Coscoroba oqqushi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Coscoroba oqqushi (Coscoroba coscoroba) — suvda suzuvchi qushlar turkumiga kiruvchi Anserinae kenja turkumiga mansub boʻlgan oqqush hisoblanadi[1][2]. U Argentina, Boliviya, Braziliya, Chili, Paragvay, Urugvay va Folklend orollarida uchrab turadi[3].

Taksonomiya va sistematika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Maʼlumotlarga qaraganda, coscoroba oqqushining Anatidae oilasida joylashishi aniqlanmagan. 2014-yilda oʻtkazilgan genetik tadqiqot ushbu turni va Cape Barren gʻozi (Cereopsis novaehollandiae) oʻrtasida filogenetik munosabatlar mavjudligini aniqladi[4]. BirdLife Internationalning „Dunyo qushlari toʻgʻrisida“ qoʻllanmasi ushbu yondashuvni qoʻllagan va coscoroba oqqushi va Tugʻoq burni gʻozini Cygnus va boshqa barcha gʻozlar uchun bazal sifatida joylashtirgan Cereopsini nomli qabilasida birlashtirgan[2]. Biroq, Amerika Ornitologiya Jamiyatining Janubiy Amerika Tasniflash Qoʻmitasi, Xalqaro Ornitologiya Qoʻmitasi (XOQ) va Klements taksonomiyasi Cape Barren gʻozini chiziqli ketma-ketlikda coscoroba koʻrishda boʻlishi mumkinligini tadqiqotchilar tomonidan isbotlandi. Hatto bu uchta tizim ham bir-biridan farq qiladi, „IOC“ oʻz roʻyxatlarida coscorobani Cygnusdan oldin, qolgan ikkitasini esa undan keyin roʻyhatlarida joylashtiradi[1][3][5].

Coscoroba oqqushi Coscoroba jinsining yagona vakili boʻlib, kenja turiga ega emas[1].

Uchishi

Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Coscorobaning uzunlik hajmi 90 sm boʻlgan eng kichik oqqush qanotlari uzunligi 155 sm ga yaqin. Erkak qushlarning vazni 4.5 kg va urgʻochi qushlar esa 3.1 dan 4.5 kg gacha vazn ogʻirligi boʻladi. Ularning tashqi koʻrinishi gʻozlar va boshqa oqqushlar orasida oraliq hisoblanadi. Jinslar bir xil patlarga ega boʻlib, kattalar tashqi olti asosiy patlar qora uchlari tashqari oq rangda. Garchi bu qora rang koʻpincha yopiq qanotda deyarli koʻrinmasa ham, u parvoz paytida koʻzga tashlanadi. Ularning tumshugʻi, oyoqlari va oyoqlari qizil rangga ega. Cygnet kulrang-oqdan jigarranggacha, qora qalpoqli va koʻk-kulrang rangga ega boʻlib, sakkiz oylik yoshida kattalar patini oladi[6][7].

Tarqalishi va yashash joyi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Coscoroba oqqushi Argentinaning markaziy qismida va Urugvay-Janubiy Braziliya qirgʻogʻida yil davomida yashaydi. U shuningdek, Chili va Argentina janubidan Tierra del Fuegogacha va vaqti-vaqti bilan Folklend orollarida koʻpayadi, lekin qishda qolishmaydi. Qishda uning diapazoni shimoldan markaziy Chili, shimoliy Argentina, Paragvay, Urugvay va Braziliya janubiga choʻziladi. U Boliviyada va Braziliyaning odatdagi chegarasidan shimolda joylashgan bir necha joylarda vagrant sifatida qayd etilgan. Coscoroba oqqushlari yaxshi oʻsimliklar bilan qoplangan lagunalar va chuchuk suv botqoqlarida, baʼzan esa odam tomonidan yaratilgan suv omborlarida yashaydi. Bu asosan pasttekislik qushi boʻlib, 1.300 m (4.300ft) ni kamida bittasi 2.000 m (6,6000 ft) uzoqlikdagi hududda joylashgan degan tarqoq yozuvlar yaʼni maʼlumotlar mavjud[3][6].

Xulq-atvori[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oziqlantirishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Coscoroba oqqushining ratsioni batafsil oʻrganilmagan, ammo u suv va baʼzi quruqlikdagi oʻsimliklar, kichik suv umurtqasizlari va mayda baliqlar bilan oziqlanadi. U asosan sayoz suvda suzish yoki suvda sayr qilish paytida oziqlanadi va boshqa oqqushlardan farqli oʻlaroq, kamdan-kam koʻtariladi. U quruqlikda ham boqiladi. Koʻpincha qora boʻyinli oqqushlar (Cygnus melanocoryphus) bilan oziqlanadi[8].

Naslchilik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Coscoroba oqqushi mahalliy bahorda, yaʼni Argentina shimolida maydan oktyabrgacha, Chilida iyuldan dekabrgacha, Braziliya janubida iyul va avgust oylarida koʻpayadi. Turlar uzoq muddatli juftlik aloqalarini hosil qiladi. Uning uyasi — bu juftlikning ikkala aʼzosi tomonidan kichik orolchada qurilgan, qisman qamishzorda yoki suvga yaqin uzun oʻtlarda suzuvchi yumshoq oʻtlar bilan qoplangan oʻsimliklar tepaligida joylashgan. Debriyaj oʻlchami taxminan 167 g (5.9 oz) ogʻirlikka ega, toʻrtdan toʻqqizta oval tuxumdan iborat oʻlchamlari taxminan 60 mm (88 by, 3.5 by 2.4 in) ni tashkil qiladi. Taxminan 35 kunlik inkubatsiya davrida erkaklar urgʻochilarni himoya qiladi. Ikkala ota-ona ham 14 haftalik va undan keyin, baʼzan bir yoshga toʻlgunga qadar, yosh bolalarga gʻamxoʻrlik qiladi. Coscoroba oqqushlari asirlikda 20 yil yashashi mumkin[6].

Galereyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Rio Grande-du-Sul shahridagi oʻsmirlar, Braziliya
    Rio Grande-du-Sul shahridagi oʻsmirlar, Braziliya
  • Suzish
    Suzish

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 „Screamers, ducks, geese, swans“. IOC World Bird List (2022-yil avgust). Qaraldi: 2022-yil 9-avgust.
  2. ↑ 2,0 2,1 HBW and BirdLife International (2021) Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Remsen, J. V., Jr., J. I. Areta, E. Bonaccorso, S. Claramunt, A. Jaramillo, D. F. Lane, J. F. Pacheco, M. B. Robbins, F. G. Stiles, and K. J. Zimmer.
  4. ↑ Rodrigues, B. S. et al. (2014) Chromosomal studies on Coscoroba coscoroba (Aves: Anseriformes) reinforce the Coscoroba-Cereopsis clade.
  5. ↑ Clements, J. F., T. S. Schulenberg, M. J. Iliff, S. M. Billerman, T. A. Fredericks, J. A. Gerbracht, D. Lepage, B. L. Sullivan, and C. L. Wood. 2021.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Carboneras, C. and G. M. Kirwan (2020).
  7. ↑ Bouglouan. „Coscoroba Swan“. oiseaux-birds.com. Qaraldi: 2022-yil 28-sentyabr.
  8. ↑ Carboneras, C. and G. M. Kirwan (2020) 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Coscoroba_oqqushi&oldid=4208365" dan olindi