Oltintoshiylar sulolasi
Oltintoshiylar sulolasi | |
|---|---|
 |
Oltintoshiylar sulolasi – 1017-yilda taxtdan agʻdarilgan Maʼmuniylar oʻrnini egallagan musulmon sulola boʻlib, Xorazmni poytaxt Gurganjdan boshqargan va eski „Xorazmshoh“ unvonini qoʻllagan uchinchi turk hukmdori edi. Sulola asoschisi Oltin-Tosh kuchli Gʻaznaviylarning shohi sifatida rasman hukmronlik qilgandan soʻng, uning ikki vorislari uning hukmronligiga qarshi ochiqdan-ochiq isyon koʻtardilar. Bu vaziyatdan soʻng Xorazmga tobe boʻlgan saljuqiylar mustaqillikka erishdilar. Ammo 1041-yildayoq Xorazm oʻgʻuzlar hukmdori Shoh-Malik (Shah-Malik) tomonidan bosib olindi va Oltinshohiylar hukmronligi bartaraf etildi.
Abu Said Oltin-Tosh (1017—1032-yillar hukmronligi)[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gʻaznaviylik Sulton Mahmud (998—1030-yillar hukmronligi) Xorazmni 1017-yil iyulida nihoyat oʻz imperiyasi tarkibiga qoʻshib, boy vohadagi soʻnggi hukmron sulola boʻlmish Maʼmuniylar sulolasini agʻdarib tashlagach, Xorazmga oʻzining noibini vaqtinchalik boshqaruvchi etib tayinladi[1]. Abu Said Oltin-Tosh Gurganjda hokim etib tayinlangan va shuning uchun unga Xorazmshoh unvonidan foydalanishga ruxsat berilgan. Sebuk-Tiginning sobiq gʻulomi boʻlgan Oltin-Tosh Xorazmni zabt etishdan oldin ham Hirot hokimi va isteʼdodli sarkarda sifatida alohida obroʻga ega edi. Shu bilan birga Balx jangida (1008-yil) qoraxoniylarga qarshi kurashgan. Xorazm kabi boyliklarga boy chekka viloyatning qobiliyatli hukmdori boʻlish unga butun maʼmuriy va strategik mahoratini ochib berishdan iborat boʻlib, tez orada uni mintaqada kuchli shoh boʻlib yetishishiga omil boʻldi. Mahmud va Maʼsud oʻz noiblarining faoliyatiga shubha bilan qarashgan. Biroq, Oltin-Tosh oʻzining boy qudrati va amalda mustaqilligiga suyangan holda oʻn besh yillik hukmronligi davrida hech qachon ochiqdan-ochiq isyon koʻtarmagan va Gʻaznaviylar hukmronligini hamisha tan olgan. U sodiq noib sifatida Mahmudni Balx yaqinidagi navbatdagi jangda (1019-yil) qoraxoniylar ustidan qozongan gʻalabasi bilan darhol tabrikladi[2], u bilan (ikkinchi hukmdor sifatida) Qoraxoniy Ali-Teginga qarshi yurishda qatnashdi. Keyinchalik Tegin Transoksoniyaga joʻnab ketgan va oʻsha paytda Gʻaznaviylar sultoni va uning qoraxoniy ittifoqchisi Qodirxon Yusuf oldiga elchi sifatida (1025-yil) ham borgan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Hadschib: Wächter, Leibwächter, Türsteher, auch eine Art Kammerherr
- ↑ Angeblich erfuhr Altun-Tasch vom Triumph des Sultans dadurch, dass der Amudarja die Mützen der zahlreichen gefallenen Türken bis nach Choresm trug.