QR-kod

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Badiiylashtirilgan QR-kodi. Ortiqcha maʼlumotlarga qaramay, ushbu kod oʻqilishi mumkin.
Inglizcha Vikipediya saytining mobil versiyasi saytiga havola qiluvchi QR-kodi.
Yirtilgan boʻlsa-da, baribir oʻqilsa boʻladi
Yaponiya davlati Tokio viloyatinig Shibuya shahridagi sagasou.mobi saytiga bog‘langan katta reklama taxtasiga ilingan QR-kodi,.
Yokogamadagi Yokohama VIVRE binosida QR-kodni oʻqishga xalaqit bermaslik uchun maxsus ishlab chiqilgan reklama.
Xitoyda QR-kod 2010-yildan beri poyezd chiptalarida qo‘llanib kelinmoqda[1].

QR-kodi (inglizcha: Quick Response code — tezkor javob kodi; Abbreviatura: QR kod) — dastlab Yaponiyada avtomobil sanoati uchun ishlab chiqilgan matritsali shtrixkod (yoki ikki oʻlchovli shtrixkod) turidir. U Masahiro Xara tomonidan yaratilgan[2]. Termin Denso soʻzidan olingan boʻlib, u Yaponiyada roʻyxatdan oʻtgan savdo brendlaridan biri hisoblanadi. Shtrixkod — biriktirilgan obyekt haqidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga olgan, tegishli mashina oʻqiy oladigan optik yorliq sanaladi. QR-kodi maʼlumotlarni samarali saqlash uchun toʻrtta standartlashtirilgan kodlash tizimi (raqamli, alfanumerik, ikkilik va kanji)dan foydalanadi.

QR-kod tizimi tez va oson oʻqilishi va Universal Product Code kodlariga nisbatan yuqori sigʻimliligi tufayli avtomobil sanoatidan tashqarida ham keng ommalashgan. Bular jumlasiga, mahsulotni kuzatish, elementni identifikatsiya qilish, vaqtni kuzatish, hujjatlarni boshqarish va umumiy marketing kiradi[3].

QR-kod oq fonga toʻrtburchak joylashtirilgan qora kvadratli toʻrsimon shakllardan iborat boʻlib, ularni turli kamera qurilmalari orqali oʻqilishi va tasvir toʻgʻri aniqlanmaguncha Reed-Solomon kodlari yordamida qayta ishlanishi mumkin. Soʻngra kerakli maʼlumotlar tasvirning gorizontal va vertikal qismlarida mavjud boʻlgan naqshlar yordamida chiqariladi[3].

Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]

QR-kod yaratilmasdan oldin Denso zavodida komponentlarni skanerlash turli shtrix kodlari orqali amalga oshirilgan. Biroq, ularning soni 10 ga yaqin bo‘lganligi tufayli ish samaradorligi nihoyatda past bo‘lgan, oqibatda ishchilar tez charchayotganidan shikoyat qilishgan va oddiy shtrix-koddan ko‘ra ko‘proq maʼlumotni o‘z ichiga oladigan kod yaratishni so‘rashgan. Shundan soʻng Denso-Wave yuqori tezlikda komponentlarni skanerlashni yoʻlga qoʻyish uchun qoʻshimcha maʼlumotlarni oʻz ichiga oladigan kod yaratishga kirishdi[4]. Bu borada Denso zavodining xodimi Masahiro Xara 1992-yildan yangi kodni ishlab chiqish ishlarini boshlab yuboradi[5]. Masahiro Xara uchun QR-Kodni yaratish gʻoyasi tushlik payti ishxonada oʻynaladigan Go oʻyini jaroyonida tugʻilgan[5]. Dizaynning maqsadi nafaqat kod maʼlumotlari miqdorini oshirish, balki „toʻgʻri va tez oʻqish“, uni yogʻli dogʻlar, kirlar va shikastlanishlarga chidamli qilish edi. QR-kod Yaponiyaning Denso-Wave kompaniyasi tomonidan 1994-yil ikki yillik tadqiqotlardan natijasida ommaga taqdim etilgan[6][7]. U Kanban va Toyota ishlab chiqarish tizimi tomonidan avtomobil ehtiyot qismlari zavodlari va tarqatish markazlarida foydalanish uchun ishlab chiqilgan. Biroq, u yuqori darajadagi xatolarni aniqlash va tuzatish qobiliyatiga ega va ochiq manbali dasturda ishlab chiqarilganligi sababli, Toyota ishlab chiqarish taʼminot zanjirlarining tor doirasidan chiqib, boshqa sohalarda ham keng qoʻllanila boshlandi. Bu esa uning juda tez ommalashishiga olib keldi. QR-kod keyinchalik nafaqat Yaponiyada, balki butun dunyoda ham keng qoʻllanila boshlangan. Yaponiyada shtrix-kodlarning keng tarqalgani ulardagi shifrlangan maʼlumotlar miqdori tez orada sanoatga mos kelmay qolishiga olib keldi. Yaponlar grafik rasmli kichik hajmdagi maʼlumotlarni kodlashning yangi zamonaviy usullarini sinab koʻrish ishlarini boshlab yubordilar. QR-kodi dunyodagi eng koʻp ishlatiladigan 2D kod turlaridan biriga aylandi. QR-kodi spetsifikatsiyasi maʼlumotlar formatini tasvirlamaydi[8].

Yupqa nur bilan skanerlangan eski shtrix-koddan farqli oʻlaroq, QR-kodi sensor yoki kamera orqali ikki oʻlchamli tasvir sifatida aniqlanadi. Tasvirning burchaklaridagi uchta kvadrat va kod boʻylab kichikroq vaqt kvadratlari tasvir oʻlchami va yoʻnalishini normallashtirib turadi va nazorat oynasini tekshirish orqali ikkilik raqamlarga aylantiradi[9].

„QR-code“ belgisi DENSO korporatsiyasi tomonidan roʻyxatdan oʻtkazilgan savdo belgisi boʻlsa-da, kodlardan foydalanish uchun hech qanday royalti toʻlanmaydi va ISO standarti sifatida qabul qilinadi hamda nashr etiladi[10].

Miniatyura shaklida chop etilgan Pushkinning „Yevgeniy Onegin“ asari QR-kodida[11].

Eng koʻp QR-koddan foydalanvchilar quyidagi maʼlumotlar formatlarini qoʻllab-quvvatlaydi: URL, brauzer xatchoʻplari, Elektron pochta (mavzu qatori bilan), raqamga SMS (mavzu qatori bilan), MeCard, vCard, geografik koordinatalar va Wi-Fi tarmogʻiga ulanish uchun qoʻllaniladi.

Bundan tashqari, baʼzi dasturlar GIF, JPG, PNG yoki MID kabi formatlarda 4 KB dan kichik fayllarni va shifrlangan matnni taniy oladi, ammo bu formatlar keng ommalashmagan[12].

Ilova[tahrir | manbasini tahrirlash]

QR-kodlari Yaponiyada juda keng tarqalgan. 2000-yil boshida QR-kodlari mamlakatda shu qadar keng tarqaldiki, ularni koʻplab plakatlar, paketlar va tovarlarda uchratish mumkin edi. Yaponiyada bunday kodlar doʻkonlarda sotiladigan deyarli barcha tovarlarga qoʻllaniladi. Shu bilan birga ularda reklama bukletlari va maʼlumotnomalar joylashtiriladi. QR-kod yordamida yaponlar hatto turli tanlovlar va oʻyinlarni tashkil qilib kelishadi. Yaponiyaning yetakchi uyali aloqa operatorlari oʻzaro hamkorlikda QR-kodni aniqlash uchun o‘rnatilgan qo‘llab-quvvatlashga ega mobil telefonlarni o‘z brendi ostida ishlab chiqaradilar[13].

Hozirgi vaqtda QR-kodi boshqa Osiyo mamlakatlarida ham keng tarqalgan boʻlib, Yevropa va Shimoliy Amerikada ham ancha ommalashmoqda. U ayniqsa uyali aloqa foydalanuvchilari orasida katta eʼtirofga sazovor boʻldi. Bunda kerakli dasturni oʻrnatish orqali abonent oʻz telefoniga matnli maʼlumotlarni bir zumda kiritishi, Wi-Fi tarmogʻiga ulanishi, elektron pochta orqali xat yuborishi, manzillar kitobiga kontaktlarni qoʻshishi, veb-havolalar hamda SMS xabarlar yuborishi mumkin va h.k.

2011-yilda comScore tomonidan oʻtkazilgan tadqiqotlarga koʻra, 20 million AQSh fuqarosi QR-kodlarini skanerlash uchun mobil telefonlardan foydalanishgan[14].

Yaponiya, Avstriya va Rossiya qabristonlarida ham QR-kodlar qoʻllaniladi va ularda marhum haqidagi maʼlumotlar mavjud[15].

Xitoyning Xefey shahrida keksalarga QR-kodli nishonlar topshirilgan. Bu kabi QR-kodlar yordamida qariyalar adashib qolganlarida oʻz uylariga qaytishlari mumkin[16].

Emlanganlikni tasdiqlash uchun QR-kodlaridan foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil bahorida COVID-19 ga qarshi ommaviy emlash boshlanishi bilan bir vaqtda dunyoning deyarli barcha mamlakatlarida emlash hujjatlari — raqamli yoki qog‘oz sertifikatlar shaklida chiqarila boshlandi va ularda maxsus QR-kodlar ham joylashtirildi. 2021-yil 9-noyabrga qadar Rossiya Federatsiyasining 77 ta subyektida emlash yoki kasallikni (COVID-19) tasdiqlovchi QR-kodlar joriy etildi. Tataristonda QR-kodlarining joriy etilishi metroga kirishda yo‘lovchilar va jamoat transporti konduktorlari o‘rtasida ko‘plab nizolarga sabab boʻldi[9].

Umumiy texnik maʼlumotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eng kichik QR-kodi (1-versiya) 21×21 piksel (chetidan tashqari), eng kattasi (40-versiya) 177×177 pikselni tashkil qiladi.

QR-kodlarining toʻrtta asosiy kodlash tizimi mavjud:

  • Raqamli;
  • Alfanumerik;
  • Baytli;
  • Kanji.

Bundan tashqari, „psevdo-kodlash“ ham mavjud: bunda maʼlumotlarda kodlash usulini koʻrsatish, uzun xabarni bir nechta kodlarga boʻlish va hokazo amallarni bajarish mumkin.

Kodda skanerni chalkashtirib yuboradigan elementlar yoʻqligi uchun maʼlumotlar maydoniga maxsus niqob bilan modul 2 qoʻshiladi. Toʻgʻri ishlaydigan enkoder barcha niqob variantlarini sinab koʻrishi, har biri uchun maxsus qoidalarga muvofiq jarima balllarini hisoblashi va eng muqobilini tanlashi kerak[17].

  • 1 — kirish
    1 — kirish
  • 2 — uzilma
    2 — uzilma
  • 3 — kodlash
    3 — kodlash
  • 4 — darajalar
    4 — darajalar
  • 5 — Protokollar
    5 — Protokollar


Mikro QR-kodi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mikro Qr-kodiga misol
Mikro QR-kodning funksional sohalari

Alohida-alohida, sigʻimi 35 ta raqamgacha boʻlgan Mikro QR-kod mavjud.

QR-kodlaridagi xatolarni tuzatish darajasi Mikro QR-kodi toʻrtta versiyada keladi(M1-M4)[18].

Kod versiyasi Modullar soni Xatolarni tuzatish darajasi Raqamlar Raqamlar va harflar Ikkilik maʼlumotlar Kanji
M1 oʻn bir - 5 - - -
M2 13 L (7%) 10 6 - -
M (15%) 8 5 - -
M3 15 L (7%) 23 14 9 6
M (15%) 18 11 7 4
M4 17 L (7%) 35 21 15 9
M (15%) 30 18 13 8
Q (25%) 21 13 9 5

Maʼlumotlarni kodlash[tahrir | manbasini tahrirlash]

QR-kodida maʼlumotni kodlashning bir necha usullari mavjud boʻlib, maʼlum bir usulni tanlash qanday belgilar ishlatilishiga bogʻliq. Agar faqat 0 dan 9 gacha raqamlar ishlatilsa, raqamlarga qoʻshimcha ravishda lotin alifbosi, harflar, boʻsh joy va $%*±. /:, alfanumerik kodlash qoʻllaniladi. Bundan tashqari, xitoy va yapon belgilarni shifrlash uchun ishlatiladigan kanji kodlash va bayt kodlash turi ham mavjud. Har bir kodlash usulidan avval boʻsh bit ketma-ketligi yaratib olinadi, keyin esa u toʻldiriladi[19].

Raqamli kodlash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ushbu turdagi kodlash 3 ta belgi uchun 10 bitni talab qiladi. Belgilarning butun ketma-ketligi 3 ta raqamdan iborat guruhlarga boʻlinadi va har bir guruh (uch xonali son) 10 bitli ikkilik raqamga tarjima qilinadi va bit ketma-ketligiga qoʻshiladi. Agar belgilarning umumiy soni 3 karrali boʻlmasa va oxirida 2 ta belgi qolsa, hosil boʻlgan ikki xonali son 7 bit, agar 1 belgi boʻlsa, 4 bit bilan kodlanadi.

Misol uchun, kodlash kerak boʻlgan „12345678“ qatori mavjud. Ketma-ketlik raqamlarga boʻlinadi: 123, 456 va 78. Keyin har bir raqam ikkilik shaklga aylanadi: 0001111011, 0111001000, 1001110 va bir bitli oqimga birlashtiriladi: 0001111011011100110[20].

Alfanumerik kodlash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Raqamli kodlashdan farqli oʻlaroq, 2 ta belgini kodlash uchun 11 bit maʼlumot talab qilinadi. Belgilar ketma-ketligi 2 guruhga boʻlinadi. Guruhda har bir belgi „Alfanumerik kodlashda belgilar qiymatlari“ jadvaliga muvofiq kodlanadi. Birinchi belgining qiymati 45 ga koʻpaytiriladi, keyin ikkinchi belgining qiymati ushbu mahsulotga qoʻshiladi. Olingan son 11 bitli ikkilik raqamga aylantiriladi va bitlar ketma-ketligiga qoʻshiladi. Agar oxirgi guruhda bitta belgi qolsa, uning qiymati 6 bitli raqam sifatida kodlanadi.

Namunaga qarang: „PROOF“.

Belgilar ketma-ketligini guruhlarga ajratiladi: PR, OO, F.

Har bir guruhga belgilar uchun mos qiymatlar topiladi (jadvalga qarang): PR — (25,27), OO — (24,24), F — (15).

Har bir guruh uchun qiymatlar topiladi: 25 × 45 + 27 = 1152, 24 × 45 + 24 = 1104, 15 = 15.

Har bir qiymat ikkilikga aylantiriladi: 1152 = 10010000000, 1104 = 10001010000.

Hosil boʻlgan ketma-ketlik: 1001000000010001010000001111[21].

Baytli kodlash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Har qanday belgi baytli kodlanishi mumkin. Kirish belgilar oqimi har qanday kodlashda kodlanadi (UTF-8 da tavsiya etiladi), shundan soʻng ikkilik shaklga aylantiriladi va keyin bitta bit oqimiga birlashtiriladi.

Masalan, biz „Mir“ soʻzini Unicode (HEX) da UTF-8 da kodlaymiz: M — D09C; i — D0B8; p — D180. Biz har bir qiymatni ikkilik tizimga oʻtkazamiz: D0 = 11010000, 9C = 10011100, D0 = 11010000, B8 = 10111000, D1 = 11010001 va 80 = 10000000; bir bitli oqimga birlashtiramiz: 11010000 10011100 11010000 10111000 11010001 10000000[22].

Kanji[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ierogliflarni (shuningdek, boshqa belgilarni) kodlash vizual tarzda idrok etilgan jadval yoki kodlari bilan ierogliflarning tasvirlari roʻyxatiga asoslanadi. Bunday jadval „character set“ deb ataladi. Yapon tili uchun ikkita belgilar jadvali asosiy ahamiyatga ega: JIS 0208:1997 va JIS 0212:1990. Ulardan ikkinchisi birinchisiga qoʻshimcha boʻlib xizmat qiladi. JIS 0208:1997 94 ta belgidan iborat 94 sahifaga boʻlingan. Masalan, 4-sahifa hiragana, 5-sahifa katakana, 7-sahifa kirill, 16—43 sahifa 1-darajali kanji va 48—83 sahifa 2-darajali kanji deb nomlanadi[23].

Xizmat maʼlumotlarini qoʻshish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kod versiyasi va kodlash aniqlagandan soʻng, xatolarni tuzatish darajasini aniqlash kerak. Jadvalda QR-kodining turli versiyalari uchun maksimal tuzatish darajalari koʻrsatilgan. Xatolarni tuzatish uchun 8 bitli kod soʻziga ega Reed-Solomon kodi ishlatiladi[24].

Jadval. Maʼlumotlarning maksimal miqdori.


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
L 152 272 440 640 864 1088 1248 1552 1856 2192 2592 2960 3424 3688 4184 4712 5176 5768 6360 6888
M 128 224 352 512 688 864 992 1232 1456 1728 2032 2320 2672 2920 3320 3624 4056 4504 5016 5352
Q 104 176 272 384 496 608 704 880 1056 1232 1440 1648 1952 2088 2360 2600 2936 3176 3560 3880
H 72 128 208 288 368 480 528 688 800 976 1120 1264 1440 1576 1784 2024 2264 2504 2728 3080
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
L 7456 8048 8752 9392 10208 10960 11744 12248 13048 13880 14744 15640 16568 17528 18448 19472 20528 21616 22496 23648
M 5712 6256 6880 7312 8000 8496 9024 9544 10136 10984 11640 12328 13048 13800 14496 15312 15936 16816 17728 18672
Q 4096 4544 4912 5312 5744 6032 6464 6968 7288 7880 8264 8920 9368 9848 10288 10832 11408 12016 12656 13328
H 3248 3536 3712 4112 4304 4768 5024 5288 5608 5960 6344 6760 7208 7688 7888 8432 8768 9136 9776 10208

Xatolarni tuzatish darajasi aniqlangandan soʻng, xizmat koʻrsatish maydonlarini qoʻshish kerak. Ular kodlash bosqichidan keyin olingan bit ketma-ketligidan oldin yoziladi hamda kodlash usuli va maʼlumotlar miqdorini koʻrsatadi. Kodlash usuli maydonining qiymati 4 bitdan iborat boʻlib, u oʻzgarmaydi. Lekin kodlash usuli qoʻllanilishini koʻrsatuvchi belgi boʻlib xizmat qiladi.

U quyidagi maʼnolarga ega:

  • 0001 raqamli kodlash uchun,
  • 0010 alfanumerik uchun
  • 0100 baytli uchun


Misol:

Oldingi bayt kodlash misolida „Mir“ soʻzi kodlangan boʻlib, natijada quyidagi ikkilik kodlar ketma-ketligi paydo boʻldi:

11010000 10011100 11010000 10111000 11010001 10000000, 48 bit maʼlumotni oʻz ichiga oladi.

Yoʻqolgan maʼlumotlarning 30% ini tiklashga imkon beruvchi xatolikni tuzatish darajasi H talab qilinsin. Jadvalga koʻra, QR-kodining optimal versiyasi maʼlumotlarning maksimal miqdoridan tanlanadi (bu holda, H xatolarni tuzatish darajasida 72 bit foydali maʼlumotlarni kodlash imkonini beruvchi 1-versiya hisoblanadi).


Kodlash usuli haqidagi maʼlumot: 0100 maydoni baytli kodlashga mos keladi.

Maʼlumotlar miqdorini koʻrsatish: bu ketma-ketlik 6 bayt maʼlumotni oʻz ichiga oladi.

Jadvalga koʻra, ikkilik raqamning kerakli uzunligi aniqlanadi — 8 bit. Yoʻqolgan nollar qoʻshiladi: 00000110.

1-9 Versiya 10-26 Versiya 27-40 Versiya
Raqamli 10 bit 12 bit 14 bit
Alfanumerik 9 bit 11 bit 13 bit
Baytli 8 bit 16 bit 16 bit

Barcha maʼlumotlar <kodlash usuli> <maʻlumotlar miqdori> <maʻlumotlar> tartibida yoziladi, natijada bitlar ketma-ketligi hosil boʻladi:

0100 00000110 11010000 10011100 11010000 10111000 11010001 10000000.



Tuzatish baytlarini yaratish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jarayon Reed-Solomon algoritmiga asoslangan. U QR-kodidagi har bir maʼlumot blokiga qoʻllanilishi kerak. Avval yaratilishi kerak boʻlgan tuzatish baytlari soni aniqlanadi, soʻng esa bu maʼlumotlar asosida koʻphad avlod yaratiladi. Blokdagi tuzatish baytlari soni tanlangan kod versiyasi va xatolarni tuzatish darajasi bilan belgilanadi.

Quyidagi jadvalda koʻrishingiz mumkin[25]:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
L 7 10 15 20 26 18 20 24 30 18 20 24 26 30 22 24 28 30 28 28 28 28 30 30 26 28 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30
M 10 16 26 18 24 16 18 22 22 26 30 22 22 24 24 28 28 26 26 26 26 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28
Q 13 22 18 26 18 24 18 22 20 24 28 26 24 20 30 24 28 28 26 30 28 30 30 30 30 28 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30
H 17 28 22 16 22 28 26 26 24 28 24 28 22 24 24 30 28 28 26 28 30 24 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30


Jadval. Polinomlarni hosil qilish.
Tuzatish baytlari soni Polinom hosil qilish
7 87, 229, 146, 149, 238, 102, 21
10 251, 67, 46, 61, 118, 70, 64, 94, 32, 45
13 74, 152, 176, 100, 86, 100, 106, 104, 130, 218, 206, 140, 78
15 8, 183, 61, 91, 202, 37, 51, 58, 58, 237, 140, 124, 5, 99, 105
16 120, 104, 107, 109, 102, 161, 76, 3, 91, 191, 147, 169, 182, 194, 225, 120
17 43, 139, 206, 78, 43, 239, 123, 206, 214, 147, 24, 99, 150, 39, 243, 163, 136
18 215, 234, 158, 94, 184, 97, 118, 170, 79, 187, 152, 148, 252, 179, 5, 98, 96, 153
20 17, 60, 79, 50, 61, 163, 26, 187, 202, 180, 221, 225, 83, 239, 156, 164, 212, 212, 188, 190
22 210, 171, 247, 242, 93, 230, 14, 109, 221, 53, 200, 74, 8, 172, 98, 80, 219, 134, 160, 105, 315,
24 229, 121, 135, 48, 211, 117, 251, 126, 159, 180, 169, 152, 192, 226, 228, 218, 111, 0, 118, 72, 232,
26 173, 125, 158, 2, 103, 182, 118, 17, 145, 201, 111, 28, 165, 53, 161, 21, 245, 142, 13, 102, 72, 41, 415, 70
28 168, 223, 200, 104, 224, 234, 108, 180, 110, 190, 195, 147, 205, 27, 232, 201, 21, 43, 245, 87, 43, 245, 8712, 5 37, 9, 123
30 41, 173, 145, 152, 216, 31, 179, 182, 50, 48, 110, 86, 239, 96, 222, 125, 42, 173, 226, 193, 321, 225, 216, 238, 40, 192, 180


Kod maydoniga maʼlumotlarni joylashtirish bosqichi[tahrir | manbasini tahrirlash]

QR-kodida majburiy maydonlar mavjudki, ular kodlangan maʼlumotni oʻz ichiga olmaydi, lekin dekodlash uchun maʼlumotlarni oʻz ichiga oladi[26].

Bu:

  • qidiruv naqshlari
  • Hizalama naqshlari
  • Sinxronlash bantlari
  • Niqob kodi va tuzatish darajasi
  • Versiya kodi (7-versiyadan boshlab)

shuningdek, kod atrofida majburiy indent qoʻyish. Indent — oq modullar ramkasi, kengligi — 4 modul.

Qidiruv naqshlari — pastki oʻngdan tashqari burchaklardagi 3 kvadratdan iborat naqshlardir. Kodning joylashishini aniqlash uchun ishlatiladi. Ular 3x3 kvadrat qora modullardan iborat boʻlib, jami bu obyektlar 8×8 modul oʻlchamiga ega.

Hizalama naqshlari — ikkinchi versiyadan boshlab paydo boʻlib, kodni qoʻshimcha barqarorlashtirish hamda dekodlash paytida uni yanada aniqroq joylashtirish uchun ishlatiladi. Ular 1 ta qora moduldan iborat boʻlib, uning atrofida kengligi 1 boʻlgan oq modullar ramkasi, keyin esa qora modullarning yana bir ramkasiga ega. Hizalama naqshining umumiy oʻlchami 5x5. Hizalama naqshlari qidiruv naqshlari bilan bir-biriga mos kela olmaydi. Quyida markaziy qora modulning joylashuvi jadvali mavjud, u yerda gorizontal va vertikal boʻlishi mumkin boʻlgan koordinatalar raqamlari koʻrsatilgan.


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
- 18 22 26 30 34 6, 22, 38 6, 24, 42 6, 26, 46 6, 28, 50 6, 30, 54 6, 32, 58 6, 34, 62 6, 26, 46, 66 6, 26, 48, 70 6, 26, 50, 74 6, 30, 54, 78 6, 30, 56, 82 6, 30, 58, 86 6, 34, 62, 90
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
6, 28, 50, 72, 94 6, 26, 50, 74, 98 6, 30, 54, 78, 102 6, 28, 54, 80, 106 6, 32, 58, 84, 110 6, 30, 58, 86, 114 6, 34, 62, 90, 118 6, 26, 50, 74, 98, 122 6, 30, 54, 78, 102, 126 6, 26, 52, 78, 104, 130 6, 30, 56, 82, 108, 134 6, 34, 60, 86, 112, 138 6, 30, 58, 86, 114, 142 6, 34, 62, 90, 118, 146 6, 30, 54, 78, 102, 126, 150 6, 24, 50, 76, 102, 128, 154 6, 28, 54, 80, 106, 132, 158 6, 32, 58, 84, 110, 136, 162 6, 26, 54, 82, 110, 138, 166 6, 30, 58, 86, 114, 142, 170

Sinxronizatsiya chiziqlari — modullarning oʻlchamlarini aniqlash uchun ishlatiladi. Nivelirlash moduliga qatlam qoʻyilganda, u oʻzgarishsiz qolishi kerak. Sinxronizatsiya chiziqlari oʻzgaruvchan qora va oq modullar qatoriga oʻxshaydi.

Niqob va tuzatish darajasi kodi qidiruv naqshlari yonida joylashgan: yuqori oʻng tomonda (8 modul) va pastki oʻng tomonida (7 modul) va yuqori chap tomonda boʻsh joy bilan takrorlanadi. 7-hujayra — sinxronizatsiya chiziqlari ketadigan joy, bundan tashqari, gorizontal kod vertikal qismga, vertikal kod esa gorizontal qismga aloqasi bor.

Versiya kodi — kod versiyasini aniqlash uchun kerak. Ular yuqori chap tomonda va pastki chap tomonda joylashgan. Quyida kodlar jadvali mavjud, 1 — qora modul, 0 — oq.


Versiya 7 8 9 10 11 13 12 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
Versiya kodi 000010 011110 100110 010001 011100 111000 110111 011000 000100 101001 111110 000000 001111 111010 111100 101011 100000 100110 001101 100100 011010 110101 000110 100010 010011 000010 011110 011100 010001 011100 111010 010101 100000 100100 110011 100100 000010 110111 011000 000000 101001 111110 100110 101101 000010 111000 001011 000110 011110 001111 111010
24 25 26 27 28 29 31 30 32 33 34 35 36 37 38 39 40
001101 001101 100100 101011 001001 011000 110101 101111 011100 010011 101011 100000 010001 110101 000110 110111 110001 111010 001111 010011 000010 101001 010111 111110 101000 011000 101101 001110 011100 010001 010000 111010 010101 110110 111110 101001 110100 100000 001111 010010 100100 110011 001100 000010 110111 101010 000110 001011 111001 000100 010101

Maʼlumotlarni kiritish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qolgan boʻsh joy 2 modul kengligidagi ustunlarga boʻlinadi va u yerda maʼlumotlar kiritiladi. Maʼlumotlarning birinchi biti pastki oʻng kvadratga, soʻng uning chap qoʻshnisiga, soʻngra birinchisidan yuqori boʻlganiga kiritiladi. Agar maʼlumot yetarli boʻlmasa, maydonlar shunchaki boʻsh qoladi (oq modullar). Bunday holda, har bir modulga niqob qoʻllaniladi[27].

  • QR-kodi maydonlarining tavsifi
    QR-kodi maydonlarining tavsifi
  • Niqob va tuzatish darajasi kodi
  • Har kim tahrir qilishi mumkin boʻlgan bepul ensiklopediya Vikipediyaga xush kelibsiz" matnini oʻz ichiga olgan 8 rangli JAB kodi.
    Har kim tahrir qilishi mumkin boʻlgan bepul ensiklopediya Vikipediyaga xush kelibsiz" matnini oʻz ichiga olgan 8 rangli JAB kodi.
  • Yuqori sig‘imli 2D rang kodiga (HCC2D) misollar: (a) 4 rangli HCC2D kodi va (b) 8 rangli HCC2D kodi.
    Yuqori sig‘imli 2D rang kodiga (HCC2D) misollar: (a) 4 rangli HCC2D kodi va (b) 8 rangli HCC2D kodi.
  • Versiya 1
    Versiya 1
  • QR kod 1-versiyasining funksional sohalari
    QR kod 1-versiyasining funksional sohalari
  • Versiya 40
    Versiya 40
  • IQR-kod
    IQR-kod

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „QR codes on China's train tickets may leak personal information“. Want China Times. 2013-yil 12-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 16-mart.
  2. ↑ „История QR-кода Эту технологию придумал японский инженер во время игры в го на работе“. 2021-yil 8-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-noyabr.
  3. ↑ 3,0 3,1 „QR Code Essentials“ (en). Denso ADC (2011). 2013-yil 12-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 28-avgust.
  4. ↑ Borko Furth. Borko Furht. Handbook of Augmented Reality — 341 bet. Springer, ISBN 9781461400646
  5. ↑ 5,0 5,1 „ヒントは休憩中の“囲碁”だった…『QRコード』開発秘話 生みの親が明かす「特許オープンにした」ワケ“. ニュースOne. 東海テレビ放送 (2019-yil 29-noyabr). 2020-yil 30-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 29-noyabr.
  6. ↑ „2D Barcodes“. NHK World-Japan (2020-yil 26-mart). 2020-yil 7-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 24-aprel.
  7. ↑ „Сайт компании Denso-Wave“. 2012-yil 16-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 18-sentyabr.
  8. ↑ „QR Code—About 2D Code“. Denso-Wave. 2016-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 27-may.
  9. ↑ 9,0 9,1 „QR коды на кладбищах“. 2014-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 24-oktyabr.
  10. ↑ „QR коды на кладбищах“. 2021-yil 15-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 24-aprel.
  11. ↑ „«Евгений Онегин» — теперь и в QR-коде“. 2020-yil 27-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 23-noyabr.
  12. ↑ „Популярность QR-кодов“. 2022-yil 8-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-yanvar.
  13. ↑ „QR-код: использование“. 2014-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 14-mart.
  14. ↑ Leonid Bugaev. 2012, str. 167
  15. ↑ „Внук Юрия Никулина рассказывает про интерактивный мемориал“. Цифровое наследие (2017-yil 21-avgust). 2017-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 27-avgust.
  16. ↑ „Бейджи с QR-кодами для поиска дороги домой“. 2014-yil 19-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 15-oktyabr.
  17. ↑ „Описание Micro QR кода | QR kodi novogo pokoleniya“. qrcc.ru. 2018-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 9-iyun.
  18. ↑ „Micro QR Code | QRcode.com | DENSO WAVE“ (en). www.qrcode.com. 2019-yil 31-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 31-may.
  19. ↑ „Что такое QR-коды и как их сканировать“.
  20. ↑ „Алгоритм генерации QR-кода“.
  21. ↑ „QR КОДИРОВАНИЕ В АВТОМАТИЗАЦИЯ ПРОИЗВОДСТВА“.
  22. ↑ „Генератор QR-кодов“.
  23. ↑ „QR-Статья 1:«Базовые характеристики QR»“.
  24. ↑ „Бесплатный универсальный онлайн генератор статических и динамических QR-кодов: Геолокация“.
  25. ↑ „Как создать и зашифровать QR-код онлайн — обзор сервисов и редакторов штрих-кодов“.
  26. ↑ „QR-коды, их свойства и применение“.
  27. ↑ „Занесение данных со сканера bar/qr кода в бд через web форму“.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • GOST R ISO/MEK 18004-2015 Informatsionnie texnologii. Texnologii avtomaticheskoy identifikatsii i sbora dannix. Spesifikatsiya simvoliki shtrixovogo koda QR Code.
  • Bugaev L.. Mobilniy marketing. Kak zaryadit svoy biznes v mobilnom mire. M.: ISBN 978-5-9614-2222-1.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=QR-kod&oldid=3892475" dan olindi