Jorj Polya
Jorj (1887 yil 13 dekabr — 1985 yil 7 sentyabr) venger matematiki. U 1914 yildan 1940-yilgacha ETH Tsyurixda va 1940-yildan 1953-yilgacha Stenford universitetida matematika professori boʻlgan. U kombinatorika, sonlar nazariyasi, raqamli tahlil va ehtimollar nazariyasiga fundamental hissa qoʻshgan. U, shuningdek , intuitiv tahlil va matematik taʼlim sohasidagi faoliyati bilan mashhur[1]. U marsliklardan biri sifatida aniqlandi.
Uning hayoti va ijodi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Polya Avstriya-Vengriyaning Budapesht shahrida 1886-yilda Rim-katolik dinini qabul qilgan venger yahudiylari Anna Deutsch va Yakab Polyaning oʻgʻli boʻlib tugʻilgan[2]. Uning oilasi dindor boʻlgan va u Rim-katolik cherkovida suvga choʻmgan boʻlsa-da, Jorj Polya agnostik boʻlib oʻsgan[3]. U 1914-1940 yillarda Shveytsariyadagi ETH Tsyurixda va 1940-1953 yillarda Stenford universitetida matematika professori boʻlgan. U umri va faoliyatining qolgan qismida Stenford faxriy professori boʻlib qoldi. U qatorlar, sonlar nazariyasi, matematik tahlil, geometriya, algebra, kombinatorika va ehtimollik kabi qator matematik mavzular ustida ishlagan[4]. U 1928-yilda Boloniyada[5], 1936-yilda Osloda va 1950-yilda Kembrijda, Massachusets shtatida ICMning taklif etilgan maʼruzachisi boʻlgan.
U AQShning Kaliforniya shtatidagi Palo Alto shahrida vafot etdi.
Uni qanday yechish mumkin kitobida Polya bir qator muammolarni, jumladan, matematik va matematik boʻlmagan masalalarni yechish uchun umumiy evristikani taqdim etadi. Kitobda oʻquvchilarga matematikani oʻrgatish uchun intuitiv atamalar va maslahatlar mini -entsiklopediyasi mavjud. U bir necha tillarga tarjima qilingan va milliondan ortiq nusxada sotilgan. Rus fizigi Jores I. Alfyorov (2000 yil fizika boʻyicha Nobel mukofoti sovrindori) bu kitobni yuqori baholab, uning muxlisi ekanligini taʼkidladi. Avstraliyalik amerikalik matematik Terens Tao ushbu kitobdan Xalqaro matematika olimpiadasiga tayyorgarlik koʻrish uchun foydalangan. Kitob hali ham matematika taʼlimida qoʻllaniladi. Duglas Lenatning avtomatlashtirilgan matematik va Eurisko sunʼiy intellekt dasturlari Polyaning ishidan ilhomlangan.
To'g'ridan-to'g'ri muammolarni hal qilishga qaratilgan ishiga qo'shimcha ravishda, Polya 1963-yilda Milliy Fan Jamg'armasi tomonidan qo'llab-quvvatlangan, Leon Bouden tomonidan tahrirlangan va Amerika Matematik Assotsiatsiyasi (MAA) tomonidan 1977-yilda nashr etilgan tadqiqotga asoslanib, "Fandagi matematik usullar" nomli yana bir qisqa kitobni yozdi. Polya soʻzboshida taʼkidlaganidek, kitobni jamlash uchun Bouden Polyaning Stenfordda bir necha bor oʻqigan kursining lenta yozuvini diqqat bilan tomosha qildi. Polya muqaddimasida "keyingi sahifalar foydali boʻladi, ammo ularni tugallangan bayonot deb hisoblamaslik kerak" dedi.
Polya nomidagi uchta mukofot bor, ular baʼzan bir-biri bilan aralashib ketadi. 1969-yilda Sanoat va amaliy matematika jamiyati (SIAM) Jorj Polya mukofotini topshirdi, u „kombinatoriya nazariyasining ajoyib qoʻllanilishi“ va „Jorj Polya qiziqqan boshqa sohadagi muhim hissasi uchun“ ikkita nominatsiyada beriladi[6]. " 1976-yilda Amerika Matematik Assotsiatsiyasi (MAA) College Mathematics Journalda chop etilgan „tushuntirish mukammal maqolalari uchun“ Jorj Polya mukofotini beradi[7]. 1987-yilda London matematika jamiyati (LMS) Polya mukofotini „Birlashgan Qirollikdagi matematikaga qoʻshgan ulkan hissasi yoki hayoliy namoyishi“ uchun topshirdi[8].
Aydaxo shtati Moskva shahridagi Aydaxo universitetida Polya sharafiga matematika markazi nomi berildi. Matematika markazi asosan talabalarga algebra va matematika boʻyicha repetitorlik qilishga qaratilgan[9].
Stenford universitetida uning sharafiga Polya zali mavjud[10]. U hali ham u erda dars berayotganda qurilgan va u shogirdlarini oʻlgan deb oʻylashiga sabab boʻlganidan shikoyat qilgan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ The random walks of George Pólya. Washington, DC: Mathematical Association of America, 2000. 11 aralık 2020da qaraldi.
- ↑ „George Pólya“. 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4 temmuz 2009.
- ↑ George Pólya: master of discovery 1887–1985. Dale Seymour Publications, 1993 — 50 bet. ISBN 978-0-86651-611-2. „Plancherel was a military man, a colonel in the Swiss army, and a devout Catholic; Pólya did not like military ceremonies or activities, and he was an agnostic who objected to hierarchical religions.“
- ↑ Faces of Mathematics, Third Edition. New York, NY USA: HarperCollins College Publishers, 1995 — 479 bet. ISBN 0-06-501069-8.
- ↑ „Ueber eine Eigenschaft des Gaussschen Fehlergesetzes“,In: Atti del Congresso Internazionale dei Matematici: Bologna del 3 al 10 de settembre di 1928 — 63-64 bet.
- ↑ „George Pólya Prize in Mathematics“. 16 ağustos 2018da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15 şubat 2021.
- ↑ „George Pólya Award“. 2 ekim 2013da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15 şubat 2021.
- ↑ „London Mathematical Society Polya Prize“. 10 mayıs 2010da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9 ekim 2009.
- ↑ „University of Idaho Polya Center“. 21 ocak 2012da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24 eylül 2011.
- ↑ „POLYA HALL, 14-160“. 28 aralık 2020da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3 nisan 2020.