Mahmur

Mahmur
Tavalludi	Mahmud Qoʻqon
Vafoti	1844

Maxmur (Mahmud) (? — 1844-yil) — oʻzbek satirik shoiri. Qoʻqon shahrida tugʻilgan va vafot etgan. Shoir va olim Mulla Sher-Muhammad Akmalning o‘g‘li. Shoirning asl ismi Mahmuddir. „Maxmur“ nomini u oʻziga adabiy taxallus sifatida oldi. U otasi hamda madrasada tahsil olgan.

Biografiyasi

Maxmurning otasi, Qo‘qon yaqinidagi Baytuman qishlog‘idan bo‘lgan Mulla-Sher yoshligida Qo‘qonga ko‘chib kelgan. Mulla-Sher adabiyotga qiziqqan, o‘zi „Akmal“ taxallusi bilan sheʼr yozgan. Madrasada dars bergan va shariat masalalari bo‘yicha „aglyama“ — yuridik maslahatchi bo‘lib xizmat qilgan. Mulla-Sher shoir va olim sifatida hurmatli mavqega erishdi.

Maxmur bolaligidanoq kitobxonlikka berilib, juda erta sheʼr yoza boshlagan. Qoʻqondagi Mir madrasasida oʻqigan, soʻngra Umarxon qoʻshinlarida xizmat qilgan. Otasi vafotidan keyin Maxmurning moddiy ahvoli og‘irlashadi. Maxmur oʻz sheʼrlarida zodagonlarni, ruhoniylarni, xonni mamlakat vayron boʻlishi, xalqning balosi uchun qoraladi („Hoji Niyoz haqida kinoya“, „Maxdum quram haqida satira“ sheʼrlari).

Uning „Xapalak“ sheʼrida Xapalak qishlog‘i hayotidan bir manzara tasvirlangan bo‘lsa, aslida butun xonlikning real hayoti aks etgan. deystvitelnosti, kotoriy

Maxmur XIX-asr boshlarida sheʼriyatda feodal-klerikal oqimga boshchilik qilgan shoir Fazliyga gʻazab bilan hujum qildi. Maxmurning demokratik va satirik sheʼriyatining eng yaxshi anʼanalarini XIX-asr oxiri — XX-asr boshlaridagi oʻzbek shoirlari Muqimiy, Zavqiy, Avaz Oʻtarogʻlilar davom ettirdilar.

Adabiyotlar

Naum Grebnev. Boshqa soʻzlar. O‘zbek xalq va mumtoz sheʼriyatidan tanlangan tarjimalar. Adabiyot va sanʼat nashriyoti. G‘afur G‘ulom. Toshkent, 1973-yil

Naum Grebnev. Manbalar va ogʻizlar. O‘zbek sheʼriyatidan tarjimalar. G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot Toshkent, 1983. 360 b.

Qayumov A., „Maxmur“, Toshkent, 1956-yil.

Havolalar

• Mahmur
• Maxmur va Gulxaniy