Janubiy Koreyaga immigratsiya
Janubiy Koreyaga immigratsiya (koreyscha: 한국으로의 이민) Koreya jamoatchiligining immigrantlarga kuchli qarshiliklari natijasida kelib chiqadigan cheklovchi immigratsiya siyosati tufayli past[1]. Biroq soʻnggi yillarda Janubiy Koreyaga immigrantlar oqimi oshib bormoqda, 2019-yilda chet ellik rezidentlar umumiy aholining 4,9 foizini tashkil qilgan[2]. Birlashgan Millatlar Tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, 2019-yilda xorijda tugʻilgan rezidentlar umumiy aholining 2,3 foizini tashkil etdi, bu paytda dunyoda oʻrtacha tugʻilish koʻrsatkichi 3,5 foizni tashkil etgan[3].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ota-onasining kamida bittasi janubiy koreyalik boʻlganlarga, chet ellik ota-onasining fuqaroligini yoki tugʻilgan davlatini tanlash toʻgʻrisidagi qaroridan qatʼi nazar, tugʻilgan kundan boshlab avtomatik ravishda Janubiy Koreya fuqaroligi beriladi.
Umumiy fuqarolikka qoʻyiladigan talablarga quyidagilar kiradi:
- Ketma-ket besh yildan ortiq Janubiy Koreyada yashash manzili boʻlishi kerak
- Janubiy Koreya fuqarolik qonuniga koʻra, qonuniy voyaga yetgan boʻlishi kerak
- Yaxshi xulq-atvorga ega boʻlishi kerak
- Oʻz aktivlari yoki koʻnikmalari hisobidan yashash qobiliyatiga ega boʻlishi kerak yoki oilasidan birortasining qaramogʻida boʻlsa oʻsha odam shunday qobiliyatga ega boʻlishi kerak. Ariza beruvchilar Janubiy Koreya fuqarosiga mos keladigan asosiy bilimlarga ega boʻlishi kerak: koreys tili, urf-odatlari va madaniyatini tushunish kabi.
2007-yilda BMT Janubiy Koreyani rasmiy qabul qiluvchi davlat deb eʼlon qildi. Janubiy Koreyadagi xorijliklar soni 1997-yildagi 390 mingdan 2007-yilda 1 millionga oshgan. Ular orasida 630 ming vaqtinchalik ishchilar, shuningdek, Janubiy Koreya fuqarolari bilan turmush qurgan 100 ming xorijlik bor. Bundan tashqari, 230 ming noqonuniy muhojirlar ham statistikaga kiritilgan.
Asosiy fuqarosini joʻnatuvchi davlatlar — Xitoy, Vyetnam, Moʻgʻuliston, Filippin, Tailand va Oʻzbekiston kabi Osiyo davlatlari hisoblanadi va ularning ichida Nigeriya, Gana, Rossiya va AQShdan kelgan muhojirlar ham mavjud[4].
Nominal ravishda, Janubiy Koreya hukumati koʻp madaniyatli jamiyat va chet elliklar uchun qulay muhit yaratmoqchi ekanligini aytgan[5].
Joriy immigratsiya siyosati bilan bogʻliq muammolar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Immigratsiya siyosatining yangi milliy rejasida taʼriflanganidek, hukumat chet elliklarni „jahon miqyosidagi Janubiy Koreya“ kutib olishini daʼvo qilmoqda. Biroq tanqidchilar hukumatning maqsad va siyosati mamlakatdagi irqchilik va etnik millatchilikdan kelib chiqqan holda tubdan kamsitish ekanligini taʼkidlamoqda[6]. Bunga javoban Janubiy Koreya hukumati 2014-yil aprel oyida yangi qoidalarni joriy qildi, yaʼni xorijlik turmush oʻrtoqlar koreys tilini bilish imtihonidan oʻtishlari va eng kam ish haqi miqdorini, yaʼni 14 000 dollar olishlari kerak edi[7][8].
Vaqtinchalik ishchilar va noqonuniy muhojirlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1991-yildan beri Janubiy Koreya chet ellik ishchilarning katta oqimini boshdan kechirdi. Taxminan 10 000 osiyolik ishchi 1992-yilda yangi tashkil etilgan stajyor dasturi doirasida Janubiy Koreyaga keldi. 1996-yil iyun oyida Janubiy Koreyada 57 000 nafar stajyor bor edi. Stajyorlar oqimi oʻsishiga qaramay, bu dasturda muammolar ham bor edi, yaʼni stajyorlar ish haqi farqlari tufayli hujjatsiz ishchilarga aylangan va ular mehnat standartlari toʻgʻrisidagi qonun bilan himoyalanmagan, chunki ular ishchi hisoblanmagan.
2004-yildan beri Janubiy Koreya hukumati koreys fuqarolari va chet ellik mehnat muhojirlari oʻrtasidagi oʻn yillik oʻzaro munosabatlar samarasi boʻlgan xorijliklar uchun „Ishga joylashtirishga ruxsat berish dasturi“ga amal qilmoqda. Qonunga koʻra, chet elliklarga asosan kam maoshli ishlarni bajarish uchun kirishga ruxsat beriladi va ular ijtimoiy xizmatlardan chetlashtiriladi. Jamoatchilik fikri maʼlumotlariga koʻra, Koreya fuqarolari chet ellik ishchilarga nisbatan kamsituvchi munosabatda boʻlishadi.
Immigratsiyada inson huquqlarining buzilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Janubiy Koreyadagi koʻplab qamoqxonalarda kichik muammolar yoki vizalarini notoʻgʻri tushunish tufayli qamoqqa olingan qonuniy va noqonuniy muhojirlardan koʻplab xabarlar bor. Bundan tashqari, mahbuslarni kaltaklash va haqorat qilish haqida baʼzi xabarlar mavjud. Janubiy Koreya immigratsiyasi deportatsiya chiptasini toʻlaydi.
Chet ellik kelinlar va koʻp millatli oilalarning farzandlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Chet elga borgan qizlarni turmushga chiqishi va ularning koʻp millatli farzandlari katta siyosiy masalaga aylanib bormoqda. Janubiy Koreyada xorijliklarga nisbatan chuqur ildiz otgan diskriminatsiya tufayli joʻnatuvchi davlatlar oʻz immigrantlari haqida tashvishlanishlari mumkin. Hozir Janubiy Koreyaga koʻp immigratsiya Janubi-Sharqiy Osiyodan keladi va immigratsiya munosabati, ayniqsa, chet eldan kelgan qizlarni turmushga chiqishi nafaqat ichki muammolarni, balki diplomatik keskinlikni ham keltirib chiqarishi mumkin. Immigratsiya koʻpincha tugʻilish darajasi muammosiga shunchalik eʼtibor qaratadiki, uni immigratsiyadan koʻra kelin importi deb atashadi[9].
„Onnurian“ atamasi aralash merosga ega boʻlgan shaxsni anglatadi, koʻpincha janubiy koreyalik ota va janubi-sharqiy osiyolik onaning farzandlariga nisbatan qoʻllaniladi[10]. Boshqa bir atama, „Kosian“ 1997-yilda turli madaniyatli oilalar tomonidan oʻzlariga murojaat qilish uchun ishlab chiqilgan[11], ammo uning qoʻllanilishi 2000-yillarning boshlarida tarqaldi, chunki qishloq joylarda xalqaro nikohlar shu paytdan tobora keng tarqalgan[12]. Bu atama endi oʻzini kelib chiqishi aslida etnik koreyslardan deb tan olishni afzal koʻrgan baʼzi insonlar tomonidan haqoratli deb hisoblanmoqda[13][14].
Janubiy koreyalik erkaklarning Rossiya, Oʻzbekiston va Qirgʻiziston kabi postsovet davlatlaridan boʻlgan mamlakatlar ayollari bilan turmush qurishi, aksincha, bu mamlakatlarning koreyalik ayollarga uylanganidan koʻra koʻproqdir[15].
Janubiy koreyalik turmush oʻrtoqlari bilan mamlakatga kelgan gʻarbiy mamlakat fuqarolari soni ham izchil oʻsib bormoqda[16].
Janubiy Koreya fuqarolarining turmush oʻrtoqlari Janubiy Koreya fuqaroligini boshqa chet elliklarga qaraganda osonroq olishlari mumkin, bu janubiy koreyalik bilan turmush qurganlarning har yili minglab fuqarolikka oʻtish holatlariga sabab boʻldi.
Janubiy Koreya hukumati 2003-yildan boshlab tez oʻsib borayotgan immigratsiyani taʼminlash va inklyuziv hamda oqilona immigratsiya siyosatini tayyorlash uchun mustaqil Immigratsiya idorasini tashkil etish kerakligini muhokama qilishni boshladi, ammo bundan hech qanday natija boʻlmadi. Janubiy Koreya bosh vaziri boshchiligidagi Tashqi siyosat qoʻmitasi mamlakatning xorijliklar bilan bogʻliq siyosatini muvofiqlashtirish uchun mas’ul boʻlib, ilgari bir nechta vazirliklar tomonidan boshqarilib kelgan. Biroq, resurslar va ishchi kuchining yetishmasligi tufayli uning roli cheklangan. Immigratsiya idorasini tashkil etish barcha tegishli resurslar va ishchi kuchini bir soyabon ostida jamlash orqali ushbu muammolarni hal qilishi kutilmoqda[17].
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Xalqaro migratsiya statistikasi boʻyicha tavsiyalariga (1998-yilda qayta koʻrib chiqilgan) koʻra, uzoq muddatli xalqaro immigratsiya jismoniy shaxs mamlakatga kirib, u yerda bir yildan ortiq vaqt davomida oʻzining odatiy yashash joyini belgilaganidan keyin qayd etiladi. Shu sababli, Janubiy Koreya hukumati yangi siyosatlarni ishlab chiqayotganda, mehnat muhojirlari va noqonuniy muhojirlarning farzandlari ushbu yoʻriqnomaga amal qilishlari kerak.
Janubiy Koreya Qochqinlar maqomi toʻgʻrisidagi 1951-yilgi konvensiyani imzolagan. Janubiy Koreya hukumati Janubiy Koreyada kim qochqin maqomini olish huquqiga ega ekanligini aniqlash boʻyicha yakuniy vakolatli organdir.
Mehnat muhojirlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Janubiy Koreya 2007-yilgacha AQSh, Germaniya va Yaqin Sharqqa fermerlar, konchilar, hamshiralar va ishchilarni joʻnatgan immigrantlarning joʻnatuvchisi boʻlgan. Etnik koreys diasporasi 2019-yil holatiga koʻra 7,49 million kishini tashkil etadi, shu jumladan bu koʻrsatkich AQShda 2,54 million va Xitoyda 2,46 milliondir[18].
Janubiy Koreya 1960-yillardan boshlab hukumat tashabbusi bilan tez iqtisodiy oʻsishni boshdan kechirdi, bu „Xan daryosidagi mo''jiza“ deb nomlandi. 1980-yillarning oxirigacha Janubiy Koreya yosh aholining koʻpligi va ish haqining pastligi tufayli chet ellik ishchilarsiz oʻz oʻsishini davom ettira oldi. Ammo 1990-yillardan boshlab Janubiy Koreyada tugʻilish darajasining keskin pasayishi va ishchi kuchining oʻsib borayotgan narxi, ayniqsa, „3D“ („iflos, xavfli va qiyin“) deb ataladigan ishlarda ishchi kuchi tanqisligini keltirib chiqardi, bu esa chet el ishchi kuchiga talabni keltirib chiqardi.
Iqtisodiy rivojlanish va urbanizatsiya koʻp odamlarning qishloq joylarini tashlab, shaharlarga koʻchib oʻtishlariga olib keldi. Biroq, koʻplab keksa janubiy koreyaliklar hali ham amal qiladigan anʼanaviy konfutsiy meʼyorlariga koʻra, toʻngʻich oʻgʻil ota-onasi bilan qolishi kerak edi. Qishloq joylarda ayollarning yetishmasligi yuzaga keldi va xalqaro nikohlar bu qondirilmagan talabni toʻldira boshladi.
Koʻplab mehnat muhojirlari Kyongi provinsiyasining Siheung va Ansan kabi chekka sanoat hududlarida yashaydi, bu yerda chet elliklar aholining 7,6 foizini tashkil qiladi[19].
Statistikasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Immigrantlarning fuqaroligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
2019-yil dekabr holatiga koʻra Janubiy Koreyada 2 524 656 nafar chet el fuqarosi bor: Janubiy Koreya fuqaroligini olgan hamda ota-onasidan biri janubiy koreyalik boʻlgan holda tugʻilgan farzandlar bundan mustasno va raqamlarning 792 853 nafari qisqa muddatli rezidentlardir. Janubiy Koreya fuqarolarining umumiy soni 2019-yilda 200 000 ga oshdi[20].
| Mamlakat | 2021-yil (avgust)[21] | 2019 |
|---|---|---|
 Xitoy
|
851 615 | 1 101 782 |
 Vyetnam
|
209 839 | 224 518 |
 Tailand
|
174 052 | 209 909 |
 AQSh
|
145 724 | 156 982 |
 Oʻzbekiston
|
66,181 | 75 320 |
 Rossiya
|
48 511 | 61 427 |
 Filippin
|
47 592 | 62 398 |
 Kambodja
|
41 239 | 47 565 |
 Mongoliya
|
37 963 | 48 185 |
 Nepal
|
37 092 | 42 781 |
 Indoneziya
|
34 514 | 48 854 |
 Qozogʻiston
|
30 389 | 34 638 |
 Yaponiya
|
28 631 | 86,196 |
 Tayvan
|
42 767 | |
 Myanma
|
29 294 | |
 Kanada
|
26 789 | |
 Shri Lanka
|
25 064 | |
 Gonkong
|
20 018 | |
 Bangladesh
|
18 340 | |
 Avstraliya
|
15 222 | |
 Malayziya
|
14 790 | |
 Pokiston
|
13990 | |
 Hindiston
|
12 929 | |
| Boshqalar | 104 898 | |
| Jami | 1 976 000 | 2 524 656 |
Chet el fuqaroligiga ega etnik koreyslar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Chet eldagi etnik koreyslar Janubiy Koreyaga koʻp miqdorda, ayniqsa 2000-yillardan boshlab koʻchib kela boshladilar. Bu muhojirlar orasida asosan Xitoy va sobiq Sovet Ittifoqidan boʻlgan etnik koreyslar hamda koreys amerikaliklar bor. Ular boshqa mamlakatda chet elliklarga qaraganda erkinroq ishlash va yashash imkoniyatini beruvchi F-4 vizasiga murojaat qilishlari mumkin.
| No. | Millati | Aholi |
|---|---|---|
| 1 | Xitoy
|
719 269 |
| 2 | AQSh
|
45 655 |
| 3 | Oʻzbekiston
|
36 752 |
| 4 | Rossiya
|
28 020 |
| 5 | Kanada
|
16 046 |
| 6 | Qozogʻiston
|
14 992 |
| 7 | Avstraliya
|
4 783 |
| 8 |  Qirgʻiziston
|
2 931 |
| 9 |  Yangi Zelandiya
|
2 490 |
| - | Boshqalar | 7 501 |
| - | Jami | 878 439 |
Chet ellik juftliklar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Quyida 2019-yilda Janubiy Koreyada yashovchi janubiy koreyaliklar bilan turmush qurgan chet ellik er va xotinlar keltirilgan. Janubiy Koreya fuqaroligini olganlar bundan mustasno; 2019-yilgacha chet ellik boʻlgan va janubiy koreyalik bilan turmush qurgan 135 056 nafar shaxs fuqarolikka qabul qilindi.
| No. | Millati | Jami | Erlar | Xotinlar |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Xitoy
|
60 324 | 13 539 | 46 785 |
| 2 | Vyetnam
|
44 172 | 2 742 | 41 430 |
| 3 | Yaponiya
|
14 184 | 1 235 | 12 949 |
| 4 | Filippin
|
12 030 | 463 | 11 567 |
| 5 | Tailand
|
5 130 | 99 | 5 031 |
| 6 | Kambodja
|
4 641 | 369 | 4 272 |
| 7 | AQSh
|
3 883 | 2 801 | 1 802 |
| 8 | Oʻzbekiston
|
2 688 | 141 | 2 547 |
| 9 | Mongoliya
|
2 497 | 163 | 2 334 |
| 10 | Rossiya
|
1 668 | 119 | 1 549 |
| 11 | Tayvan
|
1 394 | 116 | 1 278 |
| 12 | Kanada
|
1 334 | 1 098 | 236 |
| 13 | Nepal
|
884 | 176 | 708 |
| - | Boshqalar | 11 196 | 5 870 | 5 326 |
| - | Jami | 166 025 | 28 931 | 137 094 |
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Myers. „On the Demolition of the North-South Liaison Office“. Sthele Press (3-iyul 2020-yil). — „[I]n South Korea, where support for social welfare and public health care is virtually universal, as is opposition to mass immigration, it’s largely one's attitude to North Korea that decides whether one counts as 'progressive' or 'conservative.'“. Qaraldi: 16-iyul 2020-yil.
- ↑ „Foreign population in Korea tops 2.5 million“. koreatimes (24-fevral 2020-yil).
- ↑ „UN_MigrantStockTotal_2019“.
- ↑ „Immigrants in Korea“. National Statistics Office. 2008-yil 30-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Basic Plan South Korean government
- ↑ Myers. „On the United Future Party“. Sthele Press (2020-yil 17-aprel). — „But a telephone call to the number on the banner confirmed what I had instantly assumed: foreign residents need not apply. No, the lady said, it makes no difference if the foreigner has lived and paid taxes in Sasang-gu for 13 years. No, not even if he has the right to vote in municipal elections. It turned out that the only Sasang residents qualified to get the money were those entitled to vote on April 15.“. Qaraldi: 16-iyul 2020-yil.
- ↑ Jeonghoon Jang. „아름다운 재단 - 공감“ (koreyscha). Beautiful Foundation. 27-iyul 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-oktabr 2022-yil.
- ↑ „South Korea government steps in to regulate mixed marriages“. The Japan Times. Agence France-Presse / Jiji Press (12-aprel 2014-yil).
- ↑ Prof. Robert Kelly. „Korea's Slow Boiling Demographic Crisis“. Asian Security & US Foreign Relations Blog (25-mart 2010-yil).
- ↑ „코시안의 집이란“. Kosian House website. 2006-yil 16-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-noyabr 2006-yil.
- ↑ „KOSIAN Community“. Ansan Immigrant Center website. 2005-yil 16-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-noyabr 2006-yil.
- ↑ „Myth of Pure-Blood Nationalism Blocks Multi-Ethnic Society“. The Korea Times (23-avgust 2006-yil). 2006-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „'코시안'(Kosian) 쓰지 마라!“ (koreyscha). Naver news (Korean language) February 23, 2006. Qaraldi: 4-mart 2006-yil.
- ↑ „문서뷰어“. viewer.moj.go.kr.
- ↑ „[Why 국제결혼 줄어드는데… 미국 며느리, 영국·독일 사위 늘었다“]. news.chosun.com (12-mart 2016-yil).
- ↑ Jaehong Kim. „석동현 출입국 외국인정책본부장“ (koreyscha). LawTimes. 2014-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-oktyabr.
- ↑ „재외동포 정의 및 현황 | 재외동포 정의 및 현황 외교부“. www.mofa.go.kr.
- ↑ Mundy, Simon. „S Korea struggles to take in foreign workers“. Financial Times (17-sentabr 2013-yil).
- ↑ „귀화 한국인 20만명 돌파“. news.chosun.com (21-noyabr 2019-yil).
- ↑ Number of foreigners in Korea up for 1st time in 20 months