Laysan albatros
| Laysan albatros | |
|---|---|
 | |
Ilmiy tasniflash | |
| Olam: | Eukariotlar |
| Tip: | Xordalilar |
| Sinf: | Qushlar |
| Oila: | Albatrossimonlar |
| Urugʻ: | Shimoliy Tinch okean albatroslari |
| Turlari: | P. immutabilis |
| Xalqaro ilmiy nomi | |
| Phoebastria immutabilis (Rothschild, 1893) | |
| Sinonimlari | |
| Diomedea immutabilis | |
 | |
Laysan albatros[1] (lotincha: Phoebastria immutabilis) — albatrossimonlar oilasiga mansub dengiz qushi. Ularning 99,7% Shimoli-gʻarbiy Gavayi orollarida istiqomat qiladi. Bu albatros Gavayi orollarida ikkinchi eng keng tarqalgan dengiz qushi boʻlib, taxminan 1,18 million qush yashaydi va hozirda oʻz hudud doirasini yangi orollargacha kengaytirmoqda. Laysan albatros birinchi marta 1893-yilda Laysan orolidan olingan namuna asosida Lionel Valter Rotshild tomonidan Diomedea immutabilis sifatida tasvirlangan[2].
Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
Laysan albatrosining oʻrtacha uzunligi 81 sm[3] va qanotlari kengligi 195 dan 203 sm gacha[4]. Ogʻirligi 2,4 dan 4,1 kg gacha boʻlgan erkaklar urgʻochilarga qaraganda kattaroqdir, ularning vazni 1,9 dan 3,6 kg gacha[5][6]. Bu albatros qora-kulrang ustki qanoti, orqa, yuqori dumga ega, boshi, pastki dumi va pastki qismlari oq rangga ega. Uning koʻz atrofida qora dogʻlar bor va uning qanotlari naqshlari boshqa turlar orasida farq qiladi, ba'zilarida esa torroq qora qirralar va oʻzgaruvchan miqdorda qora ranglar mavjud. Voyaga yetmaganlarning tumshugʻi kulrang va ustki dumlari qoramtir[3] Bu turning naslchilik patlari yoʻq[5].
Laysan albatrosni aniqlash odatda oson. Shimoliy Tinch okeanida boshqa nisbatan keng tarqalgan albatrosdan, ya'ni qora oyoqli albatrosdan ajratish oson. Uni juda kam uchraydigan kalta dumli albatrosdan butunlay toʻq rangdagi orqa tomoni va kichikroq oʻlchamlari bilan ajratish mumkin. Laysan albatrosning patlari ikki xil rangli, uski orqa qismi va qanoti toʻq kulrang, pastki tomoni va boshi oq rangda.
Tarqalish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gavayi orollarida koʻpayadi[7], migratsiya davrida u Shimoliy Tinch okeani boʻylab (shimolda Komandor va gʻarbda Saxalingacha) katta chuqurlikdagi sovuq oqimlar zonasida tez-tez uchraydi.
Hayot tarzi[tahrir | manbasini tahrirlash]
U ham barcha albatroslar singari ochiq okeanda yashaydi va quruqlikda faqat uy qurish davrida paydo boʻladi. U asosan sefalopodlar, kamroq baliq va qisqichbaqasimonlar bilan oziqlanadi. Kemalar bu oilaning boshqa qushlariga qaraganda kamroq taʻqib qilinadi. U jim, faqat vaqti-vaqti bilan boʻkirgan faryodni chiqaradi va laylak kabi tumshugʻini uradi. Koloniyalarda koʻpayadi. Uyada faqat bitta oq (baʼzan qora dogʻlar bilan) tuxum boʻladi. Tuxumni ikkala ota-ona ham 65 kun davomida inkubatsiya qiladi. Joʻja uyada olti oygacha qoladi. Ba'zida qora oyoqli albatros bilan chatishishi mumkin.
Ular kamida 5 yoshda, lekin koʻpincha 8-10 yoshda koʻpaya boshlaydi.
2011-yilda Midway atollida 60 yoshdan oshgan Laysan albatros urgʻochisi tuxum qoʻyib, joʻja ochdi. U 1956-yilda raqamlanib hisobga olingan[8].
Fotosurat[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Птицы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский / Под общ. ред. акад. В. Е. Соколова. — М.: Русский язык, РУССО, 1994. — С. 15. — 2030 экз. — ISBN 5-200-00643-0.
- ↑ Robertson, C. J. R. (2003)
- ↑ 3,0 3,1 BirdLife International (2008)
- ↑ Dunn, J. L. & Alderfer, J. (2006)
- ↑ 5,0 5,1 Floyd, Ted (2008)
- ↑ Dunning Jr., John B., ed. (1992). CRC Handbook of Avian Body Masses. CRC Press. ISBN 978-0-8493-4258-5.
- ↑ Сергей Смиренский Рекорд долголетия для морских птиц // Наука и жизнь. — 2017. — № 5.
- ↑ „America's oldest wild bird is a new mom“. CNN (2011-yil 9-mart). 2011-yil 10-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 9-mart. „цитата: The bird was first identified and banded by a USGS researcher in 1956 when she was incubating an egg, according to the USGS. As the Laysan albatross can't breed before age 5 – and spends much of its life before that at sea – scientists estimate Wisdom is at least 60 years old. She may be even older, though, as most Laysan albatrosses don't breed until age 8 or 9 after an extended courtship“.
Adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Бёме Р. Л., Динец В. Л., Флинт В. Е., Черенков А. Е. Птицы. Энциклопедия природы России. — М.: ABF, 1996. — 432 с.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Позвоночные животные России: Темноспинный альбатрос (Wayback Machine saytida 2021-03-02 sanasida arxivlangan)