Kontent qismiga oʻtish

Nablus katta masjidi

Koordinatalari: 32°13′4.82″N 35°16′9.64″E / 32.2180056°N 35.2693444°E / 32.2180056; 35.2693444
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Masjid
Nablus katta masjidi
جامع نابلس الكبير
Joylashuvi 32°13′4.82″N 35°16′9.64″E / 32.2180056°N 35.2693444°E / 32.2180056; 35.2693444
Manzil Nablus, Gʻarbiy Sohil, Falastin
Yoʻnalishi sunniylik
Binokorlik ???—10-asr
Gumbazlar soni 1
Gumbazlar soni 1
Minoralar soni 1
Minoralar soni 1

Nablus masjidi (arabcha: جامع نابلس الكبير) — Falastinning Nablus shahridagi eng qadimgi va eng katta masjid[1]. Dastlab Vizantiya cherkovi sifatida qurilgan va ilk islom davrida masjidga aylantirilgan. Salibchilar uni 11-asrda cherkovga aylantirgan, ammo 12-asrda Ayyubiylar tomonidan masjid qayta masjidga aylantirilgan. Masjid Eski shaharning asosiy koʻchalari chorrahasida, tumanning sharqiy chekkalari boʻylab joylashgan[2]. Kumush gumbazli.

Masjid ichida

Nablusdagi mahalliy afsonaga koʻra, masjid Yoqubning oʻgʻillari Yoqubga ukasi Yusufning qonga boʻyalgan koʻylagini uning sevimli oʻgʻlining oʻlganiga dalil sifatida topshirgan joy boʻlgan[1].

Masjidning joylashgan joyi dastlab milodiy 244-249-yillarda Filipp Arab hukmronligi davrida qurilgan bazilika edi. Vizantiyaliklar keyinchalik bazilika xarobalarida sobor qurdilar va bu sobor miloddan avvalgi 600-yilda Madaba mozaik xaritasida tasvirlangan[3]. Samariyaliklar tomonidan 484- va 529-yillarda bosqinlari paytida buzilgan yoki vayron qilingan, ammo imperator Yustinian I (483-565-yillarda hukmronlik qilgan) soborni qayta tiklagan[4].

Sobor 10-asrda Falastinda islom arab hukmronligining dastlabki davrida Nablusdagi Buyuk masjidga aylantirilgan[5]. Arab geografi Muqaddasiyning yozishicha, Ulugʻ masjid Nablusning „oʻrtasida“ boʻlib, „juda nozik asfaltlangan“[6]. Salibchilar masjidni cherkovga aylantirdilar, biroq faqat bir nechta oʻzgartirishlar kiritdilar. 1187-yilda Salohuddin al-Ayyubiy boshchiligidagi Ayyubiylar binoni yana masjidga aylantirdilar. Bino Templar ritsarlari tomonidan 1242-yil 30-oktyabrda shaharni talon-taroj qilishda yoqib yuborilgan[4]

13-asr oxirida yangi bino mavjud boʻlgan, buni arab yilnomachisi al-Damashqiy 1300-yilda masjidni "namoz oʻqiladigan, kecha-yu kunduz Qur’on tilovat qilinadigan, unga erkaklar tayinlanadigan goʻzal masjid deb eslatib oʻtgan[7]. 1335-yilda gʻarbiy sayohatchi Veronalik James bu masjid „xristianlar cherkovi boʻlgan, hozir esa Sarasenlar masjidi“ deb yozgan[4]. Yigirma yil oʻtgach, Ibn Batuta unga tashrif buyurgan va masjidning oʻrtasida „shirin suv idishi“ borligini taʼkidladi[8].

1641-yilda Buyuk masjidning minorasi qayta qurildi, ammo masjid majmuasi Falastinda, ayniqsa 1927-yilda Nablusda kuchli zilzila sodir boʻlgunga qadar oʻzining keyingi faoliyati davomida deyarli daxlsiz qolgan. Oqibatda masjid gumbazi va minorasi vayron boʻlgan, ammo 1935-yilda qayta tiklangan.

  1. 1,0 1,1 Dumper, Stanley and Abu-Lughod, 2007, p. 267
  2. Places to Visit General Mission of Palestine-Tokyo.
  3. Pringle, 1998, p. 97
  4. 4,0 4,1 4,2 Pringle, 1998, p. 98
  5. Dumper, Stanley and Abu-Lughod, 2007, p. 266
  6. al-Muqaddasi quoted in le Strange, 1890, p.511.
  7. al-Dimashqi quoted in le Strange, 1890, p.513.
  8. Ibn Batuta quoted in le Strange, 1890, p.514.

Qoʻshimcha oʻqish uchun

[tahrir | manbasini tahrirlash]