Stepan Zorian
Stepan Zorian ( arman : Ստեփան Զօրեան, 1867–1919), nomi de guerre Rostom ( Ռոստոմ bilan mashhur. ), Arman revalutsiya federatsiyasining uchta asoschilarining eng muhum bo'g'inlaridan biri va arman milliy ozodlik harakatining yetakchisi va qomondoni bo'lgan.
ARFning tashkil topishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Zorian Rossiya imperiyasining Erivan gubernatorligidagi Tsgna qishlog'ida (hozirgi Ozarbayjonning Naxchivan Avtonom Respublikasida joylashgan) tug'ilgan. U birinchi saboqni maktabida so'ngra esa Moskvadagi kollejiga kiradi va u yerda o‘qiy boshlagan biroq o‘qishni oxirigacha tugatolmay qoldi. Oxir-oqibat u Tiflisga jo'nab ketishga majbur bo'ladi va u yerda Kristapor Mikaelyan va Simon Zavaryan bilan uchrashdi ulurni barchasi barchasi arman inqilobchi bo'ladi. Ular 1890-yilda Arman inqilobiy federatsiyasiga (ARF) asos solgan. Ularning yangi siyosiy partiyasi armanlarga katta ta'sir ko'rsatdi. Usmonli imperiyasining arman fuqarolarini himoya qilish uchun islohot talab qilish va qurol olish orqali qo'llab-quvvatlandi.
Ishlar va sayohatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Zorian Shveytsariyaning Jeneva shahriga ko'chib o'tadi va u erda Droshak Journal (Troshag) gazetasini muharrir sifatida boshqargan. Karin shahrida ARF partiyasi a'zolari yashirin ravishda Turkiyada ta'qiqlangani uchun o'zini choynak savdogarlari qilib ko'rsatib, talabalar uyushmasini tuzushdi. Keyinchalik u AbdulHamid II ga qarshi kurashda ARF inqilobchi partiyasi va Ichki Makedoniya Inqilobiy Tashkiloti o'rtasida hamkorlik o'rnatish uchun Bolgariyaga joylashish rejasi amalga oshiriladi. U yerda rafiqasi Liza Melik Shahnazaryan bilan arman maktabini ham ochgan.
Konstitutsiyadan keyingi kunlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1908-yil Turkiyadagi konstitutsiyaviy inqilob paytida u Garinga ko'chib o'tdi. 1914-yilda Birinchi jahon urushi boshlandi va u shu yillar davomida Evropaga, keyin esa Kavkazga ko'chib o'tdi. U yerlarda esa arman-tatar urushlarida muntazam qatnashgan. Eron konstitutsiyaviy inqilobi davrida u fors inqilobchilari bilan birga inqilobni amalga oshirishda qatnashgan. [1] Shuningdek, u Bokudagi o'zini-o'zi mudofaa kurashiga rahbarlik qiladi. Falokatli jangdan so'ng natijasidan keyin u minglab armanlar bilan birga Eronga qochib ketdi.
O'lim[tahrir | manbasini tahrirlash]
Zorian 1919-yilda Tiflisda 52 yoshida vafot etdi. U mustaqil Armanistonni ko'rish uchun yashagan va harakat qilgan ARFning yagona asoschisi edi.
Ma'lumotnomalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Dominik J. Schaller, Jürgen Zimmerer (2013). Late Ottoman Genocides: The Dissolution of the Ottoman Empire and Young Turkish Population and Extermination Policies. Routledge. ISBN 978-1317990451 p. 84.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Rosdom biografiyasi arman va ingliz tillarida (Wayback Machine saytida 2016-03-03 sanasida arxivlangan)
- Mihran Kurdoglyan, Badmoutioun Hayots, C. Hador (Arman tilidan tarjima qilingan), Arman tarixi, III jild, p. 34, Afina, Gretsiya: 1996 yilISBN 9780520088030
Shuningdek qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Arman inqilobiy federatsiyasi
- Armaniston Demokratik Respublikasi
- Kristapor Mikaelian
- Simon Zavarian