POSCO
POSCO (koreyscha: 포스코', Phosykho ) – Koreyaning poʻlat kompaniyasi boʻlib, 2017-yil natijasiga koʻra, ishlab chiqarilgan poʻlat (42,19 million tonna) boʻyicha dunyoda beshinchi oʻrinda turadi[1]. 2018-yilgi Forbes Global 2000 dunyodagi eng yirik kompaniyalar roʻyxatida POSCO 228-oʻrinni egalladi, shu jumladan, daromad boʻyicha 141-oʻrin, sof daromad boʻyicha 297-oʻrin, aktivlar boʻyicha 410-oʻrin va bozor kapitallashuvi boʻyicha 515-oʻrin[2]. Fortune jurnali POSCOni dunyodagi 500 ta eng yirik kompaniyalar roʻyxatida 184-oʻringa qoʻydi[3].
Kompaniya tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1960-yillarda Janubiy Koreya prezidenti Pak Chung Xi va uning maʼmuriyati poʻlat ishlab chiqarishda oʻzini-oʻzi taʼminlash va toʻliq siklli eritish zavodini qurish iqtisodiy taraqqiyotning kaliti degan xulosaga keldi. 1968-yilgacha Janubiy Koreyada yirik eritish zavodlari boʻlmaganligi sababli, mahalliy va xorijiy biznes vakillarining aksariyati Seulning oʻz poʻlat kompaniyasini rivojlantirishga katta sarmoya kiritish qaroriga shubha bilan qarashgan. Shubhalarga qaramay, asoschisi Park Tae-Jun boshchiligida POSCO Respublika hukumati va TaeguTec (TaeguTec, oʻsha paytda Koreyaning volfram kompaniyasi) oʻrtasidagi qoʻshma korxona sifatida tashkil etilgan. Dastlab qurilish uchun zarur boʻlgan 100 million dollarni Gʻarbning 7 ta poʻlat kompaniyasi konsorsiumi taʼminlashi rejalashtirilgan edi, ammo 1969-yilda konsorsium tarqalib ketdi. 1969-yil avgust oyida Koreya va Yaponiya vazirlarining uchrashuvida Yaponiya ushbu mablagʻlarni: Yaponiya eksport-import bankidan 52,5 million dollar, Iqtisodiy hamkorlik fondidan 46,43 dollar, tijorat kreditlari uchun 28,58 dollar va boshqa manbalardan yana 24 million dollar ajratishga qaror qilindi. Texnik yordam Mitsubishi Heavy Industries, Nippon Kokan, Nippon Steel Corporation tomonidan amalga oshirildi. Zavod ataylab Seuldan imkon qadar uzoqroqda, Poxan shahrida qurilgan. Qurilish 1972-yilda yakunlandi, kompaniya 1968-yil aprel oyida tashkil etilganidan atigi toʻrt yil oʻtgach, keyingi yili yuqori oʻchoq va ikkita konvertorni oʻz ichiga olgan zavod toʻliq quvvatga ega boʻldi (yiliga taxminan bir million tonna poʻlat). Ikkinchi bosqichning qurilishi 1974-yilda, uchinchisi - 1976-yilda va toʻrtinchisi - 1979-yilda boshlangan (bu vaqtga kelib koreys mutaxassislari deyarli yaponiyaliklarni almashtirdilar, poʻlat ishlab chiqarish 8,5 million tonnaga etdi)[4].
Koreyada mineral resurslarning tanqisligi POSCOni chet eldan resurs qidirishga majbur qildi. Temir rudasi Braziliyadan sotib olindi, koʻmir Pensilvaniyadan POSCO va Amerikaning Barnes & Tucker kompaniyasi oʻrtasidagi qoʻshma korxona tomonidan yetkazib berildi. 1992-yilda Gwangyang shahridagi ikkinchi eritish zavodining qurilishi yakunlandi, poʻlat ishlab chiqarish yiliga 21 million tonnaga yetdi va POSCO dunyodagi ikkinchi yirik poʻlat ishlab chiqaruvchiga aylandi. 1986-yilda Kaliforniyadagi zavod (USS-POSCO) USX korporatsiyasi bilan birgalikda qurilgan. Ammo, Yevropa va Qoʻshma Shtatlarda poʻlatga boʻlgan talabning pasayishi 1990-yillarning boshlarida POSCOni yangi bozor – Xitoyga olib keldi; agar 1991-yilda u yerga 200 ming tonna poʻlat eksport qilingan boʻlsa, kelgusi yilda million tonnaga yetdi. Shuningdek, 1992-yilda kompaniya Shanxayda galvanizatsiya zavodi qurilishiga 97 million dollar sarmoya kiritdi va davlatga qarashli Vetnam Steel korporatsiyasi bilan hamkorlik aloqalarini oʻrnatdi (Xshimin shahri yaqinida quvurlar ishlab chiqaradigan qoʻshma zavod qurilgan). Shunday qilib, sanoatdagi global tanazzul fonida POSCO 1992-yilda rekord darajadagi 185,1 milliard von (234 million dollar) foyda koʻrdi[4].
POSCO dastlab davlat kompaniyasi edi, lekin 1988-yilda qisman xususiylashtirishdan oʻtdi va 1994-yilda Nyu-York fond birjasida roʻyxatga olingan birinchi Koreya kompaniyasi boʻldi. Kompaniyaning tarixi bahs-munozaralardan xoli emas. 1992-yilda Park Tae-Jun kutilmaganda boshqaruv raisi lavozimini tark etdi va unga va umuman kompaniyaga nisbatan korrupsiyada gumon qilinib, tergov boshlandi; 1993-yilda kompaniya 79,3 milliard von, shaxsan Park esa 6,3 milliard von jarimaga tortildi (Park shoshilib Yaponiyaga ketdi). Shu bilan birga, POSCO Xitoy, Indoneziya, Vetnam, Myanma va Venesueladagi qoʻshma korxonalar, shuningdek, telekommunikatsiya, energiya ishlab chiqarish va suyultirilgan gazni tashish bozorlariga kirish orqali oʻzining geografik maydonini kengaytirishni davom ettirdi[4].
2005-yilda Hindistonning Orissa shtati bilan elektr stansiyasi va portiga ega yirik metallurgiya zavodi qurish boʻyicha shartnoma imzolangan boʻlib, loyiha qiymati 12 milliard dollarga baholangan. Loyihani amalga oshirish uchun POSCO India shoʻba kompaniyasi tashkil etildi. 2012-yilda mahalliy aholining noroziligi va atrof-muhitga yetkazilishi mumkin boʻlgan zarar tufayli loyihadan voz kechilgan. Xuddi shunday taqdir Hindistonning boshqa bir shtati, Karnatakadagi loyihaga ham duch keldi. Shunday qilib, POSCOning Hindistonning Maxarashtra shtatida faqat bitta zavodi qoldi[5].
2010-yilda Daewoo International chaebol savdo kompaniyasi sotib olindi.[5]
Faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy faoliyat mintaqasi Koreya Respublikasi boʻlib, u 39% savdo daromadi toʻgʻri keladi. Shuningdek Yaponiya – 23,3%, Osiyo mamlakatlari – 9,5%, Yevropa – 8,5% tashkil qiladi.
1995-yilgi Seul arxitektura mukofoti gʻolibi sifatida POSCO markazi zamonaviy dizayn va ekologik toza muhandislikning progressiv kombinatsiyasi uchun Janubiy Koreyada birinchilardan hisoblanadi. Aqlli binosi Seul janubidagi Gangnam tumanida joylashgan bo'lib, koʻplab bepul madaniy tadbirlar, konsertlar va koʻrgazmalar markazidir.
- Poʻlat – prokat va boshqa poʻlat buyumlar ishlab chiqarish; 2017-yilda aylanma 30,23 trillion vonni, aktivlar esa 70 trillion vonni tashkil etdi.
- Savdo – POSCO Daewoo shoʻba korxonasi orqali xomashyo sotib olish va mahsulotlarni jahon bozorlarida sotish; aylanmasi - 20,8 trillion von, aktivlar - 14 trillion von.
- Qurilish – sanoat va turar-joy koʻchmas mulkini qurish (POSCO E&C); aylanmasi - 6,89 trillion, aktivlar - 8,6 trillion von.
- Boshqalar – energiya ishlab chiqarish (POSCO Energy Corporation), uglerod materiallari ishlab chiqarish, axborot texnologiyalari xizmatlari; aylanmasi - 2,74 trln von, aktivlar - 8,8 trln.
Poxan va Gvanyandagi poʻlat zavodlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Zavod | Pohang | kvangyang |
|---|---|---|
| Chelik ishlab chiqarish | 14 936 million tonna | 18 199 million tonna |
| Asosiy mahsulotlar | Issiq poʻlat rulolar, plitalar, sovuq poʻlat rulolar, simlar, elektr poʻlatlar, zanglamaydigan va API poʻlatlari va boshqalar. | Issiq poʻlat rulolar, sovuq poʻlat rulolar, avtomobil poʻlatlari, API poʻlat plitalari. |
| Umumiy maydoni | 8,9 km² | 14,4 km² |
| Xodimlar soni | 6251 | 5966 |
| Tavsif | Zavod 1970-yilning aprelidan 1981-yilning fevraligacha Koreyaning janubi-sharqiy sohilida toʻrt bosqichda qurilgan. Janubiy Koreyadagi birinchi toʻliq siklli metallurgiya zavodi. Zanglamaydigan va karbonli poʻlatlardan tashqari, zavod FINEX texnologiyasidan foydalangan holda dunyodagi birinchi choʻyan pechini ishlab chiqdi va qurdi. | 1982-yil sentyabrdan 1992 -yil oktyabrgacha sunʼiy yerga qurilgan eng yangi POSCO zavodi. Toʻliq avtomatlashtirilgan, yuqori qoʻshimcha qiymatli mahsulotlarni ishlab chiqarishga yoʻnaltirilgan: yuqori mustahkamlikdagi konstruktiv poʻlatlar, avtomobil va API navlari. |
Shoʻba kompaniyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
2017-yil oxirida POSCO ning Koreyada 40 ta shoʻba korxonasi, 139 ta xorijdagi shoʻba korxonasi va 111 ta qoʻshma korxonasi mavjud edi. Quyidagi mamlakatlarda xorijdagi filiallari mavjud: AQSH, Avstraliya, Boliviya, Braziliya, Buyuk Britaniya, Venesuela, Vetnam, Gvatemala, Germaniya, Hindiston, Indoneziya, Italiya, Kambodja, Kanada, XXR, Mavrikiy, Malayziya, Meksika, Moʻgʻuliston, Myanma, BAA, Panama, Papua-Yangi Gvineya, Peru, Polsha, Rossiya, Singapur, Sloveniya, Tailand, Turkiya, Oʻzbekiston, Ukraina, Urugvay, Filippin, Chili, Ekvador, Janubiy Afrika, Yaponiya.
| Yil | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylanmasi | 13.78 | 13.12 | 14.36 | 17.79 | 23.97 | 26.30 | 25.84 | 31.61 | 41.74 | 36.86 | 47.89 | 68.94 | 63.60 | 61.77 | 64.76 | 58.52 | 52.94 | 60.19 |
| Sof foyda | 1.634 | 0.846 | 1.089 | 2.017 | 3.841 | 4.007 | 3.353 | 3.678 | 4350 | 3.242 | 4.765 | 2.442 | 1.748 | 1.363 | 0.108 | -0.278 | 1.486 | 2.348 |
| Aktivlar | 19.62 | 18.98 | 18.68 | 20.84 | 24.28 | 27.53 | 31.21 | 36.35 | 47.21 | 51.07 | 69.42 | 78.41 | 79.27 | 84.84 | 85.84 | 80.75 | 80.14 | 79.79 |
| Kapital | 9.936 | 10.75 | 11.27 | 13.02 | 16.21 | 19.88 | 22.45 | 25.17 | 28.42 | 32.06 | 38.54 | 40.73 | 42.43 | 45.78 | 45.26 | 45.01 | 45.77 | 47.33 |
Aksiyadorlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
2017-yil oxirida kompaniya 87 million dona aksiya chiqardi, shundan 8,24% kompaniyaga tegishli (gʻaznachilik ulushlari), 70% erkin muomaladagi aksiyalar, asosiy aksiyadorlar:
- Milliy pensiya xizmati - 11,08%;
- Nippon Steel & Sumitomo Metal Corporation - 3,32%;
- BlackRock Institutional Trust Company, NA - 2,85%;
- Government of Singapore Investment Corp. Private Limited - 2,22%;
- KB Financial Group Inc. - 2,20%;
- kompaniya boshqaruvi - 0,02%.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Top steelmaker in 2017“ (en). World Steel Association. 2018-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 22-noyabr.
- ↑ „POSCO on the Forbes Global 2000 List“ (en). Forbes. 2018-yil 29-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 22-noyabr.
- ↑ „POSCO Financials and News - Global 500“ (en). Fortune. 2018-yil 30-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-noyabr.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 „POSCO“ (en). company-histories.com. International Directory of Company Histories, Vol. 57. St. James Press, 2004.. 2018-yil 29-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-noyabr.
- ↑ 5,0 5,1 „History of POSCO“ (en). steelonthenet.com. 2018-yil 30-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-noyabr.
- ↑ „Annual Report 2002 on SEC Filing Form 20-F“ (en). POSCO (2003-yil 6-may). 2014-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-noyabr.
- ↑ „Annual Report 2007 on SEC Filing Form 20-F“ (en). POSCO (2006-yil 24-iyun). 2014-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-noyabr.
- ↑ „Annual Report 2009 on SEC Filing Form 20-F“ (en). POSCO (2010-yil 25-iyun). 2014-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-noyabr.
- ↑ „Annual Report 2012 on SEC Filing Form 20-F“ (en). POSCO (2013-yil 29-aprel). 2014-yil 14-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-noyabr.