Engineering education

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Muhandislik taʼlimi — bu muhandislikning kasbiy amaliyotiga bilim va tamoyillarni oʻrgatish faoliyati. U boshlangʻich taʼlimnibakalavr va magistratura darajasi va undan keyingi har qanday ilgʻor taʼlim va mutaxassisliklarni oʻz ichiga oladi. Muhandislik taʼlimi, odatda, professional muhandislik litsenziyasiga qoʻyiladigan talablar sifatida qoʻshimcha aspirantura imtihonlari va nazorat ostida oʻqitish bilan birga keladi. Taʼlim muddati va asosiy professional muhandis sifatida malakaga ega boʻlish uchun oʻqitish odatda 5 yil, yirik loyihalar uchun mas’uliyatni oʻz zimmasiga olgan muhandis uchun 15-20 yil vaqt kerak boʻladi. Shuning uchun albatta koʻplab maqolalarni ustida ishlashimiz kerak boʻladi. Biz buni uddalashimiz kerak.

Boshlangʻich va oʻrta maktablarda fan, texnologiya, muhandislik va matematika (STEM) taʼlimi koʻpincha universitet darajasida muhandislik taʼlimi uchun asos boʻlib xizmat qiladi.[1] Amerika Qoʻshma Shtatlarda muhandislik taʼlimi davlat maktablarida STEM tashabbusining bir qismini oʻz ichiga oladi.[2] Muhandislik taʼlimida xizmat koʻrsatish muhandislik taʼlimining turli xil intizomiy yoʻnalishlari, shu jumladan kimyo sanoati, qurilish muhandisligi, mashinasozlik, sanoat, kompyuter injiniringi, elektrotexnika, arxitektura muhandisligi va boshqa muhandislik taʼlimlari doirasida mashhurlik kasb etmoqda. Biz buning uchun qattiq harakat qilishimiz kerak.

 

Afrika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Keniya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Keniyada muhandislik taʼlimini oʻrgatish odatda universitetlar tomonidan taqdim etiladi. Bu universitetlarda oʻqish juda ham qiyin ish hisoblanadi. Muhandislarni roʻyxatga olish muhandislarni roʻyxatga olish toʻgʻrisidagi qonun bilan tartibga solinadi. Nomzod, agar u oʻrta maʼlumotdan keyingi kamida toʻrt yillik muhandislik maʼlumotiga va kamida uch yillik aspiranturadan keyingi ish tajribasiga ega boʻlsa, roʻyxatdan oʻtgan muhandis R.Eng sifatida malakaga ega boʻladi.

Barcha roʻyxatga olishlar 1969-yilda Keniya parlamentining akti asosida tashkil etilgan qonuniy organ boʻlgan muhandislarni roʻyxatga olish kengashi tomonidan hozirgi kunga qadar amalga oshirilib kelmoqda. 1992-yilda texnik muhandis darajasini olish uchun kichik qayta koʻrib chiqish amalga oshirildi, shundan soʻng Kengashga Keniya Respublikasida Amaliy muhandislarning faoliyati va xulq-atvorini qonun tomonidan berilgan funksiyalar va vakolatlarga muvofiq tartibga solish mas’uliyati yuklangan. Keniya qonunlarining CAP 530 ga binoan, agar muhandis kengashda roʻyxatdan oʻtmagan boʻlsa, oʻzini muhandis deb atashlari noqonuniy hisoblanadi. Kengashdan roʻyxatdan oʻtgan har bir muhandis Keniyada oʻzini mukammal inson sifatida ishini boshlaydi.

Janubiy Afrika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Janubiy Afrikada muhandislik grafikasini oʻrganish asosan oliy taʼlimda oʻrgatib oʻtadi.[3] Ushbu oliy taʼlimdagi oʻtayotgan darslarni amaliyotga chiqib mustaqil ishlash kerak.Janubiy Afrikada muhandislik kengashi (ECSA) tomonidan sertifikatlangan muhandislar, nomzod muhandislar, muhandislik texnologlari nomzodi va muhandislik texniklari nomzodi sifatida roʻyxatdan oʻtish uchun ushbu muassasalarning bitiruvchilari va diplomatlari malakasini olish uchun akkreditatsiyaga ega boʻlishi kerak. Ushbu atributlarning koʻplab afzalliklari bor.

Universitetlar tomonidan olib boriladigan akademik taʼlim odatda toʻrt yillik BSc (Eng), BIng yoki BEng darajasi shaklida boʻladi. Bu darajani olish uchun albatta koʻplab ishlarni amalga oshirishimiz kerak. Darajani akkreditatsiya qilish uchun kurs materiali ECSA Graduate Attibutes (GA) ga mos kelishi kerak.

Professional muhandislar (Pr Eng) ECSA tomonidan muhandislik mutaxassislari sifatida akkreditatsiya qilingan shaxslargina oʻzini yoʻnalishidan oʻtadi. Qonuniy ravishda, loyiha xavfsizligi va standartlarini taʼminlash uchun har qanday yirik loyiha amalga oshirilishi uchun Professional muhandisning imzosi talab qilinadi, bu imzo boʻlmasa hujjat qonuniy emas deb baholanadi. Professional muhandislik texnologlari (Pr Tech Eng) va Professional muhandislik texniklari (Pr Techni Eng) muhandislik jamoasining boshqa aʼzolaridan oʻz ishini boshlaydi.

Professional sertifikatga ega boʻlgan muhandislar (Pr Cert Eng) yettita davlat malaka sertifikatlaridan biriga ega boʻlgan va ECSA tomonidan muhandislik professori sifatida roʻyxatdan oʻtganlar sifatida safida boʻladi.

Mutaxassislar toifalari amalga oshirilayotgan ishlarning murakkabligi darajasi boʻyicha farqlanadi, bu yerda professional muhandislar murakkab muhandislik muammolarini hal qilishlari kerak boʻladi. Professional muhandislik texnologlari va professional sertifikatlangan muhandislar qatori bugungi kunga kelib ularning soni keskin ortib kelmoqda, Bundan koʻrinib turadiki, muhandis boʻlaman deganlar koʻpligini guvohi boʻlamiz.

Tanzaniyada muhandislik taʼlimini odatda mamlakatdagi juda koʻp universitetlar va texnik muassasalar tomonidan oʻqitiladi. Bitiruvchi muhandislar uch yillik amaliy mashgʻulotlardan soʻng muhandislarni roʻyxatga olish kengashi (ERB) tomonidan roʻyxatga olinadi. Nomzod, agar u kamida toʻrt yillik oʻrta maʼlumotdan keyingi muhandislik taʼlimi va kamida uch yillik aspiranturadan keyingi ish tajribasiga ega boʻlsa, professional muhandis oʻz yoʻlini topa oladi. Muhandislarni roʻyxatga olish kengashi 1968-yilda Tanzaniya parlamentining akti asosida tashkil etilgan qonuniy organ hisoblanadi. 1997-yilda mamlakatda muhandislik kasbiy mahoratini oshirish masalasini hal qilish uchun kichik qayta koʻrib chiqish amalga oshirildi.

Kengashga Tanzaniya Birlashgan Respublikasida amaliy muhandislarning faoliyati va xulq-atvorini qonun tomonidan berilgan funksiyalar va vakolatlarga muvofiq tartibga solish mas’uliyati yuklangan. Tanzaniya qonunlariga koʻra, agar muhandis kengashda roʻyxatdan oʻtmagan boʻlsa, amaliyot bilan shugʻullanishi yoki oʻzini muhandis deb atashi noqonuniy hisoblanadi. Shunday qilib, kengashda roʻyxatdan oʻtish Tanzaniya Birlashgan Respublikasida muhandislik bilan shugʻullanish uchun albatta oʻzini ish tajribasidan kelib chiqib qandaydir yangilik qilgan boʻlishi kerak boʻladi.

Osiyo[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bangladesh[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bangladeshdagi muhandislik maktablari roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Bangladesh muhandislik va texnologiya universiteti (BUET)
  • Dakka muhandislik va texnologiya universiteti (DUET)
  • Rajshahi muhandislik va texnologiya universiteti (RUET)
  • Chittagong muhandislik va texnologiya universiteti (CUET)
  • Khulna muhandislik va texnologiya universiteti (KUET)
  • Islom Texnologiya Universiteti (IUT)
  • Sylhet muhandislik kolleji (SEC)
  • Mymensingh muhandislik kolleji (MEC)

Gonkong[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gonkongda muhandislik darajasi dasturlari (4 yillik bakalavr darajasi) Universitet Grant Qoʻmitasi (UGC) tomonidan moliyalashtiriladigan davlat universitetlari tomonidan taklif etiladi. Gonkong shahar universiteti, Gonkong Xitoy universiteti, Gonkong politexnika universiteti, Gonkong fan va texnologiya universiteti va Gonkong universiteti tomonidan muhandislik va texnologiya boʻyicha UGC tomonidan moliyalashtirilgan 94 ta dastur mavjud.[4] Misol uchun, Gonkong universiteti (HKU) muhandislik fakultetida qurilish muhandisligi, kompyuter fanlari, elektrotexnika va elektron muhandislik, sanoat va ishlab chiqarish tizimlari muhandisligi, shuningdek, mashinasozlik boʻyicha bakalavriat, aspirantura va ilmiy darajalarni taqdim etadigan beshta boʻlim mavjud.[5] 6963- qoʻshma Universitet dasturlariga qabul qilish tizimi (JUPAS) boʻyicha taklif etilayotgan muhandislik bakalavriatining barcha dasturlari Gonkong muhandislar instituti (HKIE) tomonidan akkreditatsiyadan oʻtgan.[5] Shu nuqtai nazardan, HKU muhandisligi bitiruvchilarining kasbiy malakasi Amerika Qoʻshma Shtatlari, Avstraliya, Kanada, Yaponiya, Koreya, Yangi Zelandiya, Singapur va Janubiy Afrika kabi koʻpchilik mamlakatlar tomonidan oʻzaro tan olinadi.[5] GCE A-level, Xalqaro Bakalavr (IB) yoki SAT kabi boshqa mahalliy xalqaro milliy malakaga ega boʻlgan abituriyentlar JUPAS boʻlmagan yoʻnalish orqali ariza topshirishlari mumkin boʻladi. Buning uchun albatta har bir inson oʻz kasbini yaxshi koʻrishi kerak.[6] Bu davlatlarda oʻqitish tizimi juda katta mavqeyga ega hisoblanadi. Shuning uchun Oʻzbekistondan ham qiziqishi borlarni soni ortib bormoqda.

Gonkong muhandislar instituti (HKIE) individual muhandislik darajasi dasturlarini akkreditatsiya qiladi.[7] Kasbiy akkreditatsiya jarayoni oʻzining umumiy falsafasi, maqsadlari va resurslari nuqtai nazaridan tegishli fakultetni ham koʻrib chiqadi.[7] Universitetlarda muhandislik darajasi dasturlarini professional akkreditatsiya qilish odatda universitet tomonidan HKIE Akkreditatsiya Kengashiga tegishli akkreditatsiya mashgʻulotlarini oʻtkazish uchun taklifnoma berish bilan boshlanadi.[7]Bundan koʻrinib turibdiki har bir oliy taʼlim muassasalari ham oʻrnak olsa boʻladi.

Kasbiy muhandis boʻlish uchun albatta oʻrta maktab (4-shakldan 6-shaklgacha) maktab oʻquvchilari fan va texnologiya bilan bogʻliq fanlarni tanlashdan boshlaydilar, keyin hech boʻlmaganda Gonkong oʻrta taʼlim diplomida ingliz tili, rustili va matematika imtihonlarini topshiradilar.[8] Oʻrta maktab bitiruvchilari HKIE akkreditatsiyadan oʻtgan muhandislik dasturiga kirishlari, universitetlarning muhandislik boʻyicha talabalar jamiyatiga qoʻshilishlari va HKIEga talaba aʼzosi sifatida qoʻshilishlari albatta kerak boʻladi.[8] Muhandislik bakalavriatini tamomlagandan soʻng, bitiruvchilar ikki-uch yillik muhandislik yoʻnalishi boʻyicha bitiruv malakasini oshiradilar va yana ikki-uch yillik tegishli ish tajribasiga ega boʻlishadi.[8] Kasbiy baholashdan oʻtgandan soʻng, nomzod HKIE tomonidan aʼzo etib tayinlanadi va nihoyat professional muhandis boʻlishi aniq boʻlib qoladi.[9] Gonkongdagi muhandislik kasbi 21 ta muhandislik intizomiga ega: samolyotlar, biotibbiyot, qurilish, qurilish xizmatlari, kimyo, fuqarolik nazorati, avtomatlashtirish va asboblar, elektr, elektronika, energetika, atrof-muhit, yongʻin, gaz, geotexnika, axborot, logistika va transport, ishlab chiqarish va sanoat, dengiz va dengiz arxitekturasi, materiallar, mexanika, shuningdek, strukturaviy muhandislik va bundan ham koʻp kasblarni oz ichiga oladi va bu kasbarni oʻrganish uchun oʻzlari harakat qiladilar.[10]

QS World University Rankings fanlar boʻyicha 2019: Muhandislik va texnologiya: Gonkong[11]
Daraja Universitet
18 Gonkong fan va texnologiya universiteti
35 Gonkong universiteti
57 Gonkongdagi Xitoy universiteti
70 Gonkong politexnika universiteti
79 Gonkong shahar universiteti
451-500 Gonkong baptist universiteti

Markaziy Osiyo[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻzbekiston[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻzbekistondagi muhandislik maktablari roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hindiston[tahrir | manbasini tahrirlash]

5000 dan ortiq  universitetlar va kollejlar Hindistonda muhandislik kurslarini taklif qilishadi.[12]

Indoneziya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Indoneziyadagi muhandislik maktablari roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Sepuluh Nopember texnologiya instituti
  • Bandung texnologiya instituti
  • Sebelas Maret universitetining muhandislik fakulteti
  • Ahmad Dahlan universitetining muhandislik fakulteti
  • Andalas universitetining muhandislik fakulteti
  • Sulton Ageng Tirtayasa universiteti muhandislik fakulteti
  • Indoneziya universiteti muhandislik fakulteti
  • Gadjah Mada universiteti muhandislik fakulteti
  • Lampung universiteti muhandislik fakulteti
  • Diponegoro universitetining muhandislik fakulteti
  • Universitas Negeri Padang muhandislik fakulteti
  • Universitas Negeri Malang muhandislik fakulteti
  • Hasanuddin universitetining muhandislik fakulteti
  • Surabaya universiteti muhandislik fakulteti (UBAYA)

Malayziya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Malayziyada muhandislik taʼlimi boʻyicha tadbirlar judqa ham katta ahamiyatga ega.Malayziyada muhandislik taʼlimi jamiyati (SEEM) tomonidan boshqariladi va nzorat qilinadi. SEEM 2008-yilda tashkil etilgan va 2009-yil 23-fevralda ishga tushirilgan. Muhandislik taʼlimi jamiyatini tashkil etish gʻoyasi 2005-yil aprel oyida SEEM boʻyicha Pro-jamoa qoʻmitasini yaratish bilan boshlangan. Ushbu jamiyatning maqsadlari muhandislik taʼlimi va fan va texnologiya, jumladan, oʻqitish va oʻqitish tizimlari, maslahat berish, tadqiqot, xizmat koʻrsatish va jamoatchilik bilan aloqalar sohalarida taʼlimni rivojlantirishga hissa qoʻshishdan iboratdir.

  • Universiti Technology Malayziya
  • Muhandislik taʼlimi markazi, CEE
  • Tunku Abdul Rahmon universiteti
  • Tunku Abdul Rahmon universiteti kolleji
  • Janubiy universitet kolleji
  • Universiti Malaysia Pahang

Pokiston[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pokistonda muhandislik taʼlimi bu Pokiston konstitutsiyasining 1976-yildagi V saylov komissiyasi qonuni asosida tuzilgan va mamlakatdagi muhandislik kasbini tartibga solish uchun 2006-yil № 23 qaroriga oʻzgartirilgan va qonunchilik organi boʻlgan. Pokiston muhandislik kengashi tomonidan akkreditatsiya qilingan. U barcha milliy, iqtisodiy va ijtimoiy sohalarda tez va barqaror oʻsishga erishishni maqsad qilgan. Kengash mamlakatdagi muhandislar uchun haqiqiy va xalqaro miqyosda tegishli kasbiy malaka va axloqiy standartlarni saqlash uchun oʻzlari javobgardirlar. PSK komissiyalar, qoʻmitalar va maslahat organlarida ishtirok etish orqali ham federal, ham viloyat darajasida hukumat bilan oʻzaro hamkorlik qiladi. PEC mamlakatdagi muhandislik jamiyatining toʻliq vakillik organi hisoblanadi. PEC Vashington kelishuvi bilan toʻliq imzolovchi maqomiga ega hisoblanadi. Biz bu qilayotgan ishimiz orqali juda ham katta natijaga erishamiz.

Filippin[tahrir | manbasini tahrirlash]

Professional tartibga solish komissiyasi Filippindagi muhandislar uchun tartibga soluvchi organ hisoblanadi.

Shri-Lanka[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tayvan[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muhandislik Tayvandagi universitetlar orasida eng mashhur mutaxassisliklardan biridir hisoblanadi. Muhandislik darajalari Tayvandagi bakalavr darajalarining toʻrtdan bir qismidan koʻp qismini tashkil etadi.

Yevropa[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avstriya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Germaniyada boʻlgani kabi Avstriyada ham muhandislik darajasini universitetlarda yoki Fachhochschulen (amaliy fanlar universitetlari) olish mumkin. Koʻpgina Yevropada boʻlgani singari, taʼlim odatda 3 yillik bakalavr va 2 yillik magistr darajasidan iborat boʻladi. Buning uchun albatta ilmiy maqolarni yozish kerak.

Pastroq muhandislik darajasini Höheren Technische Lehranstalten (HTL, Oliy Texnika Instituti), 9-sinfdan 13-sinfgacha boʻlgan oʻrta kollej shakli taklif qiladi. Qurilish muhandisligi, elektronika, axborot texnologiyalari va boshqalar kabi fanlar mavjud. Shundan soʻng oʻzi tanlagan soha boʻyicha yangilik qilishlari shart.

Avstriyaning boshqa oʻrta maktablarida boʻlgani kabi, HTLning 5-kursida Matura deb nomlangan yakuniy imtihon mavjud. Bitiruvchilar oʻrganilgan sohada uch yillik ishlagandan soʻng Ingenieur muhandislik darajasini oladilar. Soʻngra oʻzlari qiziqqan va shu sohani mukammal bilgan boʻlishlari talab etiladi.

Bolgariya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bolgariyada oliy muhandislik taʼlimining boshlanishi 1941-yilda Sofiyada Oliy texnik maktabni tashkil etish toʻgʻrisidagi qonun bilan belgilanadi. Faqat ikki yil oʻtgach, Sofiya ustidan uchib ketgan bombalar tufayli Lovechdagi maktab evakuatsiya qilindi va oddiy darslar toʻxtatildi. Oʻquv jarayoni 1945-yilda universitet Davlat politexnika institutiga aylangandan soʻng yana boshlandi.Shu munosbatlarni hisobga olgan holda oʻqitish tizimi yanada oʻz iziga tushdi.

Bolgariyada muhandislar uchta asosiy daraja bakalavr, magistr va doktor boʻyicha tayyorlanadi. Boloniya deklaratsiyasidan boshlab, talabalar bakalavr darajasini (4 yil oʻqish), ixtiyoriy ravishda magistr darajasini (1 yil oʻqish) olishadi. Fan va muhandislik kurslari maʼruza va laboratoriya mashgʻulotlarini oʻz ichiga oladi. Oʻrganiladigan asosiy fanlar matematika, fizika, kimyo, elektrotexnika va boshqalar. Davlat imtihonini yoki dissertatsiya himoyasini topshirgandan soʻng olingan ilmiy darajaga ega boʻladilar. Shundan soʻng elga xizmat koʻrsatadilar. Absolvents Ing unvoni bilan taqdirlanadi. Bu unvon har doim oʻz ismining oldiga qoʻyiladi. Soʻngra har qanday ishni bajara olishadi.

Mashinasozlik, kompyuter va dasturiy taʼminot muhandisligi, avtomatlashtirish, elektrotexnika, elektronika kabi muhandislik mutaxassisliklarining baʼzilari mutlaqo anʼanaviydir. Yangi mutaxassisliklar — muhandislik dizayni, mexatronika, aviatsiya muhandisligi, sanoat muhandisligi va shu kabi zamonaviy kasblarni oʻz ichiga oladi.

Quyidagi texnik universitetlar Bolgariyada asosan muhandislarni tayyorlaydi:

  • Sofiya texnika universiteti
  • Varna texnika universiteti
  • Gabrovo texnika universiteti[13]
  • Oʻrmon xoʻjaligi universiteti
  • Arxitektura, qurilish va geodeziya universiteti
  • Sofiya kimyoviy texnologiya va metallurgiya universiteti
  • Plovdiv qishloq xoʻjaligi universiteti
  • Konchilik va geologiya universiteti „St. Ivan Rilski“

Bolgar muhandislari 1949-yilda tashkil etilgan Ilmiy-texnik uyushmalar federatsiyasiga birlashgan. U 33 ta hududiy va 19 ta milliy ittifoqni oʻz ichiga oladi. Bundan koʻrinib turibdi.

Daniya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Daniyada muhandislik darajasi universitetlar yoki muhandislik kollejlari tomonidan beriladi (masalan Orxus muhandislik kolleji). Bu universitetlarni diplomi bizlarga oʻtadi.

Talabalar anʼanaviy tarzida oʻqisada Boloniya deklaratsiyasi tamoyillariga koʻra, birinchi navbatda bakalavr darajasini (3 yillik oʻqish), soʻngra magistratura darajasini (1-2 yillik oʻqish) oladi. Muhandislik fanlari doktori darajasi PhD (3 yillik oʻqish) olishdan iborat boʻladi.

Daniya muhandislik tajribasining sifati uzoq vaqtdan beri yuqori baholangan. Daniya muhandislari, ayniqsa muhandislik kollejlari, shuningdek, juda amaliy (yaʼni, oʻz intizomi bilan bogʻliq jismoniy mehnatda malakali) boʻlganligi, koʻplab Daniya muhandislari oʻz taʼlimining bir qismi sifatida oʻtadigan shogirdlik kurslarining yuqori sifati bilan bogʻliqligi maqtovga sazovor boʻladi. Bu bosqichdan soʻng olgan bilimlarini amaliyotda bajarishadi.

Finlandiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Finlandiya tizimi Germaniya tizimidan olingan. Universitetlarning ikki turi tan olingan: bu universitetlar va amaliy fanlar universitetlari hisoblanadi. Bu orqali koʻp kasblarni oʻrganib olishadi.

Universitetlar odatda „Texnologiya fanlari bakalavri“ va „Texnologiya fanlari magistri“ darajalarini beradilar. Bakalavr darajasi uch yillik hisoblanadi, chunki magistr darajasi ikki yillik kunduzgi taʼlimga tengdir.[14] Finlandiyada magistr darajasi Germaniyadagi kabi diplomi insinööri deb ataladi (Diplom-Ingenieur). Darajalar muhandislik maktablari yoki universitetlardagi fakultetlar (Aalto universiteti, Oulu, Turku, Vaasa va Abo Akademi universiteti) yoki alohida texnologiya universitetlari (Tampere UT va Lappeenranta UT) tomonidan beriladi. Dars ilmiy, nazariy jihatdan oʻqitiladigan magistratura darajasidan biri sifatida oʻtiladi. Magistrlik dissertatsiyasi magistratura bosqichining muhim qismi hisoblanadi. Magistrlik darajasi litsenziya yoki doktoranturada keyingi oʻqish uchun javob beradi. Boloniya jarayoni tufayli magistraturada uch yillik oʻqishga toʻgʻri keladigan " tekniikan kandidaatti " („Texnologiya bakalavri“) darajasi joriy etildi. Bundan foydalanish uchun albatta juda ham koʻp harakat qilishlari talab etiladi. Bundan keyin albatta oʻz sohasi boʻyicha olib ketadilar.

Amaliy fanlar universitetlari mintaqaviy universitetlar boʻlib, ular 3,5 dan 4 yilgacha boʻlgan muhandislik darajasini insinööri (amk) beradi. Muhandis darajasi odatda 240 ECTS ni tashkil qiladi. Finlandiyada turli fanlarga ega 20 ta amaliy fanlar universiteti mavjud. Darsning maqsadi — muhandislik sohasidagi amaliy muammolarni hal qilishga urgʻu berib, professional kompetentsiya qilishdan iborat boʻladi. Odatda Finlandiyada oʻqitish tili fin tilidir, ammo taʼlim tili shved tilida boʻlgan universitetlar ham bor va amaliy fanlar universitetlarining aksariyati ingliz tilida ham baʼzi darajalarni taklif qiladi. Ushbu universitetlar, shuningdek, kamida ikki yillik professional tajribaga ega boʻlgan ish hayotida ishtirok etgan muhandislar uchun moʻljallangan muhandislik magistri darajasini ham beradi. Bu darajani olgan insonlar albatta oʻzini olgan bilimiga qarab turli xil loyihalarda oʻz ilmiy ish qilib chiqishlari kerak.

Fransiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fransiyada muhandislik darajasi asosan " Grandes Écoles d’Ingénieurs " (injeneriya oliy oʻquv yurtlari) tomonidan 3 yillik magistratura taʼlimini tugatgandan soʻng beriladi. Koʻpgina Écoles CPGE (Bakalavriatdan keyin ikki yoki uch yillik yuqori darajadagi dastur) bakalavriat talabalarini jalb qiladi, garchi ularning baʼzilari integratsiyalangan bakalavriat tsiklini oʻz ichiga oladi. Ushbu Grandes Ecoles-ga kiradigan boshqa talabalar DUT yoki BTS (texnik ikki yillik universitet darajalari) yoki standart ikki yillik universitet darajalari kabi boshqa ufqlardan kelishi mumkin. Barcha holatlarda ishga qabul qilish juda ham keng tartibda tanlangan boʻladi. Shunday qilib, Fransiyadagi muhandislar bakalavriyatdan keyin kamida besh yil oʻqishgan. 2013-yildan boshlab fransuz muhandislik darajasi AACRAO tomonidan muhandislik fanlari magistri sifatida tan olingan.[15] Muhandislik darajasiga ega boʻlish uchun Ecole Magistrining oʻquv dasturi Komissiya des titres d’ingénieur (Muhandislik unvoni komissiyasi) tomonidan tasdiqlangan boʻlishi kerak. Tashqi kuzatuvchi shuni taʼkidlashi kerakki, Fransiyadagi tizim oʻqish toʻlovlaridan deyarli ozod boʻlishiga qaramay, kirish talablari (numerus clausus, imtihonlarda talaba darajasidan yagona mezon sifatida foydalanish) juda talabchan va talablarga nisbatan ancha qattiqroq. Koʻplab boshqa tizimlarga qaraganda talabalarni qoʻllashning akademik darajasi shundan koʻrinib turadi. Shuning uchun albatta katta loyihalardan oʻzimizga kerakli boʻlgan ishlarni bajarishimiz kerak boʻladi. Tizim talabalarni katta oʻquv toʻlovlarini moliyalashtirish uchun moliyaviy imkoniyatlaridan koʻra, faqat muhandislik fundamental fanlari (matematika, fizika) qobiliyatlari boʻyicha tanlashga qaratilgan boʻlib, aholining oliy taʼlim olish imkoniyatini kengaytiradi. Aslida, Fransiyada muhandis bitiruvchisi boʻlish ijtimoiy professional zinapoyaning yaqinida yuqorida boʻlish hisoblanadi. Muhandislik kasbi 18-asrda harbiy va zodagonlardan kelib chiqqan. Fransuz inqilobidan oldin muhandislar 1780-yilda tashkil etilgan. „Ecole d’Arts et Métiers“ (Arts et Métiers ParisTech) kabi texnik ofitserlar uchun maktablarda oʻqitilgan. Keyinchalik, boshqa maktablar, masalan, École Polytechnique va 1794-yilda tashkil etilgan milliy sanʼat va métiers konservatoriyasi yaratildi. Politexnika anʼanaviy ravishda fransuz hukumati va sanoatini boshqarish uchun texnokratlarni tayyorlagan va „ grands corps de l'État“ deb nomlanuvchi davlat xizmatining elita boʻlinmalariga kirishning eng imtiyozli yoʻnalishlaridan biri boʻlib kelgan. Shundan soʻng albatta har bir inson oʻzi bitirgan yoʻnalishni olib ketishi kerak boʻladi. Bundan koʻrinib turibdiki bu tashkil etilgan muhandislar maktabini bitirib oʻz ishini qilishlari kerak boʻladi. Biz buni albatta imkoniyatdan kelib chiqib amalga oshiramiz.

Fransuz kompaniyasi ichida Ingénieur unvoni malaka darajasiga ishora qiladi va cheklanmagan miqdorda olib beradi. Shuning uchun, baʼzida Ingénieurs des Ventes (Sotish muhandislari), Ingénieur Marketing, Ingénieur Bancaire (bank muhandisi), Ingénieur Recherche & Développement (Ar-ge muhandisi) va boshqalar mavjud. Shuning uchun albatta ushbu unvonni olish kerak.

Germaniya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Germaniyada Ingenieur (muhandis) atamasi qonun bilan himoyalangan va uni faqat muhandislik boʻyicha universitet bitiruvchilari ishlatishi mumkin. Bunday darajalar universitetlar (Universitäten), jumladan Technische Universitäten (texnologiya universitetlari) va Technische Hochschulen yoki Fachhochschulen (amaliy fanlar universitetlari) tomonidan taklif etiladi. Bu albatta katta loyihalarni ishlab chiqish lozim.

Boloniya islohotlaridan beri talabalar bakalavr darajasini (3-4 yillik oʻqish), ixtiyoriy ravishda magistr darajasini (1-2 yillik oʻqish) olishadi. Mamlakat Boloniya tizimini qabul qilgunga qadar universitetda muhandislik taʼlimini tugatgandan soʻng olingan birinchi va yagona doktorlik darajasi Germaniya Diplomingenieur (Dipl. -Ing.). Muhandislik doktori darajasi Doktoringenieur (Dr.-Ing.). Bu unvonni olgandan keyin albatta insonlarning bilimi juda ham yuqori boʻladi.

Nemis muhandislik tajribasining sifati uzoq vaqtdan beri, ayniqsa, mashinasozlik sohasida juda yuqori baholangan. Bu aerodinamika va strukturaviy mexanikani boshqaradigan turli nazariyalarning nemis olimlari va muhandislari, masalan, Lyudvig Prandtl sharafiga nomlanganligi bilan qoʻllab-quvvatlanadi. Bu qoʻllab-quvvatlashlardan bizlar ham juda katta foyda olishumiz kerak boʻladi. Nemis muhandislari juda amaliy (yaʼni oʻz intizomi bilan bogʻliq jismoniy mehnatda malakali) ham maqtovga sazovor boʻlgan, chunki koʻplab nemis muhandislari oʻz taʼlimlarining bir qismi sifatida oʻtadigan shogirdlik kurslarining yuqor darajada hammaga foydali qilib ishlatiladi.

Italiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Italiyada muhandislik darajasi va „muhandis“ unvoni politexnika universitetlari tomonidan 3 yillik oʻqishni tugatgandan soʻng beriladi (laurea). Qoʻshimcha magistratura (2 yil) va doktorantura dasturlari (3 yil) „dottore di ricerca in ingegneria“ unvonini beradi. Politexnika universitetlarida 2005-yilgacha (Italiya Boloniya deklaratsiyasini qabul qilgan paytda) oʻqishni boshlagan talabalar muhandis unvonini olish uchun 5 yillik dasturni tamomlashlari kerak. Bu holda magistr darajasi 1 yillik oʻqishdan soʻng olinadi. „Muhandis“ sifatida faqat muhandis unvoniga ega boʻlgan shaxslar ishga olinishi mumkin. Shunga qaramay, muhandislik sohasida malaka va tajribaga ega boʻlgan va bunday unvonga ega boʻlmagan baʼzilar hali ham muhandislik vazifalarini „mutaxassis“, „yordamchi“, „texnolog“ yoki „texnik“ sifatida bajarishlari mumkin. Biroq, faqat muhandislar huquqiy javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va oʻz tajribalari boʻyicha guruh tomonidan bajarilgan ishlarga kafolat berishlari mumkin. Baʼzida ushbu sohada ishlaydigan va vaqtincha muhandis unvoniga ega boʻlmagan xodimlari boʻlmagan kompaniya oʻz mahsuloti yoki xizmatlariga huquqiy kafolatni taʼminlash uchun muhandislik auditining tashqi xizmati uchun haq toʻlashi kerak.

Niderlandiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gollandiyada muhandislik yoʻnalishini oʻrganishning ikki yoʻli mavjud, yaʼni Gollandiyaning „texnik hogeschool „ da, bu kasb maktabi (xalqaro miqyosda amaliy fanlar universitetiga teng) va amaliy yoʻnaltirilgan darajani oldindan nominal ing bilan taqdirlaydi. toʻrt yillik oʻqishdan keyin. Yoki nominal ir bilan koʻproq akademik yoʻnaltirilgan darajani taklif qiladigan universitetda. besh yillik oʻqishdan keyin. Ikkalasi ham Ingenieur sarlavhasining qisqartmasi.

2002-yilda Gollandiya bakalavr-magistr tizimiga oʻtganida. Bu Boloniya jarayonining natijasidir. Ushbu kelishuvga koʻra 29 Yevropa davlati oʻz oliy taʼlim tizimini uygʻunlashtirish va Yevropa oliy taʼlim hududini yaratishga kelishib oldi. Ushbu tizimda professional maktablar toʻrt yillik oʻqishdan soʻng BEng yoki BASc kabi bakalavr darajalarini beradi. Muhandislik dasturlari boʻlgan universitetlar uchinchi kursdan keyin bakalavr darajasini beradilar. Universitet bakalavri odatda magistr darajasini olish uchun yana bir yoki ikki yil oʻqishni davom ettiradi. Ushbu darajalarga qoʻshni, oldindan toʻldirilgan tizimning eski nomlari hali ham qoʻllanilmoqda. Kasbiy bakalavr universitetning magistratura dasturiga qabul qilinishi mumkin, lekin koʻpincha ular qoʻshimcha kurslarni oʻtashlari kerak.

Polsha[tahrir | manbasini tahrirlash]

Polshada 3,5-4 yillik texnik oʻqishdan soʻng, bakalavr darajasiga toʻgʻri keladigan inżynier darajasi (inż .) olinadi. yoki B.Eng. Shundan soʻng, oʻqishni davom ettirish mumkin va 2 yillik aspiranturadan soʻng (qoʻshimcha taʼlim) qoʻshimcha magistratura darajasini olish mumkin. (yoki M.Eng.) daraja, magister, mgr deb ataladi va oʻsha paytda biri ikkita darajaga ega: magister inżynier, mgr inż. (soʻzma-soʻz: bosh muhandis). Ilgari mgr darajasi (Universitet tomonidan Boloniya jarayoni toʻliq moslashtirilgunga qadar) integratsiyalashgan 5 yil bakalavr-magistraturada olinishi mumkin edi. dastur tadqiqotlari. Magistrlik darajasiga ega boʻlgan bitiruvchilar 4 yillik doktorantura (Ph.D.) ni boshlashlari mumkin, buning uchun doktorlik ishini ochish (przewód doktorski), oʻz ilmiy izlanishlarini olib borish, ayrim imtihonlarni topshirish (masalan, chet tili, falsafa, iqtisod, yetakchi fanlar) talab qilinadi., doktorlik dissertatsiyasini yozish va himoya qilish. Baʼzi fanlar nomzodi. talabalar, shuningdek, bakalavriat talabalari (B.Sc., M.Sc.) bilan mashgʻulotlar oʻtkazadilar. Texnika universitetining doktorantura bitiruvchisi doktor Nauk Technicznych, dr Inż ilmiy darajasiga ega ., (soʻzma-soʻz: “texnika fanlari doktori“) yoki boshqa masalan Doktor Nauk Chemicznych (lit. "kimyo fanlari doktori").

Portugaliya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Portugaliyada muhandislikni oʻrganishning ikkita yoʻli mavjud: politexnika va universitet yoʻllari. Nazariy jihatdan, lekin koʻp marta amalda emas, politexnika yoʻli koʻproq amaliy, universitet yoʻli koʻproq tadqiqotga yoʻnaltirilgan boʻladi. Biz albatta koʻp harakat qilishimiz kerak.

Ushbu tizimda politexnika institutlari uch yillik oʻqishdan soʻng muhandislik boʻyicha licenciatura (bakalavr) darajasini beradi, uni ikki yillik oʻqishdan keyin muhandislik boʻyicha mestrado (magistr) bilan toʻldirish mumkin. Bundan keyin bizlar oʻzimizga albatta katta eʼtibor berishimiz kerak.

Universitetlarga kelsak, ular muhandislik dasturlarida mestrado integrados (integratsiyalashgan magistratura) sifatida politexnika (uch yillik licenciatura plus ikki yillik mestrado) kabi muhandislik dasturlarini taklif qilishadi. Bu universitetlarda Mestrado integrado dasturlarini yakunlash uchun besh yillik oʻqish kerak boʻlib, dastlabki uch yildan soʻng muhandislik fanlari boʻyicha licenciatura darajasi va butun besh yildan keyin muhandislik boʻyicha mestrado darajasi beriladi. Bundan tashqari, universitetlar muhandislik boʻyicha doutoramento (Ph.D.) dasturlarini ham taklif qilishadi. Keyin yana shuni aytadigan boʻlsak biz bu sohani albatta oʻrganishimiz kerak.

Muhandislik boʻyicha ilmiy darajaga ega boʻlish muhandislik kasbi bilan shugʻullanish va u bilan shugʻullanish kerak boʻladi. Portugaliyada engenheiro (muhandis) unvonidan foydalanishning qonuniy huquqiga ega boʻlish uchun yetarli emas. Buning uchun qabul qilinish va Ordem dos Engenheiros (Portugaliya muhandislar instituti) aʼzosi boʻlish kerak. Ordem dos Engenheiros’da muhandis E1, E2 yoki E3 darajali muhandis sifatida tasniflanadi, shunga koʻra u yuqori muhandislik darajasiga ega. Qadimgi Boloniya deklaratsiyasining besh yillik muhandislik litsenziyasi egalari E2 muhandislari sifatida tasniflanadi. Bundan soʻng albatta biz oʻzimizni loyihamiz bilan ishtirok etib, grantlarni yutib olishimiz kerak boʻladi.

Ruminiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ruminiyada muhandislik darajasi va „muhandis“ unvoni texnologiya va politexnika universitetlari tomonidan 4 yillik oʻqishni tugatgandan soʻng beriladi. Bu unvonni olish ham oson ish emas. Qoʻshimcha magistratura (2 yil) va doktorantura dasturlari (4-5 yil) „doktor inginer“ unvonini beradi. 2005-yilgacha (Ruminiya Boloniya deklaratsiyasini qabul qilganda) politexnika universitetlarida oʻqishni boshlagan talabalar muhandis unvonini olish uchun 5 yillik dasturni tamomlashlari kerak edi. Bu holda magistr darajasi 1 yillik oʻqishdan soʻng olinadi. Muhandis sifatida faqat muhandis unvoniga ega boʻlgan odamlar ishlanishi mumkin. Shunga qaramay, muhandislik sohasida malaka va tajribaga ega boʻlgan va bunday unvonga ega boʻlmagan baʼzilar hali ham muhandislik vazifalarini „mutaxassis“, „yordamchi“, „texnolog“ yoki „texnik“ sifatida bajarishlari mumkin. Biroq, faqat muhandislar huquqiy javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va oʻz tajribalari boʻyicha guruh tomonidan bajarilgan ishlarga kafolat berishlari mumkin. Baʼzida ushbu sohada ishlaydigan va vaqtincha muhandis unvoniga ega boʻlmagan xodimlari boʻlmagan kompaniya oʻz mahsuloti yoki xizmatlariga huquqiy kafolatni taʼminlash uchun muhandislik auditining tashqi xizmati uchun haq toʻlashi kerak. Bundan soʻng albatta

Rossiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Students in Soviet engineering institutes did not major in mechanical or electrical engineering... but instead of one of hundreds of subspecialties... [for example] The Commissariat of Heavy Industry insisted on separate engineers for oil-based paints and non-oil-based paints.

Moskva matematika va navigatsiya maktabi 1701 yilda Buyuk Pyotr tomonidan asos solingan birinchi rus taʼlim muassasasi edi. U birinchi marta ruslarga texnik taʼlim berdi va oʻquv dasturining katta qismi Rossiyaning kengayib borayotgan dengiz floti va armiyasini qoʻllab-quvvatlash uchun dengizchilar, muhandislar, kartograflar va bombardimonchilarni tayyorlashga bagʻishlandi. Keyin 1810-yilda Sankt-Peterburg harbiy muhandislik-texnika universiteti ofitserlar sinflari qoʻshilgandan va besh yillik oʻqitish muddatini qoʻllashdan keyin Rossiya imperiyasidagi birinchi muhandislik oliy oʻquv yurtiga aylandi. Shunday qilib, dastlab standartlar va oʻqitish atamalarining koʻproq qatʼiyligi 19-asrda rus muhandislik taʼlimining anʼanaviy tarixiy xususiyatiga aylandi.[16]

Slovakiyada muhandis (inžinier) texnik fanlar yoki iqtisod boʻyicha magistr darajasiga ega boʻlgan shaxs hisoblanadi. Bir nechta texnik va iqtisodiy universitetlar kimyo, qishloq xoʻjaligi, material texnologiyasi, informatika, elektrotexnika va mashinasozlik, yadro fizikasi va texnologiyasi yoki iqtisodiyot sohalarida 4-5 yillik magistratura taʼlimini taklif qiladi. Shunga oʻxshash sohada bakalavr darajasiga ega boʻlish shart. Absolvents Ing bilan taqdirlanadi. unvon har doim oʻz ismining oldiga qoʻyiladi; keyinchalik doktoranturada oʻqish universitetlar va Slovakiya Fanlar akademiyasining baʼzi institutlari tomonidan taklif etiladi.

Ispaniya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ispaniyada muhandislik darajasi „Escuelas de Ingeniería“ deb nomlangan muhandislik maktablaridagi universitetlar tomonidan beriladi. Ispaniyadagi boshqa har qanday daraja kabi, talabalar Bachillerato fanlari (Selectividad) asosida bir qator imtihonlarni topshirishlari, bakalavr darajasini tanlashlari kerak va ularning baholari ular xohlagan darajaga kirish yoki yoʻqligini aniqlaydi.

Talabalar Boloniya deklaratsiyasi tamoyillariga koʻra, avvalo grado darajasini (4 yillik oʻqish), soʻngra magistrlik darajasini (1-2 yillik oʻqish) olishadi, garchi anʼanaviy tarzda muhandislik taʼlimini tugatgandan soʻng olingan daraja ispancha unvoni hisoblanadi. „Ingeniero“. „Ingeniero“ unvonidan foydalanish qonuniy ravishda tartibga solinadi va tegishli akademik bitiruvchilar bilan cheklangan.

Shvetsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muhandislik taʼlimini taklif qiluvchi muassasa "teknisk högskola " (texnologiya instituti) deb ataladi. Bu maktablar birinchi navbatda besh yillik dasturlarni taklif etadi, natijada fuqarolik darajasi (inglizcha „qurilish muhandisi“ torroq atamasi bilan adashtirmaslik kerak), xalqaro miqyosda muhandislik fanlari magistri darajasiga mos keladi.[17] Ushbu dasturlar odatda tabiiy fanlar boʻyicha kuchli qoʻllab-quvvatlashni taklif qiladi va bu daraja „texnologiya doktori“ darajasiga doktorlik (PHD) uchun ham ochiladi.[17] Civilingenjör dasturlari keng sohalarda taklif etiladi: muhandislik fizikasi, kimyo, qurilish muhandisligi, geodeziya, sanoat muhandisligi va menejmenti va boshqalar. Bundan tashqari, odatda koʻproq qoʻllaniladigan högskoleingenjör (muhandislik fanlari bakalavri) deb nomlangan qisqaroq uch yillik dasturlar mavjud.[17]

Turkiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu unvon qonun boʻyicha muhandislik darajasiga ega boʻlgan shaxslar uchun cheklangan va unvondan boshqalar (hatto koʻproq ish tajribasiga ega boʻlgan shaxslar) tomonidan foydalanish noqonuniy hisoblanadi.

Turk muhandislar va arxitektorlar palatalari ittifoqi (UCTEA) 1954-yilda tashkil etilgan boʻlib, muhandislar va arxitektorlarni qonunlar va qoidalar doirasida, hozirgi sharoit, talab va imkoniyatlarga muvofiq boʻlish sharti bilan professional sohalarga ajratadi. shuningdek, muhandislar va arxitektorlar guruhi uchun professional yoki ish sohalari oʻxshash yoki bir xil boʻlgan yangi Palatalarni tashkil qiladi.

UCTEA oʻz faoliyatini 23 ta Palata, 194 ta palata boʻlimlari va 39 ta viloyat muvofiqlashtiruvchi kengashlari bilan davom ettirmoqda. Taxminan, muhandislik, arxitektura va shaharsozlik boʻyicha 70 ta tegishli oʻquv fanlari bitiruvchilari UCTEA palatalari aʼzolaridir.

Bu daraja keyinchalik tuzilgan kasbiy amaliyotdan, kasbiy amaliyotni oʻrganishdan va agar kerak boʻlsa, keyingi imtihonlardan oʻtgandan soʻng (odatda birinchi darajadan 4-8 yil oʻtgach) usta muhandis sifatida malakaga ega boʻlish uchun hisoblanadi. tegishli kasbiy organ. „Chartered Engineer“ atamasi Qirollik roziligi bilan tartibga solinadi va undan foydalanish faqat roʻyxatdan oʻtganlar uchun cheklangan; ushbu maqomni berish muhandislik kengashi tomonidan professional muassasalarga topshiriladi.

Buyuk Britaniyada (Shotlandiyadan tashqari) koʻpgina muhandislik kurslari bakalavriat bakalavrlari (BEng) uchun uch yil va bakalavriat magistri uchun toʻrt yil davom etadi. Toʻrt yillik muhandislik kursini oʻqigan talabalarga muhandislik magistri (muhandislik fanlari magistridan farqli oʻlaroq) beriladi Baʼzi universitetlar talabaga dasturni tugatgandan keyin bir yil oʻtgach, Oliy Milliy Diplomni olishga ruxsat beradi. agar talaba ikkinchi kursni muvaffaqiyatli tugatgan boʻlsa yoki faqat birinchi yilni muvaffaqiyatli tugatgan boʻlsa, Oliy Milliy sertifikat. Koʻpgina kurslar sanoatda bir yillik variantni ham oʻz ichiga oladi, bu odatda tugashdan bir yil oldin. Buni tanlagan talabalarga " sendvich darajasi " beriladi.

Hukumat va sanoat tomonidan amalga oshirilgan soʻnggi oʻzgarishlarda Buyuk Britaniya muhandisligining koʻplab sohalarida oʻsib borayotgan malakalar etishmasligini bartaraf etish uchun maktabda muhandislik bilan shugʻullanish va oʻquvchilarga yoshlikdan ijobiy namunalar berishga katta eʼtibor berildi.[18]

Shimoliy Amerika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanadada muhandislik darajasidagi taʼlim Kanada Professional muhandislar kengashi (Kanada muhandislari) va uning Kanada muhandislik akkreditatsiya kengashi (CEAB) tomonidan yuqori darajada tartibga solinadi. Kanadada 278 ta muhandislik akkreditatsiyadan oʻtgan dasturlarni taklif qiluvchi 43 ta institut mavjud boʻlib, ular 4 yillik muddatdan keyin bakalavr darajasini beradi.[19] Koʻpgina maktablar amaliy fanlar boʻyicha magistr darajalarini ham taklif qilishadi. Akkreditatsiya akkreditatsiyadan oʻtgan dasturni muvaffaqiyatli tamomlagan talabalar Professional muhandis sifatida litsenziyalash boʻyicha bilim talablariga javob berish uchun etarli muhandislik bilimiga ega boʻlishlarini anglatadi.[19] Shu bilan bir qatorda, akkreditatsiyadan oʻtmagan 3 yillik diplom, BSc, B.Tech yoki B.Eng boʻyicha Kanada bitiruvchilari. dasturlar assotsiatsiya imtihonlari orqali professional litsenziyaga ega boʻlishi mumkin. Baʼzi maktablarga quyidagilar kiradi: Konkordiya universiteti, texnologiya oliy oʻquv yurti, École Polytechnique de Montréal, Toronto universiteti, Manitoba universiteti, Saskachevan universiteti, Viktoriya universiteti, Kalgari universiteti, Alberta universiteti, Britaniya Kolumbi universiteti, Dalhousie universiteti, Ryerson universiteti, York universiteti, Regina universiteti, Karleton universiteti, Makmaster universiteti, Ottava universiteti, Queens universiteti, Nyu-Brunsvik universiteti, UOIT, Vaterloo universiteti, Guelf universiteti, Vindzor universiteti, Nyufaundlend Memorial universiteti va Kanada Qirollik harbiy kolleji faqat bir nechtasini nomlash uchun. Kanadada muhandislik darajalarini taklif qiluvchi har bir universitet CEAB (Kanada muhandislik akkreditatsiya kengashi) tomonidan akkreditatsiyadan oʻtishi kerak, bu esa barcha universitetlarda yuqori standartlarning bajarilishini taʼminlaydi.[20] Kanadadagi muhandislik darajalari koʻproq amaliy darajalar yoki diplomlar boʻlgan muhandislik texnologiyasi darajasidan farq qiladi. Kanadadagi muhandislik taʼlimi juda yuqori hurmatga sazovor boʻlib, u professional muhandis (P.Eng.) litsenziatiga ega boʻlish bilan yakunlanadi. Koʻpgina bitiruvchi muhandislar professional amaliyotning boshqa sohalariga kiradilar, jumladan menejment boʻyicha konsalting, huquq, tibbiyot va biznes boshqaruvi.

Meksika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Meksika misolida, muhandislik sohasidagi taʼlim davlat va xususiy universitetlardan olinishi mumkin. Ikkala turdagi kollej va universitetlar B.Eng., B.Sc., M.Eng., M.Sc. darajalarini berishi mumkin. va fan nomzodi. dissertatsiya taqdimoti va dissertatsiyasi yoki texnik hisobotlar va bilim imtihonlari kabi boshqa talablar orqali.

Meksikada baʼzi muhandislik sohalarida ilmiy darajalarni taklif qilgan birinchi universitet Ispaniya hukmronligi ostida tashkil etilgan Meksika Qirollik va Pontifik Universiteti edi; taklif etilgan darajalar kon muhandisligi va fizik-matematika boʻyicha Yevropadan eng soʻnggi bilimlarni oʻz ichiga oladi.

Keyin 19-asr va siyosiy barqarorlikning yoʻqligi keldi. Ispaniya hukmronligi ostida tashkil etilgan universitetlar yopildi va qayta ochildi va muhandislik oʻqitish anʼanasi yoʻqoldi; Meksika universiteti, Gvadalaxara universiteti va Merida universiteti bunga duch keldi. Keyin liberal boshqaruv tomonidan yaratilgan Sanʼat va hunarmandchilik maktablari universitetlar kabi muvaffaqiyatga erisha olmadi. 20-asrda va Meksika inqilobi muvaffaqiyati bilan eski kollejlarning bir qismi qayta ochildi va eski Sanʼat va hunarmandchilik maktablari yangi universitetlarga qoʻshildi. 1936-yilda Meksika Milliy Politexnika Instituti ishchi oʻgʻillari va ularning oilalari uchun taʼlim alternativi sifatida tashkil etildi. Oradan koʻp oʻtmay, politexnika institutining filiali sifatida respublikaning bir qancha shtatlarida viloyat texnologiya institutlari tashkil etildi, lekin ularning aksariyati oʻz hududida universitetga ega emas.

Top 50 engineering colleges
Eng yaxshi 50 muhandislik kollejlari
Engineering bachelor’s degrees Awarded by School
Muhandislik bakalavriatlari maktab tomonidan beriladi
Engineering bachelor’s degrees by discipline (2016-2015)
Fanlar boʻyicha muhandislik bakalavriati (2016-2015)

Muhandislik sohasidagi birinchi professional daraja — bu bir nechta istisnolardan tashqari bakalavr darajasi. 1999-yildan beri muhandislikka qiziqish ortdi; berilgan bakalavr darajalari soni 20 foizga oshdi.[21] Koʻpgina bakalavriat muhandislik dasturlari toʻrt yil davom etadi va taxminan ikki yillik asosiy kurslarni, soʻngra ikki yillik maxsus fan boʻyicha maxsus kurslarni talab qiladi. Bu yerda oddiy muhandislik talabasi matematika (bir va koʻp oʻzgaruvchili hisoblar va elementar differensial tenglamalar), umumiy kimyo, ingliz tili kompozitsiyasi, umumiy va zamonaviy fizika, informatika (odatda dasturlash) va kirish muhandisligini bir necha sohalarda oʻrganadi. qoniqarli muhandislik maʼlumoti va tanlagan dasturida muvaffaqiyatli boʻlish uchun talab qilinadi. Ijtimoiy yoki gumanitar fanlar boʻyicha bir nechta kurslar ham talab qilinadi, lekin odatda keng tanlovdan tanlangan kurslardir. Majburiy umumiy muhandislik kurslari odatda muhandislik chizmalari / kompyuter yordamida dizayn, materiallar muhandisligi, statika va dinamika, materiallarning mustahkamligi, asosiy sxemalar, termodinamika, suyuqliklar mexanikasi va ehtimol baʼzi tizimlar yoki sanoat muhandisligini oʻz ichiga oladi. Fan va muhandislik kurslari bir xil kurs (lar)da yoki alohida kurslarda maʼruza va laboratoriya mashgʻulotlarini oʻz ichiga oladi. Biroq, baʼzi professorlar va oʻqituvchilarning fikricha, muhandislik dasturlari koʻproq professional muhandislik amaliyotiga eʼtibor qaratish uchun oʻzgarishi kerak va muhandislik kurslari muhandislik tadqiqotchilari tomonidan emas, balki professional muhandislik amaliyotchilari tomonidan koʻproq oʻqitilishi kerak.[22]

Koʻpgina muhandislik dasturlari talabalarni birinchi kurs sifatida toʻgʻridan-toʻgʻri mutaxassislikka qabul qiladi, lekin koʻpincha talabalardan birinchi yoki ikkinchi oʻquv yilining oxirigacha mutaxassislik boʻyicha qaror qabul qilishni talab qilmaydiganlar. Mutaxassisliklarga koʻpincha arxitektura muhandisligi, qurilish muhandisligi (shu jumladan strukturaviy muhandislik), mashinasozlik, elektrotexnika (koʻpincha kompyuter muhandisligi), kimyo muhandisligi, yadro muhandisligi, biologiya muhandisligi, sanoat muhandisligi, aerokosmik muhandislik, materiallar muhandisligi (shu jumladan metallurgiya muhandisligi), qishloq xoʻjaligi kiradi. muhandislik va boshqa koʻplab mutaxassisliklar. Mutaxassislikni tanlagandan soʻng, muhandislik boʻyicha talaba asosiy asoslarga asoslanadigan va maxsus bilim va koʻnikmalarga ega boʻladigan darslarni boshlaydi. Muhandislik boʻyicha talabalar bakalavriat taʼlimining oxiriga kelib, koʻpincha oʻz sohalariga xos boʻlgan ochiq dizayn yoki boshqa maxsus loyihani amalga oshiradilar.[23]

Muhandislik yoʻnalishida tahsil olayotgan universitet talabalari uchun bakalavriatda oʻqish davomida martaba rivojlanishining turli shakllarida qatnashish odatiy holdir. Bular koʻpincha pullik stajirovkalar, kooperativ taʼlim dasturlari (shuningdek, „kooperatsiya“ deb ataladi), tadqiqot tajribasi yoki xizmatni oʻrganish shaklida boʻladi.[24] Bunday tajribalar talabalarning universitetlari tomonidan amalga oshirilishi yoki talabalar tomonidan mustaqil ravishda izlanishi mumkin.

Muhandislik amaliyoti odatda bakalavr talabalari tomonidan standart semestrga asoslangan akademik siklning bahorgi va kuzgi semestrlari orasidagi yozgi taʼtilda oʻtkaziladi (garchi baʼzi AQSH universitetlari „choraklik“ yoki „trimestr“ tsikliga amal qiladi). Ushbu amaliyotlar odatda 8-12 hafta davom etadi va kompaniyaga qarab yarim kunlik yoki toʻliq kunlik, shuningdek pullik yoki toʻlanmagan boʻlishi mumkin; baʼzan talabalar muqobil yoki ish haqiga qoʻshimcha sifatida akademik kredit olishadi. Qish va boshqa tanaffuslarda qisqa muddatli toʻliq kunlik amaliyotlar koʻpincha, ayniqsa, xuddi shu firmada yozgi amaliyotni tugatganlar uchun ham mavjud.

Amaliyotlar muhandislik kompaniyalari tomonidan vaqtinchalik lavozimlar sifatida taklif etiladi va koʻpincha muayyan sohalarda raqobatbardoshdir. Ular kompaniyalarga oʻqishni tugatgandan soʻng potentsial toʻliq kunlik ish sifatida individual talabalarni yollash va ular bilan tanishish usulini taqdim etadi. Muhandislik amaliyotlari ishtirok etayotgan talabalar uchun ham koʻplab afzalliklarga ega. Ular sinfdan tashqarida amaliy taʼlimni taʼminlaydi, shuningdek, talabaga uning stajirovka rolidan zavqlanish darajasiga qarab, hozirgi muhandislik intizomini tanlash mos yoki yoʻqligini aniqlash imkoniyatini beradi. Bundan tashqari, tadqiqot va amaliyot tajribasi muhandislik vazifalari va tegishli vazifalarni bajarish qobiliyatini talabalarning idrok etish oʻlchovi boʻlgan muhandislik vazifalarining oʻz-oʻzini samaradorligiga (ETSE) ijobiy taʼsir koʻrsatishi koʻrsatilgan.[25] Bundan tashqari, bakalavriat taʼlimini tugatgunga qadar amaliyot yoki hamkorlik tajribasiga ega boʻlish foydali deb hisoblanadi, chunki amaliy muhandislik tajribasiga ega boʻlgan talabalar muhandislik ish beruvchilari uchun yanada jozibador hisoblanadi.[26]

Kooperativ taʼlim dasturlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kooperativ taʼlim dasturlari (koʻpincha „kooperativ“ deb ataladi) stajirovkaga oʻxshaydi, chunki ular muhandislik boʻyicha ish beruvchilar tomonidan bakalavriat talabalariga ishga joylashish imkoniyatlari; ammo, ular talabalarning akademik taʼlimlari bilan bir vaqtda amalga oshirilishi moʻljallangan. Kooperativlar baʼzan yarim kunlik rollar boʻlib, ular butun akademik semestr davomida davom etadi, talaba kurs yukining ogʻirligiga qarab haftasiga 10 dan 30 soatgacha sarmoya kiritishi kutiladi. Shimoliy- Sharqiy Universitet va Drexel universiteti kabi baʼzi Amerika universitetlari oʻz talabalarining oʻqish rejasiga toʻliq kunlik ish va toʻliq kunlik darslarning oʻzgaruvchan semestrlari shaklida kooperativlarni kiritadilar; Shimoliy-Sharqiy hozirda 4 yillik bakalavriat dasturiga ega boʻlib, toʻliq kunlik kooperativlarni kunduzgi taʼlim bilan birlashtiradigan 4 yillik bakalavriat dasturiga ega boʻlsa-da, bu dasturlar odatda AQShdagi 4 yillik bakalavriat muhandislik dasturlariga nisbatan qoʻshimcha bir yil davom etadi. Kooperativlar kasbiy rivojlanishning qimmatli shakli hisoblanadi va birinchi ish joyini taʼminlashga intilayotganda yaxshi maosh takliflarini taʼminlash umidi bilan rezyumelarini mustahkamlamoqchi boʻlgan talabalar tomonidan amalga oshirilishi mumkin.[27]

Litsenziyalash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rasmiy taʼlimdan soʻng, muhandis koʻpincha taxminan toʻrt yil davomida stajirovka yoki muhandislik maqomiga kiradi. Muhandislik stajyori (EI) yoki muhandis-trening (EIT) maqomiga erishish uchun shaxs ABET muhandislik akkreditatsiya komissiyasi (EAC) tomonidan akkreditatsiya qilingan muassasadan muhandislik darajasiga ega boʻlishi kerak. va Technology, Inc., shuningdek, muhandislik asoslari imtihonini topshiradi (koʻpincha „FE imtihoni“ deb qisqartiriladi). FE imtihoni Milliy muhandislik va geodeziya imtihonlari kengashi (NCEES) tomonidan quyidagi fanlar boʻyicha taklif etiladi: Mashinasozlik, qurilish muhandisligi, sanoat va tizim muhandisligi, kimyo muhandisligi, elektrotexnika va kompyuter muhandisligi, atrof-muhit muhandisligi yoki boshqa fanlar[28] (shuningdek, „Umumiy muhandislik“ deb ataladi). FE imtihoni yil davomida toʻrt marta masofaviy test joylarida oʻtkaziladi va uni kollej bitiruvchilari, shuningdek, hozirgi kollej talabalari topshirishlari mumkin.[29] Muhandislik asoslari imtihonini muvaffaqiyatli topshirgandan va ABET akkreditatsiyasidan oʻtgan muhandislik darajasini olgandan soʻng, intilgan muhandis oʻz davlatining litsenziyalash kengashiga muhandislik maqomiga murojaat qilishi mumkin. Agar ruxsat berilsa, ular oʻzlarining injener sifatidagi maqomini bildirish uchun EIT qoʻshimchasidan foydalanishlari mumkin.

Bu vaqtdan soʻng, oʻqiyotgan muhandis ularni Professional muhandis qilish uchun davlat litsenziyalash imtihonini topshirish yoki bermaslik toʻgʻrisida qaror qabul qilishi mumkin. Litsenziyalash jarayoni shtatdan shtatga qarab farq qiladi, lekin odatda ular muhandisdan muhandislik sohasida toʻrt yillik tekshirilishi mumkin boʻlgan ish tajribasiga ega boʻlishni, shuningdek, NCEES Principles and Practice of Engineering (PE) imtihonini muvaffaqiyatli topshirishni talab qiladi. ularning muhandislik intizomi.[30] Ushbu testni muvaffaqiyatli yakunlagandan soʻng, Professional muhandis oʻz ismidan keyin PE qoʻshimchasini qoʻyishi mumkin, bu ularning endi Professional muhandis ekanligini bildiradi va ular, masalan, chizmalar va hisobotlarga oʻzlarining PE muhrini qoʻyishlari mumkin. Shuningdek, ular oʻz mutaxassisliklari boʻyicha ekspert guvohlari sifatida xizmat qilishlari mumkin.[21] „Professional muhandis“ maqomiga erishish — muhandislik sanoatida erishish mumkin boʻlgan eng yuqori yutuqlardan biridir. Bunday maqomga ega boʻlgan muhandislar, odatda, ish beruvchilar tomonidan, ayniqsa qurilish muhandisligi sohasida katta talabga ega.[31]

Muhandis uchun magistratura imkoniyatlari ham mavjud. Koʻpgina muhandislar muhandislik yoki biznes boshqaruvi boʻyicha magistr darajasini tugatishga yoki huquq, tibbiyot yoki boshqa sohalarda taʼlim olishga qaror qilishadi.

Ikki turdagi doktorantura ham mavjud, anʼanaviy Ph.D. yoki muhandislik fanlari doktori. Ph.D. tadqiqot va akademik mukammallikka eʼtibor qaratadi, muhandislik fanlari doktori esa amaliy muhandislikka eʼtibor qaratadi. Taʼlim talablari ikkala daraja uchun ham bir xil; ammo talab qilinadigan dissertatsiya boshqacha. Ph.D. muhandislik fanlari doktori amaliy dissertatsiyaga eʼtibor qaratadigan standart tadqiqot muammosini ham talab qiladi.

Hozirgi bakalavriat muhandislik taʼlimida chiziqli tizimlarga urgʻu berish chiziqli boʻlmagan dinamikani soxta tebranishlar sifatida rad etadigan fikrlash usulini rivojlantiradi. Chiziqli tizimlar yondashuvi chiziqli boʻlmagan tizimlarning dinamikasini haddan tashqari soddalashtiradi. Demak, bakalavriat talabalari va oʻqituvchilari xaotik dinamikaning tarbiyaviy ahamiyatini tan olishlari kerak.[32][33][34][35] Amaliyot muhandislari xaotik hodisalarga taʼsir qilish orqali chiziqli boʻlmagan sxemalar va tizimlar haqida koʻproq maʼlumotga ega boʻladilar.

Oʻqishni tugatgandan soʻng, hukumat tomonidan berilgan professional muhandislik (PE) litsenziyasini amalda saqlash, koʻnikmalarni yangilab turish, koʻnikmalarni kengaytirish yoki yangi texnologiyalardan xabardor boʻlish uchun davomiy taʼlim kurslari kerak boʻlishi mumkin.

Karib dengizi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Trinidad va Tobago[tahrir | manbasini tahrirlash]

Trinidad va Tobagoda muhandislik darajasidagi taʼlim Trinidad va Tobago Professional muhandislar kengashi (BOETT) yoki joylashuv muhandislik uyushmasi (APETT) tomonidan tartibga solinmaydi. BOETTda roʻyxatdan oʻtgan professional muhandislarga „r. Eng.“.

Janubiy Amerika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Argentina[tahrir | manbasini tahrirlash]

Argentinadagi universitetlardagi muhandislik taʼlim dasturlari turli fanlarni qamrab oladi va odatda 5-6 yillik oʻqishni talab qiladi.[36] Koʻpgina diplom dasturlari birinchi va ikkinchi kurslarda matematika, statistika va fizika fanlari boʻyicha asosiy kurslardan boshlanadi, soʻngra talabalarning oʻqish rejasiga xos kurslarga oʻtadi. Diplomni olgandan soʻng, muhandislik fakulteti talabasi muhandis sifatida akkreditatsiyadan oʻtish uchun tashqi baholashdan oʻtadi.[37]

Argentina boʻylab muhandislik taʼlimi boʻyicha daraja dasturlarini taklif qiladigan koʻplab universitetlar va texnik maktablar mavjud. Milliy Texnologiya Universiteti (Universidad Tecnológica Nacional, UTN) mamlakatdagi eng yaxshi muhandislik institutlaridan biri sifatida eʼtirof etilgan boʻlib, uning 33 ta kampusida quyidagi fanlar boʻyicha darajalar taqdim etiladi:

  • Aviatsiya muhandisligi
  • Qurilish ishi
  • Elektrotexnika
  • Elektron muhandislik
  • Elektromexanika muhandisligi
  • Avtomobil muhandisligi
  • Axborot tizimlari muhandisligi
  • Temir yoʻl muhandisligi
  • Mashinasozlik
  • Metallurgiya muhandisligi
  • Dengiz muhandisligi
  • Baliqchilik muhandisligi
  • Kimyoviy muhandislik
  • Toʻqimachilik muhandisligi

Argentinaning „Ley de Educacion Superior No. 24521“ qonunida koʻrsatilgan, barcha universitetlar boshqa qonunlar bilan qatʼiy tartibga solinadigan huquq, tibbiyot va muhandislik kabi baʼzi kasblarni akkreditatsiya qilish uchun majburiy tashqi baholashni oʻz ichiga olishi shart. Argentinada muhandislarni akkreditatsiya qilish CONEAU (Comision Nacional de Evaluación y Acreditación Universitaria 1997) vakolati ostidadir, u tashqi baholashni muvofiqlashtirish va amalga oshirish, muhandislik sohasidagi magistratura va aspiranturada oʻqishni akkreditatsiya qilish funksiyalarini bajaradi.[37]

Braziliya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Braziliyada muhandislik boʻyicha taʼlim davlat va xususiy muassasalar tomonidan taklif etiladi. Muhandislik darajasi asosiy kurslar, aniq fanlar, amaliyot va Kursni yakunlash boʻyicha hujjatni oʻz ichiga olgan besh-olti yillik oʻqishni talab qiladi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. Douglas, Iverson & Kalyandurg, 2004
  2. „Science, Technology, Engineering and Math: Education for Global Leadership | U.S. Department of Education“. www.ed.gov. Qaraldi: 12-fevral 2019-yil.
  3. Engineering Council Of South Africa. Registration Process, Engineering Council Of South Africa website, Bruma, Johannesburg, South Africa, 2008.
  4. University Grant Committee. „Profile of UGC-funded programmes“. University Grant Committee. Qaraldi: 27-mart 2019-yil.
  5. 5,0 5,1 5,2 „Admissions Information | Undergraduate Admissions for JUPAS Students | The University of Hong Kong“. aal.hku.hk. 2021-yil 28-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2019-yil.
  6. „Admissions Requirements“ (inglizcha). HKU Engineering Undergraduate Admissions (2019). Qaraldi: 27-mart 2019-yil.
  7. 7,0 7,1 7,2 The Hong Kong Institution of Engineers. „Professional Accreditation Handbook (Engineering Degrees)“ (2013). Qaraldi: 27-mart 2019-yil.
  8. 8,0 8,1 8,2 „HKIE Route to Professional Engineer“. Hong Kong Institution of Engineers (2011). Qaraldi: 27-mart 2019-yil.
  9. „HKIE Professional Assessment“. Hong Kong Institution of Engineers (2010). Qaraldi: 27-mart 2019-yil.
  10. , arxivsana= parametri ham koʻrsatilishi zarur. „The 21 engineering disciplines“. Hong Kong Institution of Engineers. 2010da asl nusxadan [ arxivlangan]. Qaraldi: 27-mart 2019-yil.
  11. „Engineering and Technology“ (inglizcha). Top Universities (15-fevral 2019-yil). Qaraldi: 27-mart 2019-yil.
  12. „AICTE“. Aicte-india.org. 2012-yil 21-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-fevral 2013-yil.
  13. Technical University Gabrovo
  14. „Aalto University studies-pages“. 2013-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-fevral 2013-yil.
  15. „Accord historique pour les ingénieurs français aux Etats-Unis“. 3-sentabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-oktabr 2022-yil.
  16. „Реферат История Подготовка инженеров России в XIX веке“. 2011-yil 4-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-dekabr 2011-yil.
  17. 17,0 17,1 17,2 „Qualifications“. Swedish Higher Education Authority. 2019-yil 6-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-mart 2020-yil.
  18. „George Edwards“. 2015-yil 13-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-iyun 2014-yil.
  19. 19,0 19,1 „Engineers Canada Accreditation“. engineerscanada.ca (2014-yil 8-aprel). 2015-yil 17-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-iyul 2014-yil.
  20. Canadian Engineering Accreditation Board Approved Schools (Wayback Machine saytida 2013-10-19 sanasida arxivlangan) Retrieved on 13 October 2009
  21. 21,0 21,1 Reyes-Guerra, D. R. (2011). Engineering. In J. M. Castagno, P. Barrows, L. Brearley, & K. Fairchild (Eds.), Grolier online.
  22. Wulf, W. A., Smith, R., Winston, S. B., Lotas, A., Marcum, K., Beale, K., Sherman, W. (2007, 23 February). Engineering education in the 21st century [Video file]. Retrieved from https://www.youtube.com/watch?v=_oaIhzlpENY
  23. „Educating Engineers“. Qaraldi: 15-fevral 2015-yil.
  24. „Programs Overview | Engineering Career Development | Northwestern Engineering“. www.mccormick.northwestern.edu. Qaraldi: 22-aprel 2019-yil.
  25. Kusimo, A. C., Thompson, M. E., Atwood, S. A., & Sheppard, S. (2018). Effects of Research and Internship Experiences on Engineering Task Self-Efficacy on Engineering Students Through an Intersectional Lens. Proceedings of the ASEE Annual Conference & Exposition, 1-19.
  26. Upshaw. „Engineering Students Benefit from Summer Internships“ (inglizcha). Ole Miss News (30-avgust 2016-yil). Qaraldi: 22-aprel 2019-yil.
  27. Barry, BE, Ohland, MW, Mumford, KJ & Long, RA 2016, ʻInfluence of Job Market Conditions on Engineering Cooperative Education Participationʼ, Journal of Professional Issues in Engineering Education & Practice, vol. 142, no. 3, pp. 1-8.
  28. „NCEES FE exam information“ (inglizcha). NCEES. Qaraldi: 22-aprel 2019-yil.
  29. Roney, Jason Andrew, Breigh Nonte Roszelle, Matt Gordon, and Bradley Davidson. 2017. „Impact of New FE Test Availability.“ Proceedings of the ASEE Annual Conference & Exposition, January, 13894-900.
  30. „NCEES professional licensure“ (inglizcha). NCEES. Qaraldi: 22-aprel 2019-yil.
  31. MATTEI, N. J. Open New Doors by Becoming a P.E. Civil Engineering (08857024), [s. l.], v. 87, n. 6, p. 12, 2017.
  32. Iqbal, Sajid (2014). "Introducing undergraduate electrical engineering students to chaotic dynamics: Computer simulations with logistic map and buck converter.". Modelling Symposium (AMS), 2014 8th Asia. IEEE, 2014.. pp. 47–52. doi:10.1109/AMS.2014.20. ISBN 978-1-4799-6487-1. 
  33. Stephen, W.; et al. (1995). „Reengineering the curriculum: design and analysis of a new undergraduate electrical and computer engineering degree at Carnegie Mellon University“. Proceedings of the IEEE. 83-jild, № 9. 1246–1269-bet. doi:10.1109/5.406429.
  34. Iqbal, Sajid (2008). "Study of nonlinear dynamics using logistic map". LUMS 2nd International Conference on Mathematics and its Applications in Information Technology (LICM08). 
  35. Iqbal, S.; et al. (2008). „What is chaos?“. IEP Journal. 7–10-bet. {{cite magazine}}: Cite magazine requires |magazine= (yordam)
  36. „ESTUDIAR EN UTN“ (es-es). Sitio Web Rectorado. Qaraldi: 22-aprel 2019-yil.
  37. 37,0 37,1 Javier Alvarez Del Castillo (2000) Evaluation and accreditation of engineering programmes in Latin America, European Journal of Engineering Education, 25:3,281-290, DOI: 10.1080/030437900438702

Andoza:Engineering fieldsAndoza:Education