Avstraliya — Germaniya munosabatlari
 | |
 Avstraliya |
 Germaniya |
| Elchixona | |
| Avstraliya elchixonasi Berlinda. Elchi — Philip Green | Germaniya elchixonasi Kanberrada. Elchi — Dr. Thomas Fitschen |
Avstraliya va Germaniya oʻrtasida tashqi aloqalar mavjud. Ikkala davlat ham G-20 ning yirik iqtisodiyotlari, Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti va Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzo.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yangi Gvineya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Avstraliya va Germaniya manfaatlarining dastlabki toʻqnashuvi 1880-yillarning boshlariga toʻgʻri keladi, chunki Germaniya imperiyasi ham, Buyuk Britaniyaning Avstraliya koloniyalari elitalari ham Yangi Gvineya orolining resurslaridan foydalanishdan manfaatdor edilar. Oxir-oqibat, orolning shimoliy-sharqiy kvartallari 1884-yilda nemis protektoratiga aylandi (Germaniya Yangi Gvineyasi), Kvinslend esa orolning janubi-sharqiy kvartalini 1883-yilda Britaniya imperiyasiga qoʻshib oldi. 1902-1905-yillarda, Avstraliya Hamdoʻstligi tashkil topganidan soʻng, Papua hududi rasman Avstraliya maʼmuriyati ostiga oʻtkazildi. Shunday qilib, Germaniya va Avstraliya mustamlaka mulklari oʻrtasidagi quruqlik chegarasi dunyo xaritalarida chiziq sifatida paydo boʻldi. Biroq, amalda, orolning ichki qismida mustamlakachilarning soni juda oz edi va chegara asosan tekshirilmagan.
Ikki urush[tahrir | manbasini tahrirlash]
Britaniya imperiyasining aʼzosi sifatida Avstraliya Birinchi jahon urushida (1914-1918) va Ikkinchi jahon urushida (1939-1945) Germaniya bilan urush olib bordi. Ikki davlat geografik jihatdan bir-biridan ancha uzoq masofa-da boʻlsa-da, ikkala urush ham ikki davlat harbiylari oʻrtasidagi toʻgʻridan-toʻgʻri toʻqnashuvlarni oʻz ichiga olgan. Birinchi jahon urushidagi avstraliyaliklarning eng yaxshi natijasi boʻlgan Gelipoli kampaniyasi Usmonli imperiyasiga qarshi kurashgan boʻlsa-da, koʻplab avstraliyalik boʻlinmalar Gʻarbiy frontda nemislar bilan toʻqnash kelgan. Avstraliyaning kichik dengiz floti va harbiy ekspeditsiya kuchlari esa Tinch okeanida nemislarga qarshi kurashgan.
Urush oxirida Avstraliya delegatsiyasi sobiq Germaniya imperiyasining gʻoliblar orasida boʻlinishini qonuniylashtirgan Versal shartnomasi boʻyicha muzokaralarda qatnashdi. Versal shartnomasi Avstraliya vakillari tomonidan imzolangan birinchi xalqaro shartnoma boʻlgan[1].
Avstraliya Bosh vaziri Billi Xyuz Germaniyaning yuqori tovon toʻlovlarini talab qildi va 231-moddaga koʻra, Britaniya imperiyasi va Dominionlar Amerika Qoʻshma Shtatlarining qarshiliklariga qaramay, toʻlovlardan foyda olishlari uchun uni mojaro uchun aybdor deb belgiladi[2]. Shartnomaga koʻra, sobiq Germaniya Yangi Gvineyasi Avstraliya tomonidan Millatlar Ligasi mandati ostida boshqariladigan Yangi Gvineya hududiga aylandi. Ilgari Germaniyaning Yangi Gvineyasining maʼmuriy qismi boʻlgan uzoq izolyatsiya qilingan Nauru oroli alohida mandat hududiga aylandi — nazariy jihatdan Avstraliya, Yangi Zelandiya va Birlashgan Qirollikning birgalikdagi boshqaruvi ostida, lekin aslida avstraliyaliklar tomonidan boshqariladi.
Ikkinchi jahon urushida, 1941-yil noyabr oyida HMAS „Sidney“ va nemis yordamchi kreyseri „Kormoran“ oʻrtasidagi jang ikkala kemaning ham choʻkib ketishiga olib keldi; Gʻarbiy choʻl kampaniyasi, shu jumladan Tobruk qamali Germaniya va Avstraliyaning asosiy ishtiroki bilan muhim quruqlik kampaniyasi edi.
Ikkala urush paytida ham, urush boshlanganda Avstraliyada topilgan nemis dushman musofirlari internirlangan[3]. Avstraliya boʻylab internirlangan va harbiy asirlar lagerlarida bir qator nemis dengizchilari (ham savdo ham dengiz flotidan), shuningdek, boshqa hududlardan (birinchi navbatda, Shimoliy Afrika) olib kelingan nemis harbiy asirlari joylashgan edi.
Diplomatik tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
XIX asr oxirida Germaniya imperiyasi Sidneyda konsullik ochdi. Nemis konsuli Karl Lyudvig Sahl (1840-1897)[4] umrining koʻp qismini Tinch okeanining janubiy mintaqasida oʻtkazgan, 1872-yil 18-oktabrda Britaniya hukumati tomonidan qabul qilingan[5]. 1897-yilda vafotigacha Sidneyda xizmat qilgan va shu yerda dafn etilgan[4].
Birinchi jahon urushidan keyin Veymar respublikasining birinchi konsuli doktor Xans Byusing 1924-yilda Avstraliyaga kelgan[6].
Avstraliya va Germaniya Federativ Respublikasi oʻrtasidagi diplomatik aloqalar ikkinchi jahon urushidan koʻp oʻtmay boshlangan. 1949-yilda Bonnda Ittifoqchilar Oliy Komissiyasi (bosqinchilik hukumati) huzurida akkreditatsiya qilingan Avstraliya missiyasi tashkil etildi. 1952-yilda missiya GFR hukumati huzurida akkreditatsiya qilingan Avstraliya elchixonasiga aylantirildi[7][8]. Germaniya Demokratik Respublikasi bilan diplomatik aloqalar 1973-yilda Whitlam hukumati tomonidan oʻrnatilgan.
GDR bilan aloqalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Fashistlar Germaniyasi qulaganidan keyin taxminan 37 yil davomida Avstraliya hukumati mafkuraviy va siyosiy sabablarga koʻra Sharqiy Germaniyani tan olish yoki Sharqiy Germaniya pasportlarini qabul qilishdan bosh tortgan. Avstraliya GDRga Sovet Ittifoqi tomonidan kuchli taʼsir koʻrsatgan va uygʻunlashgan qaram davlat sifatida qaraydi. GDR esa Avstraliyani marksizm-leninizmni yoʻq qilish niyatida Britaniya mustamlakachiligining mahsuli sifatida koʻrgan. Kichik savdo aloqalari va past darajadagi tashriflar boʻlsa-da, bu hukumatlar tomonidan eʼtiborga olinmagan.
1972-yilga kelib, Gough Whitlam boshchiligidagi leyboristlar gʻalabasidan keyin hukumat GDRni tan olish masalasini koʻrib chiqdi. Ikki hukumat oʻrtasidagi baʼzi muzokaralardan soʻng, Avstraliya hukumati keyingi yili nihoyat GDRni tan oldi. Sharqiy Berlindagi „diplomatik kvartal“da Grabbealee 34 manzilida elchixona ochilgan. 1990-yilda Germaniya qayta birlashgandan soʻng, elchixona (Bonndagi boshqasi bilan birga) yopildi.
Yevropa Ittifoqi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Germaniya Yevropa Ittifoqining (EI) asoschi aʼzosi edi. Yevropa Ittifoqi va Avstraliya mustahkam munosabatlarga ega va xalqaro masalalarda tobora koʻproq koʻrishmoqda. Yevropa Ittifoqi-Avstraliya munosabatlari 2008-yilda birinchi marta kelishilgan sheriklik asosiga asoslanadi. U nafaqat iqtisodiy munosabatlar, balki kengroq siyosiy masalalar va hamkorlikni qamrab oladi.
Savdo aloqalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ikki mamlakat oʻrtasidagi savdo katta. 2008-yilda ikki tomonlama tovar ayirboshlashning umumiy hajmi 13,4 milliard Avstraliya dollaridan ortiqni tashkil etgan, shundan 11,4 milliard Avstraliya dollari (85 foiz) Germaniyadan import qilingan[9].
-
1988-yildan beri Germaniyaga Avstraliya tovarlari eksportining oylik qiymati (million Avstraliya dollari). -
1988-yildan beri Germaniya tovarlarining Avstraliyaga eksportining oylik qiymati (million Avstraliya dollari). -
1991-yildan beri Avstraliyadan Germaniyaga oylik qisqa muddatli sayohatlar
Shartnomalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Avstraliya-Germaniya ikki tomonlama shartnomalarining katta qismi savdo, fan, kosmik, soliq/ijtimoiy xavfsizlik, ekstraditsiya va boshqa masalalar boʻyicha kelishuvlarni oʻz ichiga oladi.
Doimiy diplomatik vakolatxonalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Avstraliyaning Berlinda elchixonasi va Frankfurtda bosh konsulligi bor[10].
- Germaniyaning Kanberrada elchixonasi va Sidneyda bosh konsulligi bor[11].
-
Avstraliyaning Berlindagi elchixonasi -
Germaniyaning Kanberradagi elchixonasi
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Documenting Democracy“. www.foundingdocs.gov.au.
- ↑ Steiner, Zara. The lights that failed : European international history, 1919-1933. Oxford: Oxford University Press, 2005. ISBN 978-0-19-151881-2. OCLC 86068902.
- ↑ „Wartime internment camps in Australia“. 2017-yil 4-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 26-aprel.
- ↑ 4,0 4,1 The late German consul, The Sydney Morning Herald, 3 April 1897
- ↑ The foreign officer list and diplomatic and consular hand book. January 1877, p. 290
- ↑ New German consul. Arrival in Sydney, The West Australian (Perth, WA), Wednesday 19 March 1924
- ↑ „Statement by the Minister for External Affairs, the Rt Hon RG Casey, 28 January 1952“.
- ↑ „Australia and Germany celebrate 60 years of diplomatic relations in 2012“.
- ↑ „Germany country brief“.
- ↑ Trade. „Australian Embassy in“. germany.embassy.gov.au.
- ↑ Amt. „Missions of the Federal Republic of Germany in Australia“. australien.diplo.de. 2022-yil 2-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-oktyabr.