Shina (xalq)

Shina (shina angst) — Hindiston (Jammu va Kashmir), shuningdek, Pokistonda yashovchi dard xalqi. Shina etnik hududining katta qismi Pokistonda — Gilgit-Baltiston viloyatida joylashgan. 1998-yilda taxminan 120 ming aholi yashar edi. Bir nechta lahjalar bilan ifodalangan shin tili hind-yevropa oilasining hind-eron boʻlimining dard guruhiga kiradi (Radloff, 1992. 412-bet)^[1].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

XIV-asrgacha (islom ularning hududiga kirib borgunga qadar) yer dehqonchilikni rivojlantirgan edilar. Knyazliklar oʻrtasida doimiy oʻzaro urushlar boʻlib turdi, buning natijasida qul bozorlariga qullarni joylashtirish amaliyoti keng tarqaldi. Kashmirning shimoli-gʻarbiy qismida joylashgan koʻplab qishloqlarda hali ham istehkomlar mavjud (Shtempel, 1963, 29-bet).

Kasbi kori[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vodiylarda qoʻl dehqonchiligi — anʼanaviy mashgʻulot (don, bogʻdorchilik va mevali ekinlar; Gilgit vodiysida — uzum). Unumdor yerlar kam boʻlganligi sababli, Shina aholisi juda zich yashaydilar. Quritilgan meva va sabzavotlar oʻz mintaqalarida non yoʻqligi sababli donga almashtiriladi (Levin, 1963, 434-bet).

Togʻli hududlarda ular quyidagi hunarlar bilan shugʻullanadilar: chorvachilik, ovchilik, oltin qazib olish va boshqalar. Shuningdek, Shinaing anʼanaviy mashgʻuloti karvonlarga xizmat koʻrsatishdir (chunki Gilgit vodiysi savdo yoʻllari chorrahasida joylashgan). Ular yuk koʻtaruvchi hayvonlarni tashish va haydovchi sifatida ishlaganlar (Kochnev 1999, 463-bet).

Ijtimoiy tashkilot va din[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qishloq jamiyati mavjud boʻlishda davom etmoqda. Shariat normalari oila va nikoh munosabatlarining asosidir. Dindorlar asosan musulmonlar (sunniylar, shialar, ismoiliylar) va buddistlardir. Ammo qadimgi eʼtiqodlarning qoldiqlari (animizm, ajdodlarga sigʻinish), shuningdek, hinduizm (Voskresensky, 2005, 434-bet).

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „Tribes of India“ (deadlink) (1-fevral). 2010-yil 16-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 1-oktyabr. (Wayback Machine saytida 2010-10-16 sanasida arxivlangan)

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Кочнев В.И. Шина // Народы и религии мира / Глав. ред. В.А. Тишков. М.: Большая Российская Энциклопедия, 1999. С. 643.
Народы Южной Азии / Под ред. М. Г. Левина. Издательство Академии наук СССР - М.: 1963. - С. 343.
Пакистан: справочник / Глав. ред. М.И. Штемпель. - 3-е изд., испр. и доп. - М. : Наука, 1991. С. 29.
Этносы и конфессии на Востоке: конфликты и взаимодействие / Отв. ред. А.Д. Воскресенский. М.: МГИМО (У). М. 2005. С. 434.
Backstrom, Peter C. and Carla F. Radloff. 1992. Languages of northern areas. P. 412.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Minaro
Dards

[1] „Tribes of India“ (deadlink) (1-fevral). 2010-yil 16-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 1-oktyabr. (Wayback Machine saytida 2010-10-16 sanasida arxivlangan)

[1]