Finlandiyadagi turklar
Turkiyaning Xelsinkidagi elchixonasi, FinlandiyaFinlandiyadagi turklar, turk finlari yoki fin turklari deb ham ataladi, (turkcha: Finlandiya Türkleri) Finlandiyada yashovchi etnik turk xalqi, shu jumladan Finlandiyada tugʻilgan, ota-onasi turk yoki ajdodlari turk boʻlgan shaxslar. Finlandiya turklarining aksariyati Turkiya Respublikasidan.Biroq, boshqa usmonli mamlakatlardan, shu jumladan Bolqondan Finlandiyaga kelgan etnik turk jamoalaridan ham sezilarli turk migratsiyasi boʻlgan (masalan, Bolgariya, Gretsiya, Kosovo, Shimoliy Makedoniya va Ruminiya), Kipr oroli va yaqinda Iroq va Suriya .
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Turklarning Finlandiyaga koʻchishi mamlakatda nisbatan yangi hodisa; koʻpchilik asosan 1980-yillarning oxiridan beri kelgan va asosan erkak immigrantlardan iborat[1][2]. 1987-yildan 2012-yilgacha Finlandiyaga 8904 nafar turk fuqarosi koʻchib kelgan[3]. 2019-yilda turk boshpana izlovchilar iroqliklardan keyin ikkinchi eng katta guruhdir. Yanvardan avgustgacha 283 nafar Turkiya fuqarosi boshpana soʻragan boʻlsa, 2018-yil davomida bu koʻrsatkich 293 nafarni tashkil qilgan. Yil oxirigacha ularning soni oʻtgan yilga nisbatan 45 foizga koʻp boʻlishi taxmin qilinmoqda. Finlandiya Immigratsiya xizmati maʼlumotlariga koʻra, koʻplab turklar Gulen harakati tufayli boshpana izlamoqda[4].
| Finlandiyaga kiruvchi turk immigrantlari soni[3] | |||||||
| Yil | Raqam | Yil | Raqam | Yil | Raqam | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1987-yil | 25 | 2000-yil | 316 | 2013-yil | 603 | ||
| 1988-yil | 50 | 2001-yil | 341 | 2014-yil | 510 | ||
| 1989-yil | 83 | 2002-yil | 514 | 2015-yil | 427 | ||
| 1990-yil | 417 | 2003-yil | 354 | 2016-yil | 764 | ||
| 1991-yil | 394 | 2004-yil | 401 | 2017-yil | 925 | ||
| 1992-yil | 455 | 2005-yil | 504 | 2018-yil | 951 | ||
| 1993-yil | 238 | 2006-yil | 515 | ||||
| 1994-yil | 364 | 2007-yil | 446 | ||||
| 1995-yil | 167 | 2008-yil | 570 | ||||
| 1996-yil | 235 | 2009-yil | 528 | ||||
| 1997-yil | 375 | 2010-yil | 306 | ||||
| 1998-yil | 196 | 2011-yil | 370 | ||||
| 1999-yil | 297 | 2012-yil | 443 | ||||
Demografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Finlandiya statistika maʼlumotlariga koʻra, turklarning aksariyati Uusimaa mintaqasida, Pirkanmaa, Varsinais-Suomi, Shimoliy Ostrobotniya va Kymenlaaksoda kichikroq jamoalar bilan yashaydi[5].
8127 kishi turk tilida soʻzlashadi, bu Turkchani Finlandiyada eng koʻp soʻzlashuvchi tillar orasida 14-oʻringa koʻtardi. 4794 nafar Turkiya fuqarosi, 7472 nafari Turkiyada tugʻilgan. Finlandiyada 7221 nafar birinchi avlod turk immigrantlari va 2135 nafar ikkinchi avlod muhojirlari jami 9356 nafar.
| № | Munitsipalitet | turklar | % |
|---|---|---|---|
| 1. | Xelsinki | 2300 | 0,35 |
| 2. | Vantaa | 1119 | 0,49 |
| 3. | Espoo | 726 | 0,26 |
| 4. | Tampere | 456 | 0,19 |
| 5. | Turku | 291 | 0,15 |
| 6. | Kerava | 237 | 0,65 |
| 7. | Oulu | 222 | 0,11 |
| 8. | Lahti | 212 | 0,18 |
| 9. | Jyväskylä | 201 | 0,14 |
| 10. | Lappeenranta | 174 | 0,25 |
Jamiyat[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ularning 65,5 foizini erkaklar, 34,5 foizini ayollar tashkil etadi. 22,2% 14 yoshdan kichik, 76,7% 15 dan 64 yoshgacha va atigi 1,1% 65 yoshdan oshganlar.
Turk muhojirlarining aksariyati yakka tartibdagi tadbirkorlar va asosan restoran va tez tayyor boʻladigan taomlar sohasida faol[6].
Tashkilotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Suomen turkkilainen seura[7]
Taniqli odamlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Mehmet Gürs, oshpaz (otasi turk)
- Tilma Hainari, ayollar faoli va jamoatchi maʼrifatchi (onasi Adolfina Sofiya Soldan Sadok Seli Sultan avlodi edi. Germaniyadagi birinchi hujjatlashtirilgan turk edi)[8]
- Ibrohim Kose, futbolchi
- Kaan Kairinen, futbolchi (otasi turk)
- Melek Mazici, vizual rassom
- Anton Odabasi, basketbolchi (otasi turk)
- Mert Otsamo, moda dizayneri (otasi turk)
- Masar Oʻmer, futbolchi
- Hasan Fuat Sari, haykaltarosh
- Teuvo Tulio, rejissyor
- Ozan Yanar, Finlandiya parlamentining sobiq aʼzosi
- Sini Yasemin, qoʻshiqchi (otasi turk)
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Östen 2007, 548.
- ↑ Phinney et al. 2006, 225.
- ↑ 3,0 3,1 Statistics Finland. „Immigration and emigration by country of exit and entry and by age and gender 1987 - 2012“. Qaraldi: 25-iyun 2011-yil. [sayt ishlamaydi]
- ↑ „SKA: Turkkilaisten turvapaikanhakijoiden määrä räjähtänyt Suomessa muutamassa vuodessa – jo toiseksi suurin ryhmä“.
- ↑ Statistics Finland. „Country of birth according to age and gender by region 1990-2012“. Qaraldi: 25-iyun 2011-yil. [sayt ishlamaydi]
- ↑ Östen 2008, 53.
- ↑ „Finto: Yhteisöt: Suomen turkkilainen seura“.
- ↑ Taylor, Stephen (1935), Who's who in Central and East-Europe, Central European Times Publishing Company, 351-bet
Bibliografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Östen, Wahlbeck (2007), „Work in the kebab economy - A study of the ethnic economy of Turkish immigrants in Finland“, Ethnicities, 7 (4): 543–563, doi:10.1177/1468796807084016, S2CID 143540781
- Östen, Wahlbeck (2008), „Entrepreneurship as Social Status: Turkish Immigrants' Experiences of Self-Employment in Finland“ (PDF), Migration Letters, 5 (1): 53–62, doi:10.33182/ml.v5i1.58, September 5, 2008da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 26–oktabr 2022–yil
{{citation}}: More than one of|archivedate=va|archive-date=specified (yordam); More than one of|archiveurl=va|archive-url=specified (yordam)CS1 maint: date format () CS1 maint: unfit URL () - Phinney, Jean S.; Berry, John W.; Sam, David L.; Vedder, Paul (2006), „Understanding Immigrant Youth: Conclusions and Implications“, in Berry, John W. (muh.), Immigrant Youth in Cultural Transition: Acculturation, Identity, and Adaptation Across National Contexts, Routledge, ISBN 978-0-8058-5156-4.