Ráj

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Muqaddas Anna ibodatxonasi
Kasalxona

Raj (polyakcha: Raj, nemischa: Roj) — Chexiya Respublikasining Moraviya-Sileziya viloyati, Karvina tumanida joylashgan munitsipalitet. Raj nomi tom maʼnoda (jannat, unumdor va goʻzal yer) degan manoni bildiradi[1]. Dastlab munitsipalitet alohida tuman boʻlgan, lekin 1948-yilda maʼmuriy jihatdan Karvina shahrining bir qismiga aylantirilgan. Munitsipalitet Cieszyn Sileziyaning tarixiy hududida joylashgan boʻlib, unda (2001-yil) holatiga koʻra 17,142 ta aholi istiqomat qilgan[2]. Munitsipalda shifoxona, shuningdek mahalliy MFK Karvina jamoasining uyi boʻlgan futbol maydoni joylashgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Munitsipalitet birinchi marotaba Vrotslav yeparxiyasining Lotin manbalarda Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis deb nomlangan. 1305-yilda qadimgi Ray qishlogʻining zaminida Frienstad qishlogʻi barpo etiladi[3][4][5]. Bu qishloq Fryštát (Frienstad) uchun poydevor boʻlib xizmat qilganligi va shuning uchun munitsipal ancha tarixiy qishloq deb hisoblangan[6].

Siyosiy jihatdan qishloq dastlab 1290-yilda Polshaning feodal boʻlinishi natijasida tashkil topgan Teschen gersogligiga tegishli boʻlib, Sileziya Piast sulolasining mahalliy boʻlimi tomonidan boshqarilgan. Dastlab 1327-yilda gersoglik boshqargan, 1526-yildan keyin Gabsburg monarxiyasining bir qismi boʻlgan Bohemiya Qirolligining tarkibiga kiritilgan. Avstriya imperiyasida 1848-yilgi inqiloblardan soʻng qayta tiklangan Avstriya Sileziyasida zamonaviy munitsipal boʻlinma joriy etiladi. Qishloq munitsipalitet sifatida Freyshtadtning siyosiy yuridik okrug aʼzosiga aylangan.

1880, 1890, 1900 va 1910-yillarda oʻtkazilgan aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, munitsipalitet aholisi 1880-yildagi 766 kishidan 1910-yilda 1053 kishiga koʻpaygan. Soʻzlashuv tili boʻyicha koʻpchilik polyak tilida soʻzlashuvchilar (99,4% dan 98,4% gacha), nemis tilida soʻzlashuvchilar (1880-yilda koʻpi bilan 40 yoki 5,2%) va chex tilida soʻzlashuvchilar (1910-yilda koʻpi bilan 5 yoki 0,5%) boʻlgan). Din jihatidan 1910-yilda koʻpchilik aholi Rim-katoliklari (98,7%), ikkinchi oʻrinda protestantlar (14 yoki 1,3%) boʻlgan[7]. Qishloqda anʼanaviy ravishda Sieszyn Sileziya lahjasida gapiradigan Silezya Lachslari ham yashagan.

Birinchi jahon urushi, Avstriya-Vengriyaning qulashi, Polsha-Chexoslovakiya urushi va 1920-yilda Cieszin Sileziyasining boʻlinishidan keyin munitsipalitet Chexoslovakiya tarkibiga kirgan. Myunxen kelishuvidan soʻng, 1938-yil oktyabr oyida Zaolzie mintaqasi bilan birga Polsha tomonidan qoʻshib olindi va maʼmuriy jihatdan Silezya Voyvodaligi Frysztat okrugi tashkil etilgan[8]. Qishloq keyinchalik Ikkinchi jahon urushi boshida fashistlar Germaniyasi tomonidan bosib olinadi. Urushdan soʻng munitsipal Chexoslovakiyaga tarkibiga qaytariladi.

Rajda Uygʻonish davriga oid saroyi joylashgan boʻlib, 1563—1570-yillarda saroy atrofidagi bogʻ bilan birga qurilgan. 1750-yillarda qasr barokko uslubida qayta quriladi va u vayron boʻlgunga qadar shunday holida qolgan. 1899-yilda qasr mahalliy badavlat Larish-Mönnich oilasi tomonidan sotib olinadi va 1945-yilgacha unga egalik qiladi. Ikkinchi jahon urushidan keyin saroy musodara qilinadi va kommunistlar Chexoslovakiyada hokimiyatni qoʻlga kiritgandan soʻng, bino koʻmir kompaniyasi mulkiga aylantirilib konchilar uchun yotoqxona sifatida foydalaniladi. 1955-yilda u yerda kasalxona koʻchiriladi. Chateau tezda vayron boʻladi va 1968-yilda shifoxona uchun moʻljallangan binoni tark etishga majbur boʻlgan. Kommunistik maʼmurlar diqqatga sazovor joy eʼtiborsiz qoldiriladi va 1980-yilda bino toʻliq buzib tashlanadi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Mrózek, Robert. Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego (pl). Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984 — 150 bet. 
  2. ↑ „Historický lexikon obcí České republiky 1869 - 2005 - 1. díl“ 718–719. Czech Statistical Office (2006).
  3. ↑ Panic, Idzi. Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528) (pl). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010 — 297–299 bet. ISBN 978-83-926929-3-5. 
  4. ↑ Schulte, Wilhelm. Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis (de), Breslau, 1889. 
  5. ↑ „Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis“ (la). Qaraldi: 2014-yil 13-iyul.
  6. ↑ Panic, Idzi. Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528) (pl). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010 — 289, 295 bet. ISBN 978-83-926929-3-5. 
  7. ↑ Piątkowski, Kazimierz. Stosunki narodowościowe w Księstwie Cieszyńskiem (pl). Cieszyn: Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego, 1918 — 274, 291 bet. 
  8. ↑ „Ustawa z dnia 27 października 1938 r. o podziale administracyjnym i tymczasowej organizacji administracji na obszarze Ziem Odzyskanych Śląska Cieszyńskiego“. Dziennik Ustaw Śląskich (polyakcha). 18-jild. Katowice. 31 October 1938. Qaraldi: 1 July 2014.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Hosák, Ladislav. Místní jména na Moravě a ve Slezsku II, M-Ž. Praha: Academia, 1980 — 354 bet. 
  • Zahradnik, Stanisław. Struktura narodowościowa Zaolzia na podstawie spisów ludności 1880-1991. Trzyniec: HT, 1991. OCLC 189422554. 

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Koordinatalari: 49°50′41.527″N 18°33′40.048″E / 49.84486861°N 18.56112444°E / 49.84486861; 18.56112444 G O

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ráj&oldid=4304746" dan olindi