Gvardeysk

Gvardeysk Gvardeysk
tuman
Gerb
54°39′0″N 21°04′0″E
Mamlakat	Rossiya
Markazi balandligi	10 m
Aholisi	6 417 (2 021)
Milliy tarkib	ruslar, ukrainlar
Konfessiyaviy tarkib	pravoslav
Telefon kodi	7 40159

Gvardeysk (1946-yil 7-sentyabrgacha Tapiau deb atalgan, nemischa: Tapiau) – Rossiyaning Kaliningrad viloyatidagi shahar, Gvardeysk munitsipal okrugining maʼmuriy markazi.

Aholisi 14 122 (2021).

Tarixi

Prussiyaning Tapiov turar-joyi haqida birinchi maʼlumotlar 1255-yilga toʻgʻri keladi.

1280–1301-yillarda Tapiov yoki Tapiau qoʻmondonlik markazi boʻlgan. 1280–1290-yillarda bu yerda yangi yogʻoch qal’a, 1351-yildan boshlab tosh qal’a qurilishi amalga oshirilgan; 1395-yil Deyma daryosining oʻzanini toʻgʻrilash va bu daryoning oʻzanini Pregolya (Pregel) oʻzani bilan bogʻlash boshlangan. 1469-yildan 1722-yilgacha Tevton ordenining arxivi Tapiau qasrida saqlangan.

1502-yildan boshlab Tapiauda cherkov qurilgan va 1520-yilda birinchi boshlangʻich maktab ochilgan. 1568- yil 20-mart Prussiya gersogligining asoschisi Albrext Gohenzollern Tapiau qasrida vafot etgan.

1722-yil 6-aprel qirol Frederik Uilyam I Tapiau tumaniga shahar maqomini bergan va gerbini tasdiqlagan. 1807-yilda shahar Napoleon qoʻshinlari tomonidan bosib olingan.

1902-yilda bu yerda ruhiy bemorlarga Sharqiy Prussiyaning Tapiau provinsiyasi uchun sanatoriy va qariyalar uyi (nemischa: Heil- und Pflegeanstalt Tapiau) kasalxonasi ochilgan. Bu kasalxona shaharning katta hududini egallagan.

1904-yildan shahar gazetasi chiqdi.

Birinchi jahon urushi boshlanganidan koʻp oʻtmay, rus armiyasi sharqdan Sharqiy Prussiyaga bostirib kirgan. Sharqiy Prussiya hujumi paytida, avgust oyining oxiriga kelib, rus qoʻshinlari Tapiauga yetib kelishgan va shaharni oʻqqa tuta boshlaganlar. Pregel-Daim mudofaa boʻlimidagi nemis askarlari zaif boʻlgan. Tapiauni uzoq vaqt himoya qilishning iloji boʻlmagan. 1914-yil 27-avgustda Tapiaudan Kenigsbergga soʻnggi yoʻlovchi poyezdi harakatlangan.

Aholisi

2020-yilgi Butunrossiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, 2021-yil 1-oktyabr holatiga koʻra, shahar aholisi soni boʻyicha Rossiya Federatsiyasidagi 1119 ta shahar ichida 809-oʻrinda turgan.

Iqtisodiyoti

Shaharda goʻsht kombinati, non zavodi, qadoqlash materiallari zavodi, maishiy texnika yigʻish zavodi, baliqni qayta ishlash zavodi va hammomlar mavjud. Eng yirik savdo korxonalari: Gvardeysk shahar bozori, xususiy bozor, „Kvartal“, „Jeniya“ doʻkonlari (2 dona).

Diqqatga sazovor joylari

Arxitektura yodgorliklari

• Avliyo Iosif 1898-yilda barpo etilgan, 1998-yildan buyon Sent-Jozefning faol Rim-katolik cherkovi joylashgan bino;
• Tapiau ibodatxonasi, 1930-yilda qurilgan katolik cherkovi;
• XIX asr oxirida qurilgan „Chorniy oryol“ mehmonxonasi, bu yerda Ikkinchi jahon urushidan keyin garnizon ofitserlari uyi joylashgan;
• XIX asr oxirida qurilgan qasr;
• 1901-yilda qurilgan Tapiau xalq maktabi binosi, hozirgi 1-maktab;
• 1902-yilda qurilgan kasalxona binolari;
• 1920-yildan suv minorasi;
• XX asr maʼmuriy binosi;