Obodon

Obodon — Eronning janubi-gʻarbiy qismidagi shahar. Huziston ostonida, Shatt ul-Arab daryosi boʻyida, Fors qoʻltigʻi qirgʻogʻidan 50 km ichkarida. Aholisi 206,1 ming kishi (1997). Okean kemalari kira oladigan port. Yiliga 30 mln.t neftni qayta ishlab beradigan yirik zavod, neft-kimyo korxonasi bor. Neft konlaridan O.ga neft quvurlari oʻtkazilgan. O. orqali chetga neft va neft mahsulotlari chiqariladi. Neft instituti, xalqaro ahamiyatga ega aeroport bor.^[1]

Joylashuvi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shattul-arab (daryosi)ning sharqiy yoqasida Jazira al-xizr yoki keyinchalik Abbodon deb nomlangan yarim orolning shimoliy qismida asos solingan. Dastlab Basra ko‘rfazi qirg‘og‘ida bo‘lgan esa-da, Shattul-arab tashigan allyuviylar sababli hozir dengizdan 50 km gacha ichkarida qolgan. Dunyoning eng katta neft tozalash korxonalariga va eksport imkonlariga ega portlaridan biridir.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

VIII yoki IX asrlarda Abbod ibn Husayn ismli din olimi tomonidan bunyod etilgan shahar asoschisining nomiga monand ravishda Abadon nomini olgan, biroq bu nom 1935-yilda Rizoshohning Erondagi arabcha joy nomlarini forschalashtirish siyosati natijasida Obodonga o‘zgartirilgan. Abbosiylarning ilk davrlarida diniy markaz bo‘lgan Abadonda savdo-sotiqning ham rivoj topgani, bundan tashqari Basra hududining bo‘yra va tuz talabi shu yerdan qondirilgani ma’lum. Shattul-arab atrofidagi tuzli botqoqliklarda o‘sgan qamishlardan foydalangan holda Abadonda tayyorlangan bo‘yralar obodoniy nomi bilan dong taratgan. Misrda tayyorlangan bo‘yralarga ham keyinchalik xuddi shu nom berilgan. IX asr tarixchilaridan Nosir Xusrav^[2] Abadonni „Iroqning janubidagi yashash joyi“, XIV asrlarda esa Ibn Battuta „dehqonchilik maydonlaridan mahrum, tuzli vohada bunyod etilgan, ichida juda ko‘plab masjid va rabotlar bo‘lgan katta qishloq“^[3] deya ta’riflaganlar. Ushbu ma’lumotlardan shaharning vaqt o‘tishi bilan qurilgan yillaridagi tarovatini yo‘qotgani anglashiladi. Keyinchalik atrofidagi yerlar tuzdan tozalanib, u yerda xurmo yetishtirishga imkoniyat yaratilgan.

Uzoq muddat usmoniylar hukmronligi ostida qolgan Abadon 1847-yildagi Erzurum kelishuviga asosan Eronga o‘tgan^[4]

Iroq-Eron urushidan ko‘p zarar ko‘rgan bo‘lishiga qaramay neft bilan bog‘liq faoliyatlar davom ettirilmoqda. Neft bilan bog‘liq korxonalarning barchasi 1979-yil inqilobidan keyin milliylashtirilgan^[5].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
↑ Nosir Xusrav. Safarnoma. 89;.
↑ Ibn Battuta. Tuhfa. – Bayrut: 1985. I, 210;.
↑ L. Lockhart. „Abbadan“. EI2 (Ing.). I, 5; Cevat Rüştü Gürsoy. „Abadan“. TDV İA. – İstanbul: 1988. I, 6;.
↑ The Middle East and North Africa 1984-1985. – London: 1984. I, 111; II, 368, 373; M. Streck. „Abbâdân“. İA. I, 8; „Abadan“. The New Caxton Encyclopyedia. – London: 1966. I, 3..

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

[1] OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

[2] Nosir Xusrav. Safarnoma. 89;.

[3] Ibn Battuta. Tuhfa. – Bayrut: 1985. I, 210;.

[4] L. Lockhart. „Abbadan“. EI2 (Ing.). I, 5; Cevat Rüştü Gürsoy. „Abadan“. TDV İA. – İstanbul: 1988. I, 6;.

[5] The Middle East and North Africa 1984-1985. – London: 1984. I, 111; II, 368, 373; M. Streck. „Abbâdân“. İA. I, 8; „Abadan“. The New Caxton Encyclopyedia. – London: 1966. I, 3..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]