Salta viloyati
Salta viloyati Salta | |
|---|---|
| Mamlakat | Argentina |
| Maydon | 155,488 km2 (60,034 mi²) |
| Aholisi | 1,440,672 |
Salta (ispancha: salta) – Argentina viloyati, mamlakat shimoli-gʻarbida joylashgan. Qoʻshni viloyatlar: Formosa, Chaco, Santiago del Estero, Tucuman va Catamarka. Shimolda Boliviya va Paragvay bilan, gʻarbda esa Chili bilan chegaradosh.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ispaniya istilosidan oldin, hozirgi Salta viloyati vodiylarida koʻplab mahalliy xalqlar (hozir Diaguitas va Calchaquies deb ataladi) yashagan. Ular koʻplab turli qabilalarni oʻz ichiga olgan: Kvilmlar, Humahuacas, Puna, Vichis. Ularning barchasi Kakan tilida soʻzlashishgan. Ernando de Lerma 1582-yilda Oropes grafligi vitse-qiroli Fransisko de Toledoning buyrugʻiga binoan bu yerda San Felipe de Lermaga asos solgan. Tez orada shahar nomi „San Felipe de Salta“ ga oʻzgartirilgan. 1650-yilga kelib shaharda besh yuzga yaqin aholi bor edi.
.jpg)
„Salta del Tucuman“ shahri Rio-de-la-Plata vitse-qirolligi tarkibida tashkil qilingan. 1783-yilda shaharning ahamiyati ortib borayotganini eʼtirof etgan holda, Salta del Tucuman shahrining poytaxti San-Migel-de-Tucumandan Saltaga koʻchirildi. 1813-yildagi Salta jangida hudud Ispaniyadan ozod qilindi, ammo vaqti-vaqti bilan Peru vitse-qirolligi tomonidan 1826-yilgacha hujumlar uyushtirildi. Gervasio de Posadas 1814-yilda hozirgi Salta, Jujuy viloyatlari hamda Boliviya janubi va Shimoliy Chilining bir qismini oʻz ichiga olgan Salta viloyatinini yaratdi.
Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Viloyatning umumiy yer maydoni 155,488 km2 (60,034 mi²). Argentinadagi yer maydoni kattaligi boʻyicha oltinchi viloyat[1]. Viloyatning asosiy daryolari Pilkomayo, Bermexo, Juramentova va Salado hisoblanadi[2]. Salta viloyati geologik jihatdan faol mintaqada joylashgan va vaqti-vaqti bilan zilzilalardan aziyat chekadi. Viloyatda toʻrtta zilzila qayd etilgan:
- 1692-yilda Rixter magnitudali shkala boʻyicha 7,0 ball.
- 1844-yilda Rixter shkalasi boʻyicha 6,5 ball.
- 1948-yilda Rixter shkalasi boʻyicha 7,0 ball
- 2010-yilda 6.1-6.3 ball.
Iqlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Salta viloyati Capricorn tropikiga yaqin joylashgan boʻlsa-da, balandlikning oʻzgarishi va orografiyaning taʼsiri tufayli u keng iqlimga ega[3]. And togʻlarining yoʻnalishi viloyat ichida yogʻingarchilikning taqsimlanishiga taʼsir qiladi[3].
Iqtisodiyoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Salta iqtisodiyoti unchalik rivojlanmagan, ammo xilma-xildir. 2006-yilda uning iqtisodiyoti 5,141 milliard AQSh dollarini yoki aholi jon boshiga 4,764 AQSh dollarini tashkil etdi, bu milliy oʻrtacha koʻrsatkichdan 45 foizga past[4]. 2012-yilda uning iqtisodiyoti aholi jon boshiga 30,613 milliard peso yoki 23,971 dollar deb baholandi[5] [6].
Turizimi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Salta viloyati bir qator tabiiy, ijtimoiy va tarixiy diqqatga sazovor joylarga ega. Salta deb ataladigan va „La Linda“ („Goʻzal“) laqabli viloyat poytaxti ham muhim sayyohlik maskani hisoblanadi. Shahar turli diqqatga sazovor joylarga ega. Ular orasida uning mustamlaka uylari va sobori va Llullaillako vulqonidan topilgan va Llullaillako bolalari sifatida tanilgan uchta muzlatilgan Inka mumiyasi saqlanadigan Arqueología de Alta Montaña de Salta muzeyi ham bor.
Siyosati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Viloyat hokimiyatning vakillik va respublika shakli sifatida boshqariladi[2]. Viloyat hukumati uch boʻlimga boʻlingan: ijro hokimiyati,qonun chiqaruvchi va Oliy sud boshchiligidagi sud tizimi. Salta viloyati Konstitutsiyasi viloyatning rasmiy qonunini tashkil qiladi. Argentinada eng muhim huquqni muhofaza qiluvchi tashkilot Argentina federal politsiyasi hisoblanadi, ammo qoʻshimcha ish Salta viloyati politsiyasi tomonidan amalga oshiriladi.
Siyosiy boʻlinishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Viloyat 23 departamentga boʻlingan 59 munitsipalitetni oʻz ichiga oladi[8].Viloyat poytaxti Salta shahri boʻlib, u yerda viloyat hukumati joylashgan[8].
Qishloqlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Anuario Estadístico Año 2015–Avance 2016“ (es). Dirección General de Estadísticas de Salta. 2018-yil 5-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 5-fevral.
- ↑ 2,0 2,1 „Anuario Estadístico Año 2015–Avance 2016“ (es). Dirección General de Estadísticas de Salta. 2018-yil 5-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 5-fevral. „Anuario Estadístico Año 2015–Avance 2016“ (PDF) (in Spanish).
- ↑ 3,0 3,1 „Clima de la Provincia de Salta“ (es). Portal Informativo de Salta. 2015-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 15-dekabr.
- ↑ „El déficit consolidado de las provincias rondará los 51.500 millones este año“ (es). Instituto Argentino para el Desarrollo de las Economías Regionales. Qaraldi: 2015-yil 10-iyul.
- ↑ „Producto Bruto Geográfico–Provincia de Salta“ (es). Dirección General de Estadísticas de la Provincia de Salta. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 10-iyul.
- ↑ The average exchange for 1 US dollar was 4.54 Argentine pesos in 2012 according to the World Bank
- ↑ „Train to the clouds - ARGENTINEAN NORTH“. Trenalasnubes.com.ar. 2012-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 22-aprel.
- ↑ 8,0 8,1 „Salta–División Política“ (es). Portal Informativo de Salta. 2018-yil 5-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 5-fevral.
Tashqi havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- (ispancha) Salta Province official website
- (ispancha) Salta Province official portal (Wayback Machine saytida 2020-08-02 sanasida arxivlangan)
- (ispancha) Tourist Secretary
- (ispancha) Salta.com (Wayback Machine saytida 2016-01-09 sanasida arxivlangan)
- (ispancha) Nuevo Diario de Salta
- (ispancha) Universidad Nacional de Salta
- (ispancha) Welcome Salta (Wayback Machine saytida 2007-10-09 sanasida arxivlangan)