AstraZeneca plc
Fayl:AstraZeneca.svg | |
![]() | |
Turi | Ochiq maʼsuliyati cheklangan kompaniya |
---|---|
Tarmogʻi |
Farmatsevtika Biotexnologiya |
Qachon asos solingan | 6-aprel, 1999-yil | )
Hududiy xizmati | Global |
Xoʻjayinlar |
Leif Johansson (Rais) Sir Pascal Soriot (CEO) |
Mahsulot(lar)i | Farmatsevtika |
Aylanma daromadi |
![]() |
Operatsion foydasi |
![]() |
Boyligi |
![]() |
Toza foyda |
![]() |
Ishchilar soni | 76,100 (2020)[1] |
Shoʻba korxonalari |
Alexion Pharmaceuticals MedImmune |
Vebsayti | astrazeneca.com |
AstraZeneca plc (/ˌæstrəˈzɛnəkə/) — Britaniya-Shvetsiya ko‘p millatli farmatsevtika va biotexnologiya kompaniyasi[2][3][4] shtab-kvartirasi Angliya Kembrijdagi Kembrij biotibbiyot kampusida joylashgan[5]. U onkologiya, yurak- qon tomir, oshqozon-ichak, infeksiya, nevrologiya, nafas olish va yalligʻlanish kabi sohalardagi asosiy kasalliklar uchun mahsulotlar portfeliga ega. U Oksford-AstraZeneca COVID-19 vaksinasini yaratishda ishtirok etgan[6].
Kompaniya 1999-yilda Shvetsiyaning Astra AB va Britaniyaning Zeneca Group[7][8] qoʻshilishi natijasida tashkil etilgan (oʻzi 1993-yilda Imperial Chemical Industries farmatsevtika operatsiyalarining qoʻshilishi natijasida tashkil topgan). Birlashgandan beri u dunyodagi eng yirik farmatsevtika kompaniyalari qatoriga kirdi va koʻplab korporativ xaridlarni amalga oshirdi, jumladan Cambridge Antibody Technology (2006-yilda), MedImmune (2007-yilda), Spirogen (2013-yilda) va Definiens (2014-yilda MedImmune tomonidan). Uning tadqiqot va ishlanmalari uchta strategik markazda jamlangan: Kembrij, Angliya; Gothenburg, Shvetsiya va Gaithersburg, Merilend, AQSh[9]. AstraZeneca London fond birjasida asosiy listingga ega va FTSE 100 indeksining tarkibiy qismi hisoblanadi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Astra AB 1913-yilda Shvetsiyaning Södertälje shahrida 400 nafar shifokor va aptekachilar tomonidan tashkil etilgan[10]. 1993-yilda Britaniya kimyoviy kompaniyasi ICI (toʻrtta Britaniya kimyo kompaniyasidan tashkil topgan) oʻzining farmatsevtika korxonalarini, agrokimyoviy va ixtisoslashtirilgan korxonalarini ajratib, Zeneca Group PLC ni tashkil qildi[11]. Nihoyat, 1999-yilda Astra va Zeneca Group bosh qarorgohi Londonda joylashgan AstraZeneca plc.ni tashkil qilish uchun birlashdi[11][12].
2000-06[tahrir | manbasini tahrirlash]
2002-yilda uning Iressa (gefitinib) preparati Yaponiyada kichik hujayrali boʻlmagan oʻpka saratoni uchun monoterapiya sifatida tasdiqlangan[13]. 2004-yil 3-yanvarda AstraZeneca kompaniyasining sobiq direktori doktor Robert Nolan ZI Medical boshqaruv jamoasini tuzdi[14].
2005-yilda kompaniya Buyuk Britaniyaning KuDOS Pharmaceuticals biotexnologik kompaniyasini 120 million funt sterlingga sotib oldi[15] va Astex bilan saratonga qarshi hamkorlik shartnomasini tuzdi[16]. Shuningdek, u Pennsylvania Bio tijorat tashkilotining Diamond aʼzosi boʻlganligini eʼlon qildi[17]. 2006-yilda, 2004-yilda boshlangan hamkorlik aloqalaridan soʻng, AstraZeneca 702 million funt sterlingga Cambridge Antibody Technology kompaniyasini sotib oldi[18].
2007-12 yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]
2007-yil fevral oyida AstraZeneca 150 AQSh dollariga virusga qarshi terapiyani kashf etish va rivojlantirishga qaratilgan Arrow Therapeutics kompaniyasini million sotib olishga rozi boʻldi[19][20] AstraZeneca keyinchalik oʻzining barcha biologik operatsiyalarini MedImmune deb nomlangan maxsus biologik boʻlimga birlashtirdi[21]. 2010-yilda AstraZeneca 2004-yilda Sanofi-Aventis yuqumli kasalliklarga qarshi boʻlinmasining qoʻshma korxonasi sifatida tashkil etilgan antibiotiklarni kashf qiluvchi Novexel Corp kompaniyasini sotib oldi. Astra ushbu xarid orqali NXL-104 (CEF104) (CAZ-AVI) eksperimental antibiotikini sotib oldi[22][23].
2011-yilda AstraZeneca Xitoyning generiklar biznesi boʻlgan Guangdong BeiKang farmatsevtika kompaniyasini sotib oldi [24]. 2012-yil fevral oyida AstraZeneca va Amgen yalligʻlanish kasalliklarini davolash boʻyicha hamkorlikni eʼlon qildi[25]. Keyin 2012-yil aprel oyida AstraZeneca boshqa biotexnologiya kompaniyasi Ardea Biosciencesni 1,26 milliard dollarga sotib oldi[26]. 2012-yil iyun oyida AstraZeneca va Bristol Myers Squibb Amylin Pharmaceuticals biotexnologiya kompaniyasini birgalikda sotib olish boʻyicha ikki bosqichli bitimni eʼlon qildi[27][28].
2013-yil[tahrir | manbasini tahrirlash]
2013-yil mart oyida AstraZeneca yirik korporativ qayta qurish rejalarini eʼlon qildi, shu jumladan, Buyuk Britaniyaning Cheshirdagi Alderley Park va Loughboro va Shvetsiyadagi Lunddagi tadqiqot va ishlanmalarini yopish, 500 dollar sarmoya kiritishni boshladi[9]. AstraZeneca shuningdek, 2016-yilda korporativ shtab-kvartirasini Londondan Kembrijga koʻchirishini eʼlon qildi[29] Ushbu eʼlon 1600 ta ish joyini qisqartirish haqidagi eʼlonni oʻz ichiga olgan; uch kundan keyin u qoʻshimcha 2300 ish oʻrinlarini qisqartirishini eʼlon qildi[30][31]. Shuningdek, u uchta terapevtik yoʻnalishga eʼtibor qaratishini eʼlon qildi: nafas olish tizimining yalligʻlanishi va autoimmuniteti, yurak-qon tomir va metabolik kasalliklar va onkologiya[32].
2014-yil[tahrir | manbasini tahrirlash]
2014-yil 19-mayda AstraZeneca Pfizer kompaniyasining har bir aksiya uchun 55 funt sterlinglik „yakuniy taklifini“ rad etdi, bu esa kompaniyani 69,4 funt sterlingga baholadi. Agar sotib olish davom etsa, Pfizer dunyodagi eng yirik dori ishlab chiqaruvchisiga aylangan boʻlardi. Bitim, shuningdek, Britaniya kompaniyasining eng yirik xorijiy sotib olinishi boʻlar edi. Britaniyada ko‘pchilik, jumladan siyosatchilar va olimlar ham kelishuvga qarshi chiqqan edi[33]. 2014-yil avgust oyida kompaniya Mitsubishi Tanabe Pharma bilan diabetik nefropatiya boʻyicha uch yillik hamkorlikka kirishganini eʼlon qildi[34]. 2014-yil sentabr oyida kompaniya Eli Lilli bilan Altsgeymer kasalligini davolashda foydalaniladigan BACE inhibitori — AZD3292 nomzodini ishlab chiqish va tijoratlashtirishda kuchlarni birlashtirdi. Bitim kompaniyaga 500 million dollargacha foyda keltirishi mumkin[35]. Kompaniya, shuningdek, Pharmacyclics va Janssen Biotech bilan birgalikda davolash usullarini oʻrganish boʻyicha I/II-bosqich sinov hamkorligini boshladi[36]. Shuningdek, oʻsha yilning noyabr oyida kompaniya oʻzining lipodistrofiyani davolash biznesini Aegerion Pharmaceuticals kompaniyasiga 325 million AQSh dollaridan ortiqroqqa sotishga rozi boʻldi[37].
2015-yil[tahrir | manbasini tahrirlash]
Fevral oyida kompaniya 600 million AQSh dollari miqdorida Actavis brendi ostidagi respirator dori biznesiga AQSh va Kanada huquqlarini sotib olishini eʼlon qildi[38].
2017-yil[tahrir | manbasini tahrirlash]
2017-yil sentabr oyida kompaniya rahbari Leif Yoxansson, agar Brexit qiyin bo‘lsa, tadqiqot va ishlab chiqarish faoliyatini Buyuk Britaniyadan uzoqlashtirish bo‘yicha „birinchi qadamlar“ni qo‘yishni rejalashtirgan edi[39]. 2017-yilda u sotish boʻyicha dunyodagi oʻn birinchi yirik dori kompaniyasi boʻldi va ilmiy-tadqiqot investitsiyalari boʻyicha yettinchi oʻrinni egalladi[40].
2018-yil[tahrir | manbasini tahrirlash]
2018-yil fevral oyida AstraZeneca oltita dastlabki bosqichdagi eksperimental dori vositalarini Viela Bio nomi bilan tanilgan yangi biotexnologiya kompaniyasiga aylantirayotganini eʼlon qildi, uning qiymati 250 million AQSh dollari[41].
2019-yil[tahrir | manbasini tahrirlash]
2019-yil mart oyida AstraZeneca Daiichi Sankyo Co Ltd bilan ko‘krak bezi saratonini eksperimental davolashda ishlash uchun 6,9 milliard AQSh dollari miqdorida pul to‘lashini eʼlon qildi. AstraZeneca 3,5 milliard dollarlik aksiyalar chiqarilishidan tushgan mablag‘ning bir qismini bitimni moliyalashtirish uchun ishlatishni rejalashtirmoqda.
2020-yil[tahrir | manbasini tahrirlash]
2020-yil fevral oyida AstraZeneca oʻzining global huquqlarini (Yevropa, Kanada va Isroildan tashqari) Movantik preparatiga, Redhill Biopharmaga sublitsenziya berishga rozi boʻldi[42]. 2020-yil 27-dekabr kuni AstraZeneca bosh direktori Paskal Soriot Oksford universitetining COVID-19 vaksinasi bilan „yutuq formulasini aniqlaganliklarini“ aytdi[43]. 2020-yil 30-dekabrda Buyuk Britaniya Oksford-AstraZeneca COVID-19 vaksinasidan favqulodda foydalanishni tasdiqladi[44][45][46].
2021-yil[tahrir | manbasini tahrirlash]
2021-yil iyul oyida AstraZeneca Alexion Pharmaceuticals kompaniyasini sotib oldi[47][48]. 2021-yil oktabr oyida kompaniya Alexion orqali Caelum Biosciences va uni engil zanjirli (AL) amiloidoz uchun monoklonal davolashni (CAEL-101) 500 million dollargacha sotib oldi[49][50].
2022-yil[tahrir | manbasini tahrirlash]
Iyul oyida kompaniya TeneoTwoʻni 1,3 milliard dollarga sotib olishini eʼlon qildi va bu qon saratoniga qarshi dori taklifini koʻpaytirdi[51].
Vaxzevria, AstraZeneca kompaniyasining COVID-19 pandemiyasiga qarshi javobi[tahrir | manbasini tahrirlash]
2020-yil mart oyida kompaniya turli xalqaro sogʻliqni saqlash tashkilotlarini COVID -19 pandemiyasini yumshatishda qoʻllab-quvvatlash uchun shaxsiy himoya vositalarini, shu jumladan 9 million yuz niqoblarini xayriya qilishini eʼlon qildi[52].
2020-yil 23-noyabrda Oksford-AstraZeneca vaksina muvaffaqiyatli sinovdan o‘tkazilganini eʼlon qildi va bu odamlarning 70 foizida simptomlar rivojlanishining oldini oldi[53]. Tadqiqotchilar, agar ular dozani oʻzgartirsalar, bu koʻrsatkich 90% ga yetishi mumkin deb oʻylashdi[54].
2021-yil yanvar oyida Hindiston Oksford-AstraZeneca vaktsinasidan foydalanishni maʼqulladi va bu dunyoning ikkinchi aholisi boʻlgan mamlakatida ommaviy emlash kampaniyasiga yoʻl ochdi. Oksford-AstraZeneca oʻqini COVISHIELD brendi bilan Hindiston Serum Instituti (SII) tomonidan mahalliy ishlab chiqarilishi eʼlon qilindi[55].
2021-yil 29-yanvarda Yevropa dori vositalari agentligi (EMA) 18 yoshdan oshgan odamlarga AZD1222 uchun shartli marketing ruxsatnomasini berishni tavsiya qildi[56]. 2021-yil mart oyi o‘rtalariga kelib, Niderlandiya, Daniya, Norvegiya, Islandiya, Bolgariya va Irlandiya trombotsitlar sonining kamayishi bilan qon quyqalarining „kamdan-kam uchraydigan kombinatsiyasi“ning oltita holatidan xavotir tufayli AstraZeneca vaksinasini qo‘llashni to‘xtatib qo‘yishdi. Vaqtinchalik toʻxtash Yevropa Ittifoqining dori vositalarini tartibga soluvchi organining tavsiyasiga qarshi boʻlib, u vaksinaning foydalari har qanday xavflardan ustun ekanligini aytdi[57].
Operatsiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

AstraZeneca onkologiya, yurak-qon tomir, oshqozon-ichak, infeksiya, nevrologiya, nafas olish va yalligʻlanish sohalaridagi kasalliklarni davolash uchun farmatsevtika va biotexnologiya mahsulotlarini ishlab chiqadi, ishlab chiqaradi va sotadi[58].
AstraZeneca kompaniyasining korporativ bosh qarorgohi Buyuk Britaniyaning Kembrij shahrida joylashgan va asosiy tadqiqot va ishlanmalar (R&D) markazlari Kembrij (Buyuk Britaniya), Gaithersburg (Merilend, AQSh), Gothenburg (Shvetsiya) va Varshava (Polsha) shaharlarida joylashgan[59]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „Annual Results 2021“. AstraZeneca. Qaraldi: 14-fevral 2022-yil.
- ↑ „AstraZeneca > GC Powerlist: Sweden Teams 2019“. www.legal500.com. Qaraldi: 30-dekabr 2020-yil.
- ↑ Hollingsworth. „UK "will be able to get out of this by the spring", minister says after regulator approves AstraZeneca vaccine“ (en). CNN (30-dekabr 2020-yil). Qaraldi: 30-dekabr 2020-yil.
- ↑ biopharma-reporter.com. „AstraZeneca's COVID-19 vaccine gets the green light in the UK“ (en-GB). biopharma-reporter.com. Qaraldi: 30-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Registered office and corporate headquarters“. AstraZeneca. Qaraldi: 27-fevral 2020-yil.
- ↑ „A history of AstraZeneca“ (en-GB). pharmaphorum.com (18-sentabr 2020-yil). Qaraldi: 31-mart 2021-yil.
- ↑ „Global 500 – Pharmaceuticals“. Fortune (20-iyul 2009-yil). Qaraldi: 19-avgust 2010-yil.
- ↑ „Key facts“. AstraZeneca. 8-sentabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 1-sentabr 2010-yil.
- ↑ 9,0 9,1 Carroll, John. „UPDATED: AstraZeneca to ax 1,600, relocate thousands in global R&D reshuffle“. fiercebiotech.com. FierceBiotech (18-mart 2013-yil).
- ↑ „Organizational Portraits – AstraZeneca“,The Pharmaceutical Century: Ten Decades of Drug Discovery. Washington, D.C.: ACS Publications, 17 November 2000. 14-iyul 2008-yilda qaraldi.
- ↑ 11,0 11,1 „Our History - AstraZeneca Careers“. AstraZeneca Careers.
- ↑ „AstraZeneca Selects Wilmington, Del. for New US Headquarters“. 1-oktabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 7-dekabr 2022-yil.
- ↑ „AstraZeneca's Iressa FDA committee judgement expected tomorrow“ (23-sentabr 2002-yil). Qaraldi: 7-iyul 2013-yil.
- ↑ „ZI is dripping with promise“. 11-iyun 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi.
- ↑ AstraZeneca buys biotech company for £120m The Telegraph, 23 December 2005
- ↑ AstraZeneca and Astex ally for anticancer agents Business Intelligence, 1 July 2005
- ↑ „Pennsylvania Bio – Member Listings“. Pennsylvania Bio web site. 14-dekabr 2005-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 8-oktabr 2005-yil.
- ↑ AstraZeneca to buy CAT for £702m BBC News, 15 May 2006
- ↑ AstraZeneca agrees to buy Arrow Therapeutics for US$150M Marketwatch, 1 February 2007
- ↑ „AstraZeneca to pay 305.2B to purchase rival MedImmune; Deal sees London-based drugmaker take on debt for the first time in order to fill product line“. Bloomberg.
- ↑ AstraZeneca Buys MedImmune for US$ 15.6 Billion The New York Times, 24 April 2007
- ↑ „AstraZeneca To Acquire Infection Research Company Novexel And Expand Collaboration With Forest Laboratories“ (23-dekabr 2009-yil). Qaraldi: 20-fevral 2015-yil.
- ↑ „Novexel to be Acquired by AstraZeneca“. Qaraldi: 20-fevral 2015-yil.
- ↑ AstraZeneca to buy Chinese generics firm Healthcare News, 8 December 2011
- ↑ AstraZeneca and Amgen collaborate on treatments for inflammatory diseases Medcity News, 4 February 2012
- ↑ AstraZeneca Reaches $1.26 Billion Deal for Ardea Biosciences The New York Times, 23 April 2012
- ↑ Peacock, Louisa. „AstraZeneca to pay £2.2bn towards 'joint venture' diabetes deal“. The Daily Telegraph (30-iyun 2012-yil). Qaraldi: 1-iyul 2012-yil.
- ↑ „Bristol-Myers to buy Amylin for about US$5.3 billion“. Reuters (30-iyun 2012-yil). Qaraldi: 1-iyul 2012-yil.
- ↑ „AstraZeneca to axe 1,600 jobs in overhaul of drug R&D“. Reuters (18-mart 2013-yil). Qaraldi: 24-may 2014-yil.
- ↑ „AstraZeneca to cut 2,300 more jobs“. USA Today (21-mart 2013-yil). Qaraldi: 24-may 2014-yil.
- ↑ „AstraZeneca increase job cuts to 5,050“. HR Grapevine. Qaraldi: 29-oktabr 2014-yil.
- ↑ AstraZeneca Press Release. 21 March 2013 AstraZeneca outlines strategy to return to growth and achieve scientific leadership
- ↑ „AstraZeneca rejects Pfizer 'final' takeover offer, triggers major drop in shares“. London Mercury. Qaraldi: 20-may 2014-yil.
- ↑ „AstraZeneca and MTPC come together for research on diabetic nephropathy drugs“. Business Sun (20-avgust 2014-yil). Qaraldi: 21-avgust 2014-yil.
- ↑ „GEN - News Highlights:Lilly Joins AstraZeneca to Co-Develop BACE Inhibitor for Alzheimer's“. GEN.
- ↑ „GEN - News Highlights:AstraZeneca Bolsters Oncology Focus with Definiens Purchase, Trial Collaboration“. GEN (4-noyabr 2014-yil).
- ↑ „GEN - News Highlights:Aegerion Snaps Up Rare Disease Drug from AstraZeneca for US$325M+“. GEN (6-noyabr 2014-yil).
- ↑ „GEN - News Highlights:AstraZeneca Buys U.S., Canadian Rights to Actavis Respiratory Drugs for $600M+“. GEN (5-fevral 2015-yil).
- ↑ „AstraZeneca has started preparations for hard Brexit, including operations move from UK“. The Local (28-sentabr 2017-yil). Qaraldi: 29-sentabr 2017-yil.
- ↑ Christel, Michael. „Pharm Exec's Top 50 Companies 2017“. Pharmaceutical Executive, Volume 37, Issue 6. Pharm Exec (28-iyun 2017-yil). Qaraldi: 14-sentabr 2017-yil.
- ↑ Hirschler, Ben. „AstraZeneca spins off autoimmune drugs into new biotech company“. Reuters (28-fevral 2018-yil). Qaraldi: 4-mart 2018-yil.
- ↑ „AstraZeneca divests global rights to Movantik“. worldpharmanews.com. Qaraldi: 28-fevral 2020-yil.
- ↑ „Oxford vaccine researchers have found 'winning formula', AstraZeneca chief says“. The Independent (27-dekabr 2020-yil). Qaraldi: 27-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Is good news for India on the vaccine front here?“ (en). www.timesnownews.com. Qaraldi: 31-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Covid-19: Oxford-AstraZeneca coronavirus vaccine approved for use in UK“. BBC News. BBC (30-dekabr 2020-yil). Qaraldi: 30-dekabr 2020-yil.
- ↑ Das, Ruchika Chitravanshi & Sohini. „India's Covid vaccine hope rolls over to 2021; panel to meet again on Jan 1“. Business Standard India (31-dekabr 2020-yil). Qaraldi: 31-dekabr 2020-yil.
- ↑ Higgins-Dunn, Noah. „AstraZeneca closes mega $39B Alexion buyout despite antitrust fears, making a splash in rare diseases“. FiercePharma (21-iyul 2021-yil).
- ↑ AstraZeneca (21-iyul 2021-yil). „Acquisition of Alexion completed“. Press-reliz.
- ↑ Shabong, Yadarisa. „AstraZeneca buys rare disease drugmaker Caelum in potential $500 mln deal“. Reuters (29-sentabr 2021-yil).
- ↑ „AstraZeneca Buys Caelum BioSciences in $500 Million Deal“. BioSpace.
- ↑ „AstraZeneca to buy biotech firm TeneoTwo for up to 59.27 billion“ (5-iyul 2022-yil).
- ↑ „Coronavirus: AstraZeneca donates nine million face masks and steps up Covid-19 drugs research“. Cambridge Independent (30-mart 2020-yil). Qaraldi: 28-aprel 2020-yil.
- ↑ „Why AstraZeneca Covid-19 vaccine approval 'good news for whole world'? UK minister answers“ (en). Hindustan Times (30-dekabr 2021-yil). Qaraldi: 31-dekabr 2020-yil.
- ↑ Gallagher, James. „Covid-19: Oxford University vaccine is highly effective“ (en-GB). BBC News (23-noyabr 2020-yil). Qaraldi: 24-noyabr 2020-yil.
- ↑ „India approves AstraZeneca's COVID-19 vaccine“ (en). Reuters (2-yanvar 2021-yil). Qaraldi: 2-yanvar 2021-yil.
- ↑ „EMA recommends COVID-19 Vaccine AstraZeneca for authorisation in the EU Share“ (29-yanvar 2021-yil).
- ↑ Nectar Gan. „European countries suspend AstraZeneca vaccinations despite advice from EU medicines regulator“ (en). CNN (15-mart 2021-yil). Qaraldi: 15-mart 2021-yil.
- ↑ „AstraZeneca“. European Pharmaceutical Review. Qaraldi: 24-fevral 2021-yil.
- ↑ „Nowe inwestycje w B+R w Polsce po spotkaniu Premiera Morawieckiego z Prezesem AstraZeneca podczas Światowego Forum Ekonomicznego w Davos“ (en). astrazeneca.pl. 13-fevral 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-fevral 2020-yil.