Acquacotta

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Acquacotta

Acquacotta shoʻrvasi
Turi shoʻrva
Milliy oshxona Italyan oshxonasi
Kelib chiqishi Maremma, Italiya
Asosiy komponentlari Suv, qotgan non, piyoz, zaytun moyi
Boshqa komponentlari Sabzavotlar, qolgan ovqatlar
Oʻxshashlari Acquacotta con funghi, acquacotta con peperoni
Italiyaning Milan shahridagi restoranda tayyorlangan Acquacotta
Acquacotta, loviya va minestrone shoʻrvasi

Acquacotta (Italyancha talaffuzi: ˌakkwaˈkɔtta , soʻzma-soʻz tarjimasi: „qaynatilgan suv“) — italyan oshxonasidagi issiq bulyonga asoslangan nonli shoʻrva. U dastlab dehqonlarning taomi sifatida tayyorlangan. Italyanlar bu ovqatni tayyorlash va isteʼmol qilishni juda qadimdan boshlashgan. Bu taom janubiy Toskana va Latsio shimolidagi Maremma deb nomlanuvchi qirgʻoq hududida paydo boʻlgan. U qotib qolgan, eskirgan nonni isteʼmol qilish uchun bir vosita sifatida oʻylab topilgan. Zamonaviy davrga kelib taomga qoʻshiladigan masalliqlar turi koʻpayib ketgan va baʼzida qoʻshimcha mahsulotlardan ham foydalanila boshlangan. Ovqatning „acquacotta con funghi“ va „acquacotta con peperoni“ kabi versiyalari mavjud.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Acquacotta oddiy, anʼanaviy xalq taomi boʻlib, Italiyaning Maremma[1] nomi bilan mashxur boʻlgan, Toskana qirgʻogʻining janubiy yarmini qamrab olgan va shimoliy Latsioga qadar choʻzilgan qirgʻoq mintaqasida paydo boʻlgan[2][3]. Taom nomidagi acquacotta soʻzi italyan tilida „pishirilgan suv“ degan maʼnoni anglatadi[2][4]. U dastlab dehqonlarning taomi boʻlgan va qadimiy taom sifatida taʼriflangan. Uning retsepti qisman Toskana oʻrmonida choʻchqachilik (ayrim holatlarda koʻmir ishlab chiqaruvchi) boʻlib ishlagan, odatda juda kambagʻal xalq vakillari orasida tayyorlangan[4][5][6]. Shuningdek, u Maremma hududidagi dehqonlar va choʻponlar tomonidan ham tayyorlangan va isteʼmol qilingan[lower-alpha 1][8]. Tarixan, shoʻrva, baʼzi hollarda, antipasto taom sifatida xizmat qilgan italyan oshxonasidagi birinchi taom hisoblanadi[3]. U bugungi kunda ham Maremma va butun Italiya hududidagi eng mashhur taom boʻlib qolmoqda[1].

Acquacotta qisman eskirgan, qotib qolgan nonni isteʼmol qilish uchun bir vosita sifatida ixtiro qilingan[5]. Oʻtinchi va choʻpon singari uzoq vaqt davomida uydan olisda ishlaydigan kasb vakillar koʻp vaqt saqlanishi mumkin boʻlgan non va boshqa oziq-ovqatlarni (masalan, pancetta va tuzlangam baliq) oʻzlari bilan olib yurishgan[5]. Acquacotta taomi eskirgan nonni marinadlash uchun ishlatilgan va shu bilan birgalikda qotgan nonnni yumshatishga ham xizmat qilgan[1][5].

Acquacotta haqidagi afsona tosh shoʻrva konsepsiyasi bilan bogʻliq boʻlib, u qishloqda faqat toshlarigina boʻlgan kambagʻal sayohatchining hikoyasiga asoslanadi. Lekin u qishloq aholisidan oʻzining tosh shoʻrvasi uchun turli xil masalliqlarni olishga erishadi[6] va acquacotta taomini tayyorlaydi[6].

Masalliqlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tarixiy jihatdan, acquacottaning asosiy tarkibiy qismlari suv, qotib qolgan non, piyoz, pomidor va zaytun moyi boʻlgan[3], shuningdek, turli sabzavotlardan tayyorlangan ovqat qoldiqlari qoʻshilgan[4][2]. 1800-yillarning boshlarida baʼzi retseptlarga koʻra, „XIX asrning soʻnggi oʻn yilliklari“gacha Italiyada oddiy masalliq boʻlmagan pomidor[5] oʻrniga yarim pishgan uzumdan olingan sharbat, agrestodan foydalanilgan[5].

Hozirgi kunda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Acquacottaning zamonaviy va asosiy masalligʻi sifatida eskirgan, yangi yoki qovurilgan nondan foydalanish mumkin[2][9]. Shuningdek unga qoʻshimcha masalliqlar: sabzavotli bulyon, tuxum, Parmesan va pecorino toscano kabi pishloqlar, selderey, sarimsoq, rayhon, kanellini kabi loviya turlari, karam, limon sharbati, tuz, qalampir, kartoshka va boshqalar qoʻshilishi mumkin[4][2][1][3][9]. Baʼzi versiyalarda pocini singari isteʼmol qilish mumkin boʻlgan qoʻziqorinlar[5], arugula, sachratqi, yalpiz, chard, hindibo, karahindiba, suv teresi, valerian va boshqa bargli sabzavotlar va koʻkatlardan foydalanish mumkin[9]. Koʻkatlar qaynayotganda, ular bulyonning taʼmini yaxshilashga hissa qoʻshadi[9]. Taomga qovurilgan tuxum ham qoʻshish mumkin[1][6]. Zamonaviy usullar bilan acquacotta tayyorlash bir necha soatdan bir kungacha vaqt olishi, sovuq joyda yoki muzlatgichda saqlanishi va dasturxonga tortilishidan oldin qayta isitilishi mumkin[3]. Taom muzlatish orqali uzoq vaqt saqlaniladi[10].

Boshqa turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Acquacotta con funghi – bu porcini qoʻziqorinlarini asosiy masalliq sifatida ishlatadigan acquacotta shoʻrvasidir[5]. Qoʻshimcha masalliqlarga non, bulyon yoki suv, pomidor konservasi, Parmesan pishlogʻi, tuxum, mentuccia, yovvoyi yalpiz, sarimsoq, zaytun moyi, tuz va qalampir kiradi[5]. Bu taom xilma-xil taʼm va xushboʻylikni taʼminlash uchun ishlatiladigan porcini qoʻziqorinlari asosida tayyorlanadi. Uni tayyorlashda maydanoz ham ishlatilishi mumkin[5].

Acquacotta con peperoni – selderey, qizil qalampir va sarimsoqni oʻz ichiga olgan acquacotta shoʻrvasining bir turidir[5].

Festivallar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avgust oyida Grosseto provinsiyasidagi Amiata togʻ yonbagʻirlarida joylashgan qishloqlarda, jumladan Kana[11] va Santa Fiorada acquacotta festivallari oʻtkaziladi[12].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Izohlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Acquacotta“ „pishirilgan suv“ degan maʼnoni anglatadi, ammo bu qishloq shoʻrvasining shirin, boy sabzavotli taʼmini tatib koʻrganingizdan soʻng, nima uchun u shunday nom olganiga hayron boʻlishingiz mumkin. Asrlar davomida u choʻponlar va oʻtinchilarning kundalik taomi boʻlib kelgan  … ...[7]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Roddy, Rachel „Rachel Roddy's Tuscan vegetable broth recipe“. The Guardian (2016-yil 29-mart). Qaraldi: 2016-yil 29-aprel.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Johns, Pamela Sheldon. Cucina Povera: Tuscan Peasant Cooking. Andrews McMeel Publishing, 2011 — 64 bet. ISBN 978-1-4494-0851-0. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Hazan, Marcella. Essentials of Classic Italian Cooking. Knopf Doubleday Publishing Group, 2011. ISBN 978-0-307-95830-3. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Scicolone, Michelle. The Italian Vegetable Cookbook. Houghton Mifflin Harcourt, 2014 — 67 bet. ISBN 978-0-547-90916-5. 
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 Romer, Elizabeth. The Tuscan Year: Life and Food in an Italian Valley. Macmillan, 1989 — 103–106 bet. ISBN 0-86547-387-0. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Nasello, Sarah „Try Acquacotta soup as a new recipe for the new year“. The Jamestown Sun (2015-yil 10-yanvar). Qaraldi: 2016-yil 29-aprel.
  7. ↑ Field, C.. Celebrating Italy. W. Morrow and Company, 1990 — 166 bet. ISBN 978-0-688-07093-9.  (subscription required)
  8. ↑ Pasanella, Marco. Uncorked: One Man's Journey Through the Crazy World of Wine. Clarkson Potter, 2012 — 103–104 bet. ISBN 978-0-307-71984-3. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Croce, Julia della. Roma: Authentic Recipes from In and Around the Eternal City. Chronicle Books, 2004 — 65 bet. ISBN 0-8118-2352-0. 
  10. ↑ „Acquacotta (Vegetable Soup)“. Vegetarian Times (2013-yil 3-aprel). 2022-yil 20-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 29-aprel.
  11. ↑ „Cana - sagra dell'acquacotta“.
  12. ↑ „Sagra dell'acqua cotta“. SantaFiora.org.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

 Vikiomborda Acquacotta
haqida turkum mavjud 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Acquacotta&oldid=4286339" dan olindi