Lazy (Orlová)

Lazy (Polyakcha: Łazyi) — Chexiya Respublikasi Moraviya-Sileziya viloyati Karviná tumanida joylashgan munitsipalitet. Munitsipalitet alohida shaharcha boʻlgan, ammo 1946-yilda maʼmuriy jihatdan Orlovaning bir qismi sifatida qoʻshib olinadi. Uning aholisi 274 kishini tashkil etadi^[1].

Munitsipalitet nomining kelib chiqishi polsha tilida oʻsimliklarni kesish va yoqish yoʻli bilan yaratilgan ekinzor degan manoni anglatadi^[2].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Munitsipalitet birinchi marotaba 1305-yildagi Vrotslav yeparxiyasining Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis deb nomlangan lotincha hujjatida Lazy villa Paczconis nomi bilan tilga olingan^[3]^[4]^[5]. Munitsipalitetga koʻplab aholi koʻchib kelayotganligi sababli (bir ushr toʻlash uchun umumiy yer maydoni aniqlanmagan edi). Qishloq Orlova monastiridagi Benediktin rohiblari tomonidan tashkil etilgan^[6].

Siyosiy jihatdan munitsipalitet 1290-yilda Polshaning feodal boʻlinishi natijasida tashkil topgan. Munitsipalitet Syezin gersogligiga tegishli boʻlib, Sileziya Piast sulolasi tomonidan boshqarilgan. 1327- yilda gersoglik Bohemiya tarkibiga kirgan, lekin 1526-yildan soʻng Gabsburg monarxiyasi hududiga kiritilgan.

Avstriya imperiyasida 1848-yilgi inqiloblardan soʻng qayta tiklanadi va Avstriya Sileziyasida zamonaviy munitsipal boʻlinma joriy etiladi. Qishloq munitsipalitet sifatida 1880-yilda Freyshtadtning siyosiy yuridik okrug aʼzosiga aylanadi.

1900-yilgi Avstriya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra , 589 gektar maydonda Lazi shahridagi 429 ta binoda 5782 kishi yashagan, bu aholi zichligi 981,7 kishi / km² ni tashkil etgan. 1880, 1890, 1900 va 1910-yillarda oʻtkazilgan aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, 1880-yilda 1516 kishidan 1910-yilda 7896 ta gacha koʻpayadi. 1880-yilda koʻpchilik aholi chex-tilida soʻzlashuvilar (893 yoki 59,7%) va polyak tilida soʻzlashuvchilar (577 yoki 38,6%) kishini tashkil etgan. 1890-yilda bu sonlar oʻzgardi va koʻpchiligi polyak tilida (1,507 yoki 70,3%) va keyin 1900-yilda 4,660 yoki 81,7%) tashkil etgan, chex-tilida soʻzlashuvchilar (622 yoki 29% 1890 yilda va 921 yoki 16,1% 1900 yilda) kamchilik bilan oʻzgargan. 1910 yilda bu yana oʻzgardi, unda 49% chex va 48,7% polyak tilini tilida soʻzlashuvchilar ekanligi aniqlangan. Ular bilan nemis tilida gapiradigan kichik kamchilik kishilar (1890-yilda 15 yoki 0,7% va 1910-yilda 181 yoki 2,3%) tashkil etgan. Din nuqtai nazaridan 1910- yilda aksariyat Rim katoliklari (72,4 foiz), Protestanlar (26 foiz), Yahudiylar (115 yoki 1,5 foiz) va boshqa dinga eʼtiqod etuvchilar (15 yoki 0,1 foiz) boʻlgan^[7]. 1876-yilda Łazy shahrida polyak va nemis tilida soʻzlashuvchi sinflarga ega maktab mavjud boʻlib, u yerda 116 nafar bola oʻqigan.

Birinchi jahon urushi, Avstriya-Vengriyaning qulashi, Polsha-Chexoslovakiya urushi va 1920-yilda Cieszin Sileziyasining boʻlinishidan keyin qishloq Chexoslovakiya tarkibiga kiradi. Myunxen kelishuvidan soʻng, 1938-yil oktyabr oyida Zaolzie mintaqasi bilan birga Polsha tomonidan qoʻshib olinadi, maʼmuriy jihatdan Silezya Voyvodaligida Frysztat okrugi tashkil etiladi^[8]. Munitsipalitet keyinchalik Ikkinchi jahon urushi boshida fashistlar Germaniyasi tomonidan bosib olinadi. Genotsid intelligenzaksiya kampaniyasi paytida, 1939-1940-yillarda bir nechta polshalik oʻqituvchilar va polshalik ruhoniy kontslagerlarga surgun qilinadi va oʻsha yerda hammasi oʻldirilgan. (yana qarang . Polsha millatiga qarshi fashistlarning jinoyatlari)^[9]. 1943—1944-yillarda nemislar Lazy shahridagi majburiy mehnat lagerini boshqargan^[10]. Urushdan keyin munitsipalitet Chexoslovakiya tarkibiga qaytariladi.

Zamonaviy Orlovaning aksariyat aholisi Lazy tushunchasi ostida faqat Gavířov va Karvinaga boradigan asosiy magistral yoʻllar yonida joylashgan qora koʻmir konini tasavvur qilishadi.