Kartalab Xon masjidi
| Masjid | |
Kartalab Xon masjidi
| |
 | |
| Masjidning 2012-yilgi holati | |
| Mamlakat |  Bangladesh
|
| Shahar | Dakka |
| Koordinatalar | 23°43′01″N 90°23′55″E / 23.7169°N 90.3986°E |
| Binokorlik | 1701—1704-yil |
| Gumbazlar soni | 5 |
| Gumbazlar soni | 5 |
| Qurilish materiallari | Gʻisht, qum, ohak[1] |
 Kartalab Xon masjidi Vikiomborda
| |
Bangladeshning eski Dakka shahridagi Begum Bozor hududidagi Kartalab Xon masjidi yoki Begum Bozor masjidi 1700-1704-yillar orasida Navob Divon Murshid Quli Xon (taxallusi Kartalab Xon) tomonidan qurilgan[2]. Masjid yuqori baholi platformadan iborat boʻlib, shimolda platformaning gʻarbiy yarmida „dochala“ qoʻshimchasi boʻlgan masjid va platformaning sharq tomonidagi „baoli“ (quduqli) qismdan iborat. Uning tomi sakkiz burchakli barabanlarga tayangan beshta gumbaz bilan qoplangan[3]. Masjid XIX asrda Mirzo Gʻulom Pir tomonidan toʻliq qayta taʼmirlangan[4]. Murshidqulixon oʻz xohishiga koʻra, ushbu masjidning eshigi ostiga dafn etilgan.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kartalab Xon masjidi Dakkadagi eng yirik Boburiylar sulolasi davrida qurilgan masjidlaridan biridir. U taxxona deb ataladigan baland supa ustida qurilgan[4]. Platforma ostida doʻkondorlarga beriladigan bir qator toʻrtburchak xonalar mavjud[3]. Masjid xarajatlarini qoplash uchun baliq bozori qurilgan[4].
Bengaliyadagi yagona maʼlum namuna boʻlgan „Baoli“ usuli Shimoliy Hindiston yoki Dekkadan kelib chiqqan deb hisoblaniladi. Uning ilk qoʻllanishi Dakkadan oldin Dekanda amalga oshirilgan[3].
1777-yilda bozor nazoratini oʻsha paytdagi Naib-e-Nozim Sharfarazxonning qizi Begim oʻz qoʻliga olgan. „Begumbozor“ mahallasi va masjid nomi ham ayni shu nomdan kelib chiqqan boʻlishi mumkin. Boshqa bir ehtimolga koʻra, u masjidning mutavalli (maʼmuri) nomi bilan atalgan boʻlishi ham mumkin[4].
Arxitekturaviy qiymati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Arxeolog Ahmad Hasan Doniy masjid haqida quyidagilarni aytgan[5],
Masjid ham qadimgi binolardan oʻzgacha uslubda qurilgan meʼmorchilikni namoyish etadi. Uch gumbazli masjid qurishning eski xususiyatlari bu yerda takrorlanadi va gumbazlar soni koʻpaytirilib, besh gumbazli masjidga aylanadi. Fasad beshta kirish joyiga ega, ularning har biri devor parapetidan baland koʻtarilgan nozik minora bilan bir-biridan ajratilgan. Xuddi shunday, burchak minoralari ham yuqorida oʻz alohida xonalariga ega.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Mamun, Muntasir. (1993). Dakka-Smriti Bismritir Nogori . Dakka: Anannya. (182-183-bet)
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ A. T. M. Shamsuzzoha; Hamidul Islam (2011). "Structure, Decoration and Materials: Mughal Mosques of Medieval Dhaka". Journal of the Bangladesh Association of Young Researchers 1 (1): 100. doi:10.3329/jbayr.v1i1.6841. https://www.banglajol.info/index.php/JBAYR/article/view/6841/5313.
- ↑ Ahmed, Nazimuddin. Discover the Monuments of Bangladesh. Dhaka: University Press, 1984 — 179-bet. OCLC 768307223.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Bari, MA „Kartalab Khan’s Mosque“, . Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh, Second Islam: , Asiatic Society of Bangladesh, 2012.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Rahman, Mahbubur. City of an Architect. Delvistaa Foundation, 2011 — 22-bet. ISBN 978-984-33-2451-1.
- ↑ Dani, Ahmad Hasan. Muslim architecture in Bengal. Dacca: Asiatic Society of Pakistan, 1961 — 202-bet. OCLC 1118771.