Braziliya avtomobilsozlik sanoati

1960-yilga qadar Braziliya avtomobilsozligi boshqa Lotin Amerikasi (Meksika va Argentina) avtomobilsozlik sanoatlari bilan teng raqobatdosh edi, ammo keyingi jadal rivojlanishi natijasida sanoat koʻrsatkichlari ikki baravarga oshidi va bu oʻz navbatida Braziliyani avtomobilsozlikda mintaqaviy yetakchiga aylantirdi va dunyoning yetakchilaridan qatoriga qoʻshdi. 70-yillarning oxiriga kelib AQSh va Germaniya tomonidan yangi ishlab chiqarish quvvatlari qurildi. Shu bilan birga, yillik ishlab chiqarish soni bir milliondan oshgan va mamlakat dunyodagi 10-eng katta sanoat deb tan olingan. 1990-yillarga kelib oʻsish surati biroz pasaygan boʻlsada, oldingi va yangi chet ellik oʻyinchilar, yani Yaponiya, Fransiyaning yordami bilan sanoatning oʻsish koʻrsatkichlari yanada oshadi va bu oʻz navbatida Braziliyani Belgiya, Buyuk Britaniya, AQSh, Kanada, Rossiya, Ispaniya, Fransiya singari avtomobil ishlab chiqaruvchilaridan oʻzib ketish imkonini beradi. Shu bilan birga avtomobilning yillik ishlab chiqarish hajmi 2013-yilda 3,7 million donagacha yetadi va dunyodagi yettinchi eng katta avtomobil ishlab chiqaruvchisiga aylanadi.

Braziliya sanoati 1956-yilda tashkil etilgan Associação Nacional dos Fabricantes de Veículos Automotores (Anfavea) tomonidan tartibga solinadi, uning tarkibiga avtomobil ishlab chiqaruvchilari (yengil avtomobillar, tijorat transport vositalari, yuk mashinalari va avtobuslar) va Braziliyada qishloq xoʻjaligi texnikasini ishlab zavodlar kiradi. Anfavea Parijda joylashgan Internationale des Constructeurs d’Avtomobiles (OICA) tashkilotining azosi hisoblanadi.

Braziliyada koʻpgina yirik global kompaniyalar mavjud boʻlib, ulardan: BYD, Fiat, Volkswagen Group, Ford, General Motors, Nissan Motors, Toyota, MAN SE, Mitsubishi, Mercedes-Benz, Renault, Honda, Hyundai, Kia, Volvo, BMW, Subaru, Chery, Geely, JAC Motors, Lifan, Peugeot, Porsche, Audi, Citroen, Jeep, Land Rover, Mini, Lexus va boshqalar, shuningdek, Troller, Marcopolo SA, Agrale, Randon SA, Excalibur va boshqalar. Ilgari FNM (Fabrica Nacional de Motores), DKW Vemag va Gurgel kabi milliy brendlar mavjud boʻlgan.

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Braziliya avtomobilsozlik sanoati Chevrolet avtomobilini ishlab chiqarish bilan boshlagan boʻlib, 1925-yilda birinchi avtomobil liniyadan ishlab chiqarilgan. [1]

1956-yilda, Santa Barbara d’Oeste (San-Paulu) ilk marotaba brazilyaning Romi-Isetta nomli avtomobili ishlab chiqarilgan edi. 1958-yilda Toyota oʻzining mashhur Land Cruiserini ishlab chiqarishni boshladi. 1959-yilda San Bernardo do Kampo munitsipalitetida birinchi Volkswagen zavodi qurildi. Zavodda mashhur Beetle (Braziliyada Fusca nomi bilan tanilgan) avtomobil oʻrniga Kombi ishlab chiqarishni boshlagan. Shu bilan birga, braziliyalik tadbirkor, janob Sebastiao Uilyam Kardoso, Tupi deb nomlangan kichik elektr jip ishlab chiqarishni boshladi. 1967-yilda Puma sport avtomobillarini sotishni boshladi.

Chevrolet va Ford 1960-yillarda Braziliyada yuk mashinalari va ishlaydigan transport vositalari va avtomobillar ishlab chiqarishni boshlagan. Italiya giganti Fiat 1960-yillarda Braziliyada birinchi zavodini tashkil qilgan va shu vaqt ichida Mercedes Benz yuk mashinalari va avtobuslarini ishlab chiqarishni boshlagan va natijada 1998-yilda avtomobil zavodini ochgan.

90-yillarning oʻrtalarigacha Braziliya bozori importga ochilgunga qadar ushbu kompaniyalar Braziliya bozorida ustunlik qildi. 90-yillarda yanada koʻplab avtokompaniyalar Braziliyada zavodlarni barpo etishdi, bulardan Nissan, Renault, Peugeot, Citroën, Honda, Hyundai, Mitsubishi, Chrysler va Audi .

Hozirgi vaqtda T4 va Pantanal modellari bilan eng muvaffaqiyatli haqiqiy braziliyalik avtomobil kompaniyasi Troller hisoblanadi. U butun Lotin Amerikasi va Afrikada sotiladi. Soʻnggi bir necha-yil ichida asosiy global avtomobil ishlab chiqaruvchilarning investitsiyalarini jalb qilgan holda, Braziliya avtosanoati tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2007-yilda Braziliya ishlab chiqarishi 2006-yildagiga nisbatan 14 foizga oʻshdi va 3 milliondan ortiq avtomobilga yetdi.

2008-yildan beri Braziliya Fransiyani ortda qoldirib, dunyoda oltinchi eng yirik ishlab chiqaruvchiga aylandi, ammo 2011-yilda Hindiston tomonidan magʻlubiyatga uchradi va 7-oʻringa tushib ketdi.

2012-yil oktyabr oyida Inovar-Auto dasturi farmoyish bilan avtomobilsozlarni yoqilgʻi tejaydigan transport vositalarini ishlab chiqarishni ragʻbatlantirish va soliq solish istisnolarini boshqarish orqali milliy avtomobilsozlik sanoatiga sarmoya kiritishni nazariy maqsadlari bilan tasdiqlandi. Biroq, juda koʻp tanqid ostida qoldi, ularning aksariyati protektsionizmga bogʻiq edi. Yaqinda Braziliya JST (WTO)ning soliq imtiyozlari va protektsionizmning noqonuniy amaliyotiga qarshi bahsni yoʻqotdi.^[1]

-yil boʻyicha tarixiy ishlab chiqarish[tahrir | manbasini tahrirlash]

-yil	Maʼlumotlar		0-1 mln										1—2 mln										2—3 mln										3—4 mln
1960-yil	133,000
1970-yil	416,089
1980-yil	1,165,174
1990-yil	914,466
2000-yil	1,681,517
2005-yil	2,530,840
2006-yil	2,611,034
2007-yil	2 970,818
2008-yil	3,220,475
2009-yil	3,182,617
2010-yil	3,381,728
2011-yil	3,406,150
2012-yil	3,402,508
2013-yil	3,712,380
2014-yil	3,664,890
2015-yil	2,429,463
2016-yil	2.157.379