MAN

MAN
Turi	commercial vehicle manufacturer
Egasi	Traton
Qachon asos solingan	1758

MAN SE (sobiq nomi: M aschinenfabrik A ugsburg- N ürnberg mashinasozlik zavodi; SE) — avtomobil konserni, Yevropa ochiq aktsiyadorlik jamiyati. Bosh qarorgohi Myunxenda joylashgan. Kompaniyaning asosiy aktsiyadori Volkswagen AG konserni boʻlib, u 75,73% aktsiyalarga egalik qiladi. MAN butun dunyo boʻylab 53 824 kishini ishlaydi (ulardan 31 444 nafari Germaniyada).

Yillik aylanmasi 14,2 milliard yevro (2017-yil), shundan 76 foizi Germaniyadan tashqaridagi ishlab chiqarishga toʻgʻri keladi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Baza[tahrir | manbasini tahrirlash]

MAN konsernining kelib chiqishi Rur mintaqasida va Germaniyaning janubida joylashgan ishlab chiqarish korxonalaridir. Eng qadimgi salafiy korxona 1758-yilda asos solingan Sent-Entoni temir zavodi (nem. Eisenhütte St. Antony) hisoblanadi. Oberxauzenda (nem. Oberhausen) va Rur mintaqasida togʻ- kon sanoati rivojlanishiga asos solgan. 1808-yilda Ikki qoʻshni metallurgiya zavodi bilan birgalikda 1873-yilda Yakobi, Haniel & Huyssen kon kompaniyasi tarkibiga kiradi. Sterkrade tumanidagi Gutehoffnungshütte, Aktienverein für Bergbau und Hüttenbetrieb (GHH)^[de] kon kompaniyasi nomini oladi.

Shu bilan birga, 1840-yilda Ludwig Sander^[de] (1790—1877) va Jan Gaspard Dollfuss (1812—1889) Augsburgda (Bavariya, Janubiy Germaniya) Lyudvig Sander mashina zavodiga (nem. Sander'sche Maschinenfabrik) asos solishdi. MAN ning kelib chiqishida. Keyinchalik u matbaa asoschilaridan biri Carl August Reichenbach^[de] nomini oldi va keyinchalik Maschinenfabrik Augsburg mashina zavodi nomini oldi. 1898-yilda Klett & Comp^[de] mashina zavodi bilan birlashish orqali. (Nemis: Eisengießerei und Maschinenfabrik Klett & Comp; 1841, Nyurnberg) Maschinenfabrik Augsburg-Nürnberg AG mashinasozlik zavodi tashkil topdi, u 1908-yilda MAN deb qisqartirildi.

Urushdan keyingi davr[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ikkinchi jahon urushi tugagandan soʻng, ittifoqchilar yirik konsernlarni, shu jumladan GHHni dekartelizatsiya qilish siyosatini boshladilar. Togʻ-kon sanoati korxonalari va temir va poʻlat ishlab chiqaruvchi kompaniyalar ham xuddi shunday konsernning bir qismi boʻla olmadilar. Shu sababli, Germaniyaning janubidagi Gutehoffnungshütte va MAN zavodlari asbob-uskunalar va dastgohlar, yuk mashinalari va bosma mashinalar ishlab chiqarishni davom ettirdilar, shu bilan birga kon qazish toʻxtatilishi kerak edi. Urushdan keyingi davrda konsern tomonidan amalga oshirilgan operatsiyalarda torroq sanoat yoʻnalishi oʻz aksini topdi: 1953-yil — Xitoyning Jinhua Youngman Vehicle Co. Ltd..^[de] yuk va avtobus kompaniyasi bilan qoʻshma korxona tashkil etish. Jinhua Youngman Vehicle Co. Ltd..^[de]

1971-yil Bussing yuk mashinasi va avtobus ishlab chiqaruvchisi ulushini sotib oldi

1966—1967-yillar - Deutsche Werft^[de] kemasozlik kompaniyasi ulushini sotish

1979-yil — Faber & Schleicher yozuv mashinkasi kompaniyasining sotib olinishi va MAN Roland Druckmaschinen AG^[de] tashkil etilishi.

Scania korpusi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2006-yil sentyabr oyida MAN oʻzining raqobatchisi shved yuk mashinasi ishlab chiqaruvchisi Scania ni sotib olishni taklif qildi. 19-dekabrda Yevropa komissiyasi uni qonuniy deb tan oldi. Biroq, 2007-yil 23-yanvarda Scaniaʼning asosiy aktsiyadori Volkswagen AG va qudratli Vallenberglar oilasi tomonidan rad etilganidan soʻng, MAN oʻz taklifini ixtiyoriy ravishda qaytarib oldi. 2008-yil 24-dekabrda MAN Scania-ning asosiy aktivini sotib olish imkoniyatini olganini va natijada aktsiyalarning 20% dan ortigʻiga egalik qilganini eʼlon qildi.

Shu bilan birga, Volkswagen AG MANdagi ulushini 15 foizdan (2006-yil oktyabr) deyarli 30 foizgacha oshirmoqda. 2008-yil dekabr oyining boshida MAN VW Truck and Bus Brasilien yuk va avtobus biznesini sotib oldi va uni MAN Lotin Amerikasi deb oʻzgartirdi. Ushbu kelishuv tufayli MAN Braziliyadagi avtomobil bozorining 30 foizini egalladi. 2009-yilning bahorida MAN Ferrostaal^[de] ning 70% ulushini Abu-Dabida joylashgan IPIC neft investitsiya kompaniyasiga sotdi.

2009-yil may oyidan beri MAN Yevropa ommaviy cheklangan kompaniyasi (SE) hisoblanadi. 2009-yil iyul oyida MAN shoʻba korxonalari MAN Turbo^[de] , MAN Diesel va Renk^[de] Energetika boʻlimiga qoʻshilishi haqida eʼlon qildi. MAN, shuningdek, Xitoy yuk mashinalari ishlab chiqaruvchisi Sinotruk bilan strategik hamkorlikka kirdi.

Volkswagen AG barcha aksiyadorlarga 2011-yilning 29-iyuniga qadar MAN oddiy aksiyasi uchun 95,00 evro va imtiyozli aksiya uchun 59,90 evro miqdorida naqd pul toʻlashni taklif qildi.

2011-yil 9-noyabrda Volkswagen Group MAN SEdagi ulushini ovoz beruvchi aktsiyalarning 55,90 foiziga va ustav kapitalining 53,71 foiziga oshirdi. MAN SE ni sotib olish MAN, Scania va Volkswagen Commercial Vehicles shoʻba korxonalarini birlashtirish va har uchala brendning jahon bozoridagi mavqeini mustahkamlashga qaratilgan edi.

Oʻsha paytda MAN va Scania Xitoy va Hindiston yuk mashinalarini ishlab chiqaruvchilardan orqada qolib, bozor ulushini yoʻqotib qoʻygan edi. Shu munosabat bilan raqobatbardosh mahsulotlarni sotishni ragʻbatlantirish zarurati paydo boʻldi. MAN, Scania va Volkswagen Commercial Vehiclesning uchta shoʻba korxonalarini markaziy chiqish xarajatlarni kamaytirdi va texnik ishlanmalarni soddalashtirdi, bu esa Volkswagen AG tomonidan ishlab chiqarilgan tijorat avtomobillarini yanada raqobatbardosh qildi.

Volkswagen yuk mashinalari va avtobus xoldingi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2015-yil 5-may kuni aksiyalarning nazorat paketiga ega boʻlgan Volkswagen AG konserni yangi xolding tashkil etilganini e’lon qildi.Truck & Bus GmbH Volkswagen^[de] , shu jumladan MAN, Scania, Volkswagen Trucks & Bus va Volkswagen Commercial Vehicles brendlari. Xoldingning maqsadi MAN Truck & Bus AG, MAN Lotin America va Scania AB uchta kompaniyasini birlashtirish, markazlashtirilgan tarzda muvofiqlashtirish va oʻzaro hamkorlik qilishdir. Xolding rahbari Andreas Renshler MAN va Scania xolding tarkibida mustaqil brend boʻlib qolishini taʼkidladi.

Boʻlimlar va aktsiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

MAN konserni ikkita boʻlimni oʻz ichiga oladi:

MAN Truck & Bus va MAN Latin America^[de] kichik guruhlari tijorat avtomobillari, shuningdek, MAN Force Trucks (Hindiston) va Sinotruk (Xitoy) ishlab chiqarishdagi aktsiyadorlik ishtiroki
MAN Diesel & Turbo^[de] kichik guruhi va haydovchi komponentlarini ishlab chiqaruvchi Renk AG^[de] aksiyalarining aksariyat qismi bilan energetika muhandisligi

MAN Rossiyada[tahrir | manbasini tahrirlash]

MAN kompaniyasining Rossiyadagi tijorat boʻlimi „MAN Truck & Bus Rus“ deb nomlanadi.

MAN Oʻzbekistonda[tahrir | manbasini tahrirlash]

“JV MAN Auto-Uzbekistan” Oʻzbekiston-Germaniya qoʻshma korxonasi 2009-yil 9-avgustda Vazirlar Mahkamasining 08.07.2009-yildagi 224-son qaroriga asosan tashkil etilgan. Oʻzbekiston tomonidan korxona taʼsischisi “Oʻzavtosanoat” aksiyadorlik kompaniyasi, Germaniya tomonidan hamkori — MAN Truck & Bus AG.^{[manba kerak]}

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov 2011-yil 16-fevralda “Ogʻir avtomobillar ishlab chiqarishni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi qarorni imzolaganidan soʻng, Oʻzbekistonda MAN rusumli yuk avtomobillarini ishlab chiqarish va ularga texnik xizmat koʻrsatish majmuasi barpo etildi va ishga tushirildi. 2012-yil 30-iyul kuni MAN ogʻir yuk avtomobillarini ishlab chiqaruvchi yangi yigʻish zavodining ochilish marosimi boʻlib oʻtdi.^{[manba kerak]}

Aksiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

MAN SE aksiyalari Frankfurt fond birjasida savdo qilishda davom etmoqda, biroq barcha daromadlar Volkswagen AG ning yillik hisoblarida toʻliq hisobga olinadi. Shartnomada dividendlarni muntazam toʻlash nazarda tutilmagan. Shu sababli, toʻlanmagan barcha nafaqaga chiqqan aktsiyadorlar har bir oddiy yoki imtiyozli aksiya uchun 3,07 evro yillik naqd pul yoki 80,89 evro miqdorida bir martalik kompensatsiya olish imkoniyatiga ega.

Asosiy bitimlar[tahrir | manbasini tahrirlash]


Sotib olish	Sotish
1969: Kemasozlik kompaniyasi Deggendorfer Werft und Eisenbau Gesellschaft^[de] Gutehoffnungshütte^[de] (GHH) qismi
1971-yil: Büssing Automobilwerke AG^[de] avtomobil zavodi, Braunshveyg; Gräf & Stift^[de] , Avstriya	1973-yil: Deutsche Werft^[de] kemasozlik kompaniyasi
1979-yil: Bosma mashinalar va dastgohlar ishlab chiqaruvchisi Faber & Schleicher^[de]	1990-yil: Metallga ishlov berish va temir yoʻl transporti boʻlinmalari AEG elektr temir yoʻl avtomobil ishlab chiqaruvchisiga sotildi.
1980-yil: Производитель дизельных двигателей B&W Diesel^[de] , Daniya	2003-yil: 50% aktsiya SMS^[de] guruhiga sotilgan, hammuallif (Vayslar oilasi)
1990-yil: yuk mashinalari ishlab chiqaruvchisi Steyr Nutzfahrzeuge AG, Avstriya	2005-yil: Shoʻba korxonalari va aktsiyalari: MAN Technologie boʻlimi, MAN Logistics, MAN Heiztechnik, MAN Wolffkran^[de] minora kranlari ishlab chiqaruvchisi, Schwäbische Hüttenwerke^[de] temir zavodi.
2000/01: tijorat yuk mashinalari ishlab chiqaruvchisi Star Trucks^[de] , Polsha, yuk mashinalari ishlab chiqaruvchi ERF^[de] , Buyuk Britaniya; Gottlob Auwärter GmbH & Co avtobus kompaniyasi. KG (Neoplan); gaz turbinasi ishlab chiqaruvchisi Sulzer Turbo, Shveysariya	2006-yil: MAN Roland Druckmaschinen^[de]
2007-yil: SEMT Pielstick dizel dvigatel kompaniyasi MAN Diesel tomonidan sotib olindi	2008-yil: MAN Ferrostaal^[de]
2009-yil: марка Volkswagen Caminhões e Ônibus^[de] , Braziliya
2010: EUROLasing

Oldingi avlod[tahrir | manbasini tahrirlash]

MAN Schienenverkehrstechnik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Klett & Comp poʻlat zavodi MANning ikkita asoschi kompaniyasidan biri edi. 1851-yildan boshlab Nyurnberg zavodida temir yoʻl transporti vositalari ham ishlab chiqarila boshlandi. 1898-yilda Klett & Comp temir quyish zavodi va Maschinenfabrik Augsburg muhandislik zavodi Vereinigte Maschinenfabrik Augsburg und Maschinenbauges muhandislik jamiyatiga birlashdi. Nürnberg AG . 1908 -;yildan 1986-yilgacha kompaniya MAN konsernining boʻlinmalaridan biri boʻlib, ikkala temir yoʻl uchun koʻp birlikli harakat tarkibini ishlab chiqargan (masalan, temir yoʻl avtobusi MAN) va shahar ichidagi va shahar atrofidagi yoʻlovchi tashish uchun (tramvaylar, metro va shahar tezyurar poezdlari).

1986-yilda Schienenverkehrstechnik boʻlimi tizimli ravishda Maschinenfabrik Augsburg Nürnberg AG kompaniyasidan MAN Gutehoffnungshütte Schienenverkehrstechnik AG ga oʻtkazildi, u 1990-yilda AEG elektr temir yoʻl transporti kompaniyasiga sotilgan. 1993-yil 1-iyuldan boshlab kompaniya nomi AEG Schienenfahrzeuge Nahverkehr & Wagen GmbH, Nyurnberg. 1996-yil 1-yanvarda u ABB Daimler Benz Transportation (Adtranz) konserni tarkibiga kirdi va u oʻz navbatida Bombardier Transportation temir yoʻl transporti kompaniyasi tarkibiga kirdi.

Nyurnbergda temir yoʻl transport vositalarini ishlab chiqarish 2001-yilda toʻxtatildi. 2000-yil oxirida ishlab chiqarilgan oxirgi model ICE 3^[de] 403 537-4 edi .

Temir yoʻllar uchun transport ishlab chiqarish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Litsenziyalangan temir yo'l avtobusi VT 95

Shahar ichida va shahar atrofida yoʻlovchi tashish uchun transport ishlab chiqarish[tahrir | manbasini tahrirlash]

1908/1928: Plauen tramvayi^[de] (1911-yildagi Tw 2ning 1 nusxasi Halle Halle tramvay muzeyi^[de] saqlanadi)
1909: Dresdner Straßenbahn AG uchun (Siemens elektr komponentlari) (Drezden tramvay muzeyida 1913, 1920, 1925-yillardagi avtomashinalar)
1928-yil: (Siemens elektr komponentlari) Kirnitzschtalbahn uchun 5 ta motor va 6 ta tirkama avtomobil (nemis: Kirnitzschtalbahn)
1961-yilgi GB4a tipidagi Bremen shahar tramvayi^[de]
1970-1984: (Siemens elektr komponentlari) metro (Nyurnberg) тип DT1^[de]
1972-1974 Vuppertal osma temir yoʻli uchun mototsikl

MAN Ackerdiesel[tahrir | manbasini tahrirlash]

1921-yildan 1962-yilgacha (interval) MAN qishloq xoʻjaligi texnikasini ishlab chiqardi. Traktorlar MAN Ackerdiesel^[de] brendi ostida ishlab chiqarilgan. 1962-yilda MAN Porsche Diesel Motorenbau GmbH kompaniyasini sotib oldi. 1963-yilgacha traktorlar ishlab chiqarilgan va keyin Renaultga sotilgan.

MAN Heiztechnik[tahrir | manbasini tahrirlash]

1953-yilda MAN dengiz turbinalari va suyuq yonilgʻi injektorlarini ishlab chiqarish boʻyicha mutaxassis WAHODAG kompaniyasini sotib oldi. 1969-yildan beri MAN Heiztechnik^[de] maishiy ehtiyojlar uchun yog 'yoqilgʻichlarini ishlab chiqarishni boshlaydi. 2005-yilda firma yangi egasiga sotilgan va hozirda MHG Heiztechnik GmbH nomi ostida faoliyat yuritadi.

MAN Technologies[tahrir | manbasini tahrirlash]

MAN oʻzining shoʻba korxonasi MAN Technologie bilan birgalikda Ariane seriyali kosmik raketalarni yaratishda ishtirok etdi. Xususan, MAN kuchaytirgichlar, yonilgʻi baklari, bosim baklari va turbonasoslarni yetkazib berdi. MAN Technologie kompaniyasining hozirgi egasi MT Aerospace^[de] aerokosmik kompaniyasi hisoblanadi.

Kompaniya 1922-yilda Heilbronn shahrida Ervin Mene tomonidan tashkil etilgan. Dastlab, u koʻpriklar va sanoat binolari uchun statik metall va payvandlash konstruktsiyalarini ishlab chiqarishga ixtisoslashgan. Asta-sekin kompaniya logistika sanoati uchun butlovchi qismlar, tizimlar va kalitlarni yetkazib beruvchi yetakchi yetkazib beruvchiga aylandi. 1968-yilda Mehne GmbH qogʻoz ulgurji sotuvchisi PAGEDA uchun birinchi avtomatik yuqori qavatli [[|Koʻpyarusli omborxona]]^[de] qurdi.

Zamonaviy tarkib[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bugungi kunda kompaniya Yevropa uslubidagi ogʻir yuk tashuvchi fuqarolik yuk mashinalari (TGX, TGM va TGS modellari), oʻrta yuk mashinalari (TGL va TGM modellari), turli toifadagi harbiy yuk mashinalari, shuningdek, har xil turdagi avtobuslar ishlab chiqaradi.