Oʻzbekiston Islom tiklanish partiyasi

Oʻzbekiston Islomiy tiklanish partiyasi (OʻITP) Oʻzbekistonda – 1990-1996-yillarda tashkil etilgan, roʻyxatdan oʻtmagan, taʼqiqlangan islomiy siyosiy partiyadir.

Oʻzbekiston Islom tiklanish partiyasi Oʻzbekiston hududidagi eng yirik va eng mashhur islomiy tashkilot edi. Undan tashqari 1990-yillar boshida Oʻzbekistonda „Hizb Nusra“ (Gʻalaba partiyasi), „Musulmon birodarlari“, „Adolat“, „Islom lashkarlari“ kabi boshqa islomiy partiya, tashkilot va harakatlar paydo boʻldi. , „Oʻzbekiston mujohidlar jamiyati“, „Tavba“ (Tauba), „Turkiston ozodlik harakati“, „Akramiya“, „Nurchilar“ keyinchalik ekstremistik va terroristik boʻlib chiqqan partiyalar Oʻzbekistonda va boshqa koʻplab mamlakatlarda taqiqlangan edi .

Partiya 1990-yil yozida SSSR/Rossiya Islom tiklanish partiyasining Astraxan shahrida boʻlib oʻtgan taʼsis qurultoyida ushbu partiyaning O‘zbekiston SSR hududidagi boʻlimi sifatida tashkil etilgan. Oʻzbekiston 1991-yil 31-avgustda mustaqillikka erishgach, partiya haqiqatda SSSR birlashgan Islom tiklanish partiyasidan ajralib chiqadi, mustaqil boʻladi . U Oʻzbekiston Respublikasini islom respublikasiga aylantirish, davlat qonunlarini shariat asosida qabul qilish tarafdori edi. Partiya rahbari Abdulloh Oʻtaboy (Abdulla Oʻtayev) edi. Partiya Oʻzbekiston Respublikasi Adliya vazirligida rasman qayd etilishiga uringan, biroq har safar roʻyxatdan oʻtkazish rad etilgan. Shunga koʻra, OʻITPdan nomzodlar 1990-yilgi parlament saylovlarida va 1991-yilgi prezidentlik saylovlarida ishtirok etishiga ruxsat berilmadi. Oʻzbekistonning demokratik dunyoviy muxolifati (masalan, "Erk" demokratik partiyasi, "Birlik" partiyasi, "Vatan taraqqiyoti" partiyasi), shuningdek, Oʻzbekiston hukumati va rahbariyati (Oʻzbekiston Xalq demokratik partiyasi) Oʻzbekiston islom tiklanish partiyasiga nisbatan oʻta salbiy munosabatda boʻlishgan, shuning uchun ham partiya mamlakat aholisining juda kichik qismini tashkil etuvchi oʻta konservativ va marginal qismidangina iborat edi. SSSR parchalanganidan soʻng Oʻrta Osiyo va Qozogʻiston musulmonlari diniy idorasidan ajralib chiqqan Oʻzbekiston musulmonlari diniy boshqarmasi ham partiyaga nisbatan salbiy munosabatda boʻladi. Mamlakat siyosiy ahvoldan chetga surilganidan soʻng, partiya oʻz faoliyatini faqat Islom targʻiboti bilan cheklab qoʻyadi .

1991-yil dekabr oyida Oʻzbekistonga ekspedisiyasi chogʻida Bi-bi-si (BBC)ning britaniyalik jurnalistlari, jumladan, „Hilol va yulduz – Olloqa oshiq Fargʻona“ hujjatli filmida namoyish etilgan Oʻzbekiston Islom tiklanish partiyasi yetakchilaridan intervyu oladi. 1990-yillar boshida partiya Oʻzbekistonda ochiq faoliyat olib boradi, biroq 1994-yildan boshlab partiya yetakchilari va faol aʼzolarining hibsga olinishi tufayli yashirin faoliyat yuritishga majbur boʻladi. Partiya aʼzolari bir necha ming kishidan iborat edi. Partiyaning tayanchini aholi zich joylashgan Farg‘ona vodiysi – Namangan, Farg‘ona, Qo‘qon, Marg‘ilon va Andijondan kelganlar tashkil etadi. Partiyaning deyarli barcha yetakchilari va faollari hibsga olinib, uzoq muddatli qamoq jazosiga hukm qilinganidan soʻng, 1996-yilga kelib Oʻzbekiston Islom tiklanish partiyasi haqiqatda oʻzini tarqatib yubordi va partiya elektoratining chekka qismi Oʻzbekistondan Afg‘oniston va Pokistonga Tojikiston orqali qochib oʻtdi. keyinchalik dunyoning koʻplab davlatlari (jumladan, O‘zbekiston, Tojikiston, Rossiya, AQSH, Yevropa ittifoqi va boshqalar) tomonidan terrorchi tashkilot sifatida tan olingan Oʻzbekiston Islomiy Harakatiga qoʻshiladi. 1990—2000-yillarda ushbu partiyaning qolgan aʼzolari yo Oʻzbekistondan qochib ketishdi, ulgurmaganlari hibsga olinib, uzoq muddatli qamoq jazosiga mahkum etiladi.

Havolalar

• Partiya yetakchisi Abdulla Oʻtabay bilan suhbat – YouTube