahmedov tariqatda ikkinchi muhim shaxs boʻlgan, ammo 2009-yilda vafotidan soʻng qozoq naqshbandlari yetakchilari orasida Qurbonali va Nasriddin eshon timsolida boʻlinish yuzaga kelgan. Ikkalasi ham eshon unvoniga daʼvo qila boshlaganlar. Hozir Qurbonali Qozogʻistonning Janubiy Qozogʻiston va Jambil viloyatlarining „xalifasi“.
Oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Memorial tashkilotining maʼlumotlariga koʻra, uylangan va 5 farzandi bor[1]. Rasmiy xotinidan tashqari (Qozog‘istonda ko‘pxotinlikka yo‘l qo‘yilmaydi) yana uchta xotini bor. Ulardan bolalar soni nomaʼlum.
Asarlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qurbonali Ahmedov qozoq tilida bir qator asarlar muallifi[3]:
- Mazhab manisi (oʻzbekcha: Mazhab ma'nosi)
- Namaznama (oʻzbekcha: Namoznoma
- Ilimge bilansu (oʻzbekcha: Bilimga intilish)
- Ruxnama (oʻzbekcha: Ruhnoma
- Tariqatnama (oʻzbekcha: Tariqatnoma)
- Piri bardin ne kamy bar
- Aruaq — Allanyn abilxayats
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „Список лиц, арестованных или осужденных в 1997-2003 гг. по политическим и религиозным мотивам и освобожденных от отбытия наказания“. Мемориал (организация). 2019-yil 9-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 19-mart.
- ↑ „Naqshbandiylikning “soxta piri” shakkoklikda ayblandi“. Ozodlik radiosi (2014-yil 19-dekabr). 2019-yil 17-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 17-noyabr.
- ↑ Ләйлахан Айтқожақызы. „Құрбанәлі қажы Бақиболлаұлы: «Әруақты сыйлайтын қазақ болайықшы!»“. Қазақ үні (2018-yil 5-may).