Zelenogradsk (Kaliningrad viloyati)

Zelenogradsk Зеленоградск
Bayroq Gerb
54°57′0″N 20°29′0″E
Mamlakat	Rossiya
Maydon	17 km2 (6.6 kv mi)
Markazi balandligi	3 m
Aholisi	16 625 (2 021)
Milliy tarkib	ruslar, ukrainlar
Telefon kodi	7 40150
Pochta indeks(lar)i	238530, 238326

Zelenogradsk (1946-yilgacha Krants, nemischa: Cranz, litovcha: Krantas) – Rossiya Federatsiyasi Kaliningrad viloyatidagi kurort shahar, Zelenograd tumanining (munitsipal okrugining) maʼmuriy markazi hisoblanadi. 1999-yil 29-martda Zelenogradsk federal ahamiyatga ega kurort deb tan olindi. Shahar Boltiq dengizi sohilida, Kaliningrad yarim orolida, Kaliningraddan 24 km kilometr shimolida joylashgan.

Tarixi

Arxeologiyasi

Zamonaviy Zelenogradsk atrofida prusslar yerining dastlabki oʻrta asrlardagi aholi punktlari va mudofaa devorlari topilgan. Zelenogradskga eng yaqin mashhur diniy shaharcha „Pushkaytis shaharchasi“ erta oʻrta asrlar davridagi Prussiya muqaddas joyi. Shahardan 3 km janubda vikinglar davridagi eng yirik arxeologik majmua joylashgan, u Neman yoʻlida mashhur – Kaup deb nomlangan.

• 
  Vikinglar davri uchun zamonaviy Zelenogradsk atrofini rejalashtirish. Ushbu mikroregionda paleotoponimlar qayd etilgan.
• 
  Knyaz otryadining libosi, kulrang. XI asr, Amber qirgʻogʻi aholisi uchun xosdir. Topilgan va qayta qurilgan

Aholi punktining paydo boʻlishi

Zelenogradsk hududida prussiyalik baliqchilar qishlogʻi paydo boʻldi. Pillkoppen (soʻzma-soʻz tarjimasi: „Sohil shaharchasi“), uning oʻrniga 1282-yilda Prussiya qishlogʻi paydo boʻldi. Birinchi mavsumda Boltiqboʻyi kurorti 35 nafar dam oluvchilarni qabul qildi. Dam olish maskanining mashhurligi asta-sekin oʻsib bordi, xususan, 1829-yilda unga mashhur polyak shoiri Adam Mitskevich tashrif buyurdi.

Dam olish maskanining paydo boʻlishi va rivojlanishi

1816-yilda yer vaziri va siyosiy arbob graf Teodor fon Shenning qarori bilan Krantsda dengiz kurorti ochildi. Bu yil bu yerda birinchi kurort infratuzilmasi yaratildi: erkaklar va ayollar vannalari. Kurort oʻzining birinchi yilida 35 mehmonni qabul qildi, oʻsha vaqtga kelib shaharcha doimiy aholisi taxminan 300 kishini tashkil etardi. Asta-sekin kurort rivojlandi, natijada yarim asrdan kamroq vaqt ichida koʻplab pansionatlar va sanatoriylar, mehmonxonalar va zamonaviy xususiy uylar qirgʻoqni bezatdi.

1844-yilda Krantz Qirollik kurorti maqomini oldi. 1885-yilda kurortni Königsberg bilan bogʻlaydigan birinchi temir yoʻl tarmogʻi ham rivojlanishiga yordam berdi. Natijada, dam oluvchilar soni sezilarli darajada oshdi.

• XX asr boshidagi Krantz
• 
  "Germanin" mehmonxonasi yaqinidagi qirgʻoq
• 
  Sohil boʻyi
• 
• 

Ikkinchi jahon urushidan keyingi shahar

1945-yil 4-fevral kuni, ikkinchi jahon urushi paytida, Krantz shahri Sharqiy Prussiya operatsiyasi davomida sovet qizil armiyasi tomonidan egallab olingan. Shahar atrofida 1945-yil 18-aprelda sovet Ittifoqi qahramoni gvardiya leytenanti Tkachenko Ivan Filippovich halok boʻldi, harbiy birodarlar qabriga (Moskva koʻchasi) dafn etildi. 1946-yilda Königsberg viloyati RSFSRga qoʻshilgandan soʻng (1945-yilgi Potsdam bitimi natijasida) va Königsberg Kaliningrad deb nomlanganidan soʻng, Krantz Zelenogradsk deb qayta nomlandi.

Gerbi

Norasmiy gerb ikki qismga boʻlingan, yuqori qismida oltin fonda jigarrang elk shoxlari, pastki qismida esa azure fonida kumush kambala tasvirlangan. Shaharning zamonaviy gerbi (Lerman shahri muallifi) shahar deputatlar Kengashining qarori bilan 2011-yil 22-aprelda tasdiqlangan va koʻp jihatdan avvalgi (norasmiy) ni takrorlaydi, ammo shoxlar oʻrniga uning ustiga eman gulchambar joylashtirilgan.

Iqlimi

Iqlim oʻrtacha, dengiz iqlimidan qitʼaga oʻtish. Qish yumshoq (yanvar oyida oʻrtacha harorat −3 °C). Yoz oʻrtacha issiq (iyul oyida oʻrtacha harorat +17 °C). Yozda dengizdagi suvning oʻrtacha harorati 16,5 dan 17 °C gacha, lekin 21-22 °C gacha yetadi. Yiliga 800 mm ga yaqin yomgʻir yogʻadi, asosan yozda. Quyosh nurlari soatlari soni yiliga 2000 ga yaqin.