Makaoda Islom

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Makaoda Islom diniga eʼtiqod qiladiganlar ozchilikni tashkil qiladi. Gonkong Islom Ittifoqi maʼlumotlariga koʻra, barcha chet ellik musulmon ishchilar (masalan, Bangladesh, Hindiston, Indoneziya va Pokistondan) birgalikda Makaoda 10 000 ga yaqin musulmonlar bor. Taxminan 400 ga yaqin mahalliy makan xalqi boʻlib, ular Makao Islom jamiyati nomi bilan tanilgan[1][2].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yuan sulolasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Islom Makaoda Yuan sulolasi davridan beri mavjud. Makaoga Islom yaqin Sharq va Forsdan kelgan savdogarlar tomonidan oʻsha davrda Sin sulolasi davriga qadar olib kelinganligi ishoniladi[3]. Ushbu dalillarning baʼzilarini Makao masjidi yaqinidagi musulmon qabristonida topish mumkin, u yerda qabrlarning baʼzilari yuzlab yillar oldin boʻlgan[4][5].

Portugal Makao[tahrir | manbasini tahrirlash]

Portugaliyaning Makao hukmronligi davrida koʻplab musulmonlar Portugal armiyasi bilan Janubiy Osiyodan kelgan. 1880-yillarda ular oʻzlarining namozgohlari uchun masjid qurdilar[6][7].

Ikkinchi Jahon urushi paytida koʻplab Xuey aholisi urushdan vayronagarchilikdan qochish uchun Xitoy Respublikasidan oʻsha paytdagi Portugaliya Makaoga qochib ketishdi. Ularning aksariyati Guangdong provinsiyasidagi Chjaoqin shahridan. Lekin ularning koʻpchiligi urush tugaganidan keyin Gonkongga koʻchib oʻtdi[8]. Ayrim musulmonlar 1949-yilda Xitoy fuqarolar urushi tugaganidan soʻng Shimoli-gʻarbiy Xitoydan Makaoga ham kelishgan[9].

1999-yilda Makao Portugaliyadan Xitoyga topshirilgunga qadar Gonkong Islom Ittifoqi Makaodagi musulmon jamiyatini qoʻllab-quvvatlash uchun taxminan 150 000 Honkong AQSH dollari ajratgan.

Makao SAR[tahrir | manbasini tahrirlash]

Soʻnggi oʻn yil ichida Makaodagi musulmonlar jamoasi Janubiy va Janubi-Sharqiy Osiyodan musulmon ishchilarning kelishi bilan 10 000 dan oshib ketdi, ular Makaoning turli sektorlarida ishlaydi[10].

Masjid[tahrir | manbasini tahrirlash]

Asosiy maqola: Makao masjidi va qabristoni
Makao masjidi

Makaoda hozirda bitta masjid mavjud, bu Makao masjidi boʻlib, u Fotima cherkovidagi 4 Ramal Dos Morosda joylashgan. Masjid 1980-yillarda Portugaliya qoʻl ostidagi Makao davrida muhojirlarning ikkinchi toʻlqinidan boʻlgan musulmon xalqi tomonidan qurilgan. Bu masjid ayniqsa yakshanba kunlari gavjum boʻladi, bu yerda xodimlarning aksariyati ish taʼtil kunlari boʻladi[11].

Musulmon bayramlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Har yili Qurbon hayiti paytida Makao musulmonlari musulmonlar bayramini nishonlash uchun Makao masjidida yigʻilib, muhtoj va kambagʻallar uchun namoz oʻqib, qurbonlik qilishadi[12][13]. Xuddi shu narsa har yili masjidda oʻtkaziladigan Ramazon hayiti paytida ham sodir boʻladi[14].

Musulmon qabristoni[tahrir | manbasini tahrirlash]

Makao musulmonlar qabristoni

Makaoda bitta musulmon qabristoni bor. 1854-yilda qurilgan, u Makao masjidi bilan bir hududda joylashgan. Qabr toshlarining ayrim uslublari forscha, arab, xitoy, ingliz va portugal tillarida yozilgan. Baʼzi qabrlar bir necha yuz yillar oldin paydo boʻlgan[15]. Qabriston 120 ga yaqin qabrlardan iborat[16].

Musulmon taomlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Makaodagi birinchi halol restoran

2015-yil yanvar oyi holatiga koʻra, Makao yarim orolida ham, Taypada ham Makaoda halol taomlar sotadigan beshta Halol restoran va doʻkonlar mavjud[17][18][19][20][21]. Makaodagi birinchi Halol restorani 2012-yilda ishga tushirilgan boʻlib, "Makao Fishermanʼs Wharf" kompleksida „Taste of India“ (tarjimasi: Hindiston taʼmi) nomi ostida faoliyat yuritiladi. Unda halol hind va portugal taomlarini taqdim etiladi. Halol sertifikatini olish uchun ularga uch yil kerak boʻldi[22].

Musulmoncha ismlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Makao musulmonlariga odatda Fotima, Soraya, Umar kabi ismlar qoʻyiladi.

Koʻpchilik musulmonlar yoki islomga aloqador tashkilotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Makao Islom uyushmasi shtab-kvartirasi

Makao Islom uyushmasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Makao Islom uyushmasi (MIU; xitoycha: 澳門伊斯蘭會; Portugalcha: Associação Islâmica de Macau) – 1935-yilda tashkil etilgan Makaodagi islomiy tashkilot[23]. Tashkilotning bosh qarorgohi Makao masjidida joylashgan[24]. Gonkongdagi Gonkong Islom Ittifoqi MIUga yillik byudjet va subsidiyalar ajratadi, bu assotsiatsiya Makaodagi musulmonlarni qoʻllab-quvvatlash va mintaqada Islomni targʻib qilish uchun[25]. MIUning hozirgi prezidenti Ahmad Din Xon va vitse-prezidenti Fazal Dad.

Peduli Indoneziya mehnat muhojirlari konserni guruhi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Peduli Indoneziyalik mehnat muhojirlari konserni guruhi 2009-yilda Makaoda tashkil etilgan. Guruh Makaodagi indoneziyalik ishchilarga, masalan, Makao immigratsiya qonuni, mehnat hujjatlarini tarjima qilish va hokazolarni tushuntirish kabi yordam beradi. Guruh hozirda 350 ga yaqin aʼzoga ega. Guruh ingliz tili darslarini, kompyuter kurslarini taklif qiladi va koʻplab tadbirlarni oʻtkazadi. Masalan, keksalar uylariga tashrif, OITS kampaniyalari, xip-xop musobaqalari va boshqalar[26].

Musulmon turizmi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Janubi-Sharqiy Osiyodan koʻproq musulmon sayyohlarni jalb qilish uchun Makao hukumati sayyohlik idorasi Makao faqatgina oʻyin hududi emasligi haqidagi yangi tushunchani berish uchun bir nechta saʼy-harakatlarni amalga oshirdi. Oxirgi ikki yil ichida hukumat sayohat paytida musulmonlarning urf-odatlari boʻyicha seminarlar oʻtkazdi, koʻproq restoranlarni Gonkongdan halol sertifikatini olishga undamoqda va mehmonxonalarga tashrif buyuruvchilar restoranlarga borishda kazinolardan oʻtishlariga toʻgʻri kelmasligi uchun ularning qabulxonasini rekonstruksiya qilishni talab qilmoqda[27].

Zamonaviy masalalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Baʼzi muslima ayollar ishchilari ham baʼzan ish vaqtida roʻmol kiyishda qiyinchiliklarga duch kelishadi, garchi bu Makaoda hech qachon katta muammo boʻlmagan[28].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Being a Muslim in Macau: Indonesian community holds triple celebration“. Macau Daily Times. 2013-yil 16-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 30-may.
  2. ↑ Fazle Elahi Ahmad. „Muslim Population“. Islamicpopulation.com. Qaraldi: 2014-yil 30-may.
  3. ↑ „Macau Mosques - Mosques in China“. muslim2china.com. 2014-yil 24-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 30-may.
  4. ↑ „Macau Mosque - Mosques in China“. muslim2china.com. Qaraldi: 2014-yil 30-may.
  5. ↑ „Islam di Kota Judi Macau“. Fiqhislam.Com (2013-yil 9-aprel). 2013-yil 17-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 30-may.
  6. ↑ „Macau News - Muslim community in Macao grows rapidly“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 4-oktyabr.
  7. ↑ Salama. „Muslim community in Macao grows rapidly“. Halal Focus (2015-yil 6-iyun). Qaraldi: 2021-yil 1-sentyabr.
  8. ↑ „Masjids & Islamic Centers In Hong Kong“. Iuhk.org. 2014-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 30-may.
  9. ↑ „文化共享 - 澳门伊斯兰教“. 2013-yil 26-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 25-dekabr.
  10. ↑ „Macau News - Muslim community in Macao grows rapidly“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 4-oktyabr.
  11. ↑ Jumaat. „Tak kenal maka tak cinta... Segalanya ada di Macau, paling penting mesra Muslim“ (ms). mStar (2018-yil 30-mart). Qaraldi: 2021-yil 1-sentyabr.
  12. ↑ Lau. „Local Muslim community celebrates Eid al-Adha“. Macau Daily Times (2014-yil 6-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 30-avgust.
  13. ↑ Pinto. „Muslims gather to celebrate Eid al-Adha in Macau“. Macau Daily Times (2015-yil 25-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 1-sentyabr.
  14. ↑ „Local Muslims gather to mark end of Ramadan“. Macau Daily Times (2015-yil 20-iyul). Qaraldi: 2021-yil 1-sentyabr.
  15. ↑ „Islamic Mosque and Cemetery“. Macao Government Tourism Office (2021-yil 18-avgust). Qaraldi: 2021-yil 1-sentyabr.
  16. ↑ Salama. „Muslim community in Macao grows rapidly“. Halal Focus (2015-yil 6-iyun). Qaraldi: 2021-yil 1-sentyabr.
  17. ↑ Salama. „Muslim community in Macao grows rapidly“. Halal Focus (2015-yil 6-iyun). Qaraldi: 2021-yil 1-sentyabr.
  18. ↑ „Muslim Family in Macau on a 'Jihad' against Radical Islam“. Macau Daily Times (2015-yil 27-yanvar). Qaraldi: 2018-yil 18-may.
  19. ↑ „Macau Halal Restaurants - Macau Muslim Restaurants - Muslin2China.com“. Muslim2china.com. Qaraldi: 2014-yil 30-may.
  20. ↑ „Halal Restaurants in Macau“. Islaminmacau.com. 2017-yil 21-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 30-may.
  21. ↑ „Shops Selling Halal Food Items i“. Islaminmacau.com. 2016-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 30-may.
  22. ↑ „Macau has first restaurant with Muslim food certificate“. Macau Daily Times. 2013-yil 10-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 30-may.
  23. ↑ „澳門年鑑“.
  24. ↑ „ISLAMIC ASSOCIATION OF MACAU, Macau,, Macau - Islamic Centers, Masjids Mosques, Muslim Owned Businesses, Islamic Schools and Colleges“.
  25. ↑ „Masjids & Islamic Centers In Hong Kong“. Iuhk.org. 2014-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 30-may.
  26. ↑ „Being a Muslim in Macau: Indonesian community holds triple celebration“. Macau Daily Times. 2013-yil 16-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 30-may.
  27. ↑ Kusuma. „Macau committed to becoming world class destination“. The Jakarta Post (2016-yil 13-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 1-sentyabr.
  28. ↑ „Being a Muslim in Macau: Indonesian community holds triple celebration“. Macau Daily Times. 2013-yil 16-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 30-may. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Makaoda_Islom&oldid=4100996" dan olindi