Qishloq xo'jaligi texnikasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Qishloq xo'jaligi texnikasi - qishloq xo'jaligida ishlatiladigan mexanik tuzilmalar va qurilmalarga tegishli. Bunday uskunalarning ko'plab turlari bor. Ular asosan, qo'l asboblari va elektr asboblaridan tortib traktorlar va ular tortadigan yoki boshqaradigan son-sanoqsiz qishloq xo'jaligi asboblari o'z ichiga oladi. Organik va noorganik dehqonchilikda turli xil qishloq xo'jaligi jihozlaridan foydalanib kelinmoqda. Ayniqsa, qishloq xo'jaligi mexanizatsiyasi paydo bo'lganidan beri, qishloq xo'jaligi texnikasi dunyo oziqlanishining ajralmas qismi hisoblanadi. Hozirgi kunda qishloq xo'jaligi texnikasini yanada ilg'or raqamli uskunalar va robototexnikalarni o'z ichiga olgan qishloq xo'jaligini avtomatlashtirish texnologiyalarining eng asosiy va ajralmas qismi hisoblanadi.[1] Qishloq xo'jaligi robotlari har qanday qishloq xo'jaligi operatsiyalarida (tashxis qo'yish, qaror qabul qilish va bajarish) uchta asosiy bosqichni o'z ichiga oladi. Hozirgi an'anaviy motorli mashinalar asosan diagnostika va qaror qabul qilish odamlar tomonidan amalga oshiriladigan bajarish bosqichini avtomatlashtirish uchun ishlatiladi. Kuzatish va tajribadan kelib chiqadi [1]

Sanoat inqilobi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sanoat inqilobining kelishi qishloq xo'jaligi mashinalar yanada murakkab mashinalarning rivojlanishi bilan dehqonchilik usullari katta sakrashga olib keldi. Donlarni qo'ldan yig'ish o'rniga, g'ildirakli mashinalar uzluksiz kesi ketgan. Mashinalar g‘allani tayoq bilan urib chopish o‘rniga, chigitni bosh va poyadan ajratib ketgan. Birinchi traktorlar 19-asr oxirida paydo bo'lgan.

Steam power[tahrir | manbasini tahrirlash]

Claas tomonidan ishlab chiqarilgan nemis kombayn

Qishloq xo'jaligi texnikasi uchun quvvat dastlab ho'kiz yoki boshqa uy hayvonlari tomonidan ta'minlangan.Undan tashqari karat tortish orqali ham foydalanilgan Bug' quvvati ixtiro qilinishi bilan ko'chma dvigatel, keyinroq esa tortish dvigateli paydo bo'ldi, u ko'p maqsadli, harakatlanuvchi energiya manbai bo'lib, bug' teplovozining yerga aylanib yuruvchi qarindoshi edi. Qishloq xo'jaligi bug' dvigatellari ho'kizlarning og'ir tortish ishlarini o'z zimmasiga oldi, shuningdek, uzun kamar yordamida statsionar mashinalarni quvvatlay oladigan jihozlar bilan ta'minlangan. Bug' bilan ishlaydigan mashinalar bugungi standartlarga ko'ra kam quvvatga ega edi, ammo ularning o'lchamlari va past vites nisbati tufayli ular katta tortishni ta'minlay olishdi. Bug' mashinalarining kamchiligi sekin ishlashi hisoblangan.

Ichki yonuv dvigatellari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ichki yonuv dvigateli dastlab, benzinli dvigatellardan foydalanilgan, keyinchalik esa dizel dvigatellari ; keyingi avlod traktorlari uchun asosiy quvvat manbaiga aylandi. Ushbu dvigatellar o'ziyurar kombayn va o'rim-yig'im mashinasi yoki kombaynning rivojlanishiga ham hissa qo'shgan. Bu kombaynlar g‘alla poyalarini kesib, statsionar xirmonga tashish o‘rniga butun dala bo‘ylab to‘xtovsiz harakatlanadi, g‘allani kesib, o‘rib, ajratib oladi.

Qishloq xo'jaligi mashinalarining turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Traktorlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Zamonaviy fermada traktorlar ishning asosiy qismini bajaradi. Ular yerga ishlov beradigan, urug'larni ekadigan va boshqa vazifalarni bajarish uchun ishlatiladi. Tuproqqa ishlov berish asboblari tuproqni yumshatadi. Undan tashqari begona o'tlarni yoki raqobatdosh o'simliklarni o'ldirish orqali tuproqni ekish uchun tayyorlaydi. Ulardan eng mashhuri omoch hisoblanadi.u ilk bor 1838 yilda Jon Deere tomonidan yangilangan qadimiy asbob hisoblanadi. Hozirda AQSHda shudgorlar avvalgiga qaraganda kamroq qoʻllaniladi, uning oʻrniga ofset disklari tuproqni aylantirish uchun ishlatiladi. Keskilar esa namlikni saqlab qolish uchun zarur boʻlgan chuqurlikni olish uchun ishlatiladi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

[2]

  1. 1,0 1,1 The State of Food and Agriculture 2022 − Leveraging agricultural automation for transforming agrifood systems. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), 2022. ISBN 978-92-5-136043-9. 
  2. New Holland TR85 kombayn
    Equipment Technologies tomonidan o'ziyurar Apache purkagich

    The State of Food and Agriculture 2022 − Leveraging agricultural automation for transforming agrifood systems. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). 2022. ISBN 978-92-5-136043