Inoyatullaxon
| Inoyatullaxon عنايت الله خان | |
|---|---|
| Afgʻoniston podshohi | |
 Inoyatullaxon portreti, 1929-yil | |
| Afgʻoniston podshohi | |
| Saltanat | 1929-yil 14-yanvar – 1929-yil 17-yanvar |
| Oʻtmishdoshi | Omonullaxon |
| Davomchisi |
Habibulloh Kalakoniy (Kobulda) Ali Ahmadxon (Jalolobodda) |
| Tugʻilishi |
20-oktyabr 1888-yil Kobul, Afgʻoniston amirligi |
| Vafoti |
12-avgust 1946-yil (57 yoshda) Tehron, Eron shohligi |
| Turmush oʻrtogʻi | Xayriya xonim afandi |
| Sulola | Barakzoi sulolasi |
| Otasi | Habibullo |
| Onasi | Jamol begim |
Inoyatullaxon (pushtuncha/dariycha: عنايت الله خان) (1888-yil 20-oktyabr – 1946-yil 12-avgust) 1929-yil yanvarda uch kunlik Afgʻoniston podshohi. Afgʻon amiri Habibullaxonning oʻgʻli. Inoyatullaning qisqa muddatli hukmronligi uning taxtdan ketishi bilan yakunlangan.
Xon pushtunlar oilasida tugʻilgan. Omonullaxon 1929-yil 14-yanvarda yarim tunda podshohlikni akasi Inoyatullaxonga topshirib, Kobuldan yashirincha Qandahorga qochishga harakat qiladi. Habibulloh Kalakoniy va uning izdoshlari Omonullaning Rolls-Royce mashinasini otda quvib ketishdi, ammo Omonulla qochishga muvaffaq boʻladi.
Podshoh ketishi bilan Kalakoniy podshoh Inoyatullaga yo taslim boʻlish yoki urushga tayyorgarlik koʻrish uchun xat yozadi. Inoyatullaning javobi shundaki, u hech qachon shoh boʻlishni istamagan va xohlamagan va 1929-yil 17-yanvarda Kalakoniy foydasiga taxtdan voz kechib, shoh deb eʼlon qilishga rozi boʻlgan. Inayatulloh Buyuk Britaniya Qirollik havo kuchlari[1] tomonidan Kobuldan havo yoʻlida olib ketilgan va umrining qolgan qismini surgunda oʻtkazgan. 1929-yil avgust oyida, Afgʻon fuqarolar urushi (1928–1929) davrida Kobulda Kalakaoniylarga qarshi kuchlar orasida Inoyatulla nomi bilan zarb qilingan rupiyalar aylanib yurgani haqida mish-mishlar tarqaldi. Bu baʼzilarni Inaytulla afgʻon taxtiga daʼvogarlik qila boshlagan degan fikrga olib keldi. Biroq, bundan hech narsa chiqmadi va mish-mishlar tezda barham topdi[2]. Inoyatulla Eronda qoldi va 1946-yilda Tehronda vafot etdi.
Oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Inoyatulla va turmush oʻrtogʻi Xariyaning (Mahmud Tarziyning qizi) Xalilulloh Siroj (1910-yilda tugʻilgan), Ruhulla Siroj (1911-yilda tugʻilgan, 1913-yilda vafot etgan), Mastura Siroj, Humayra Siroj, Hamidulla Inoyat Siroj (1923-yilda tugʻilgan), Ruqiya Siroj (1918-yilda tugʻilgan), Hamida Siroj (1920-yilda tugʻilgan), Xayrulla Inoyat Siroj (1921-yilda tugʻilgan), Ismatullo Inoyat Siroj (1922-yilda tugʻilgan), Latija Siroj (1923-yilda tugʻilgan), Anisa Siroj (1923-yilda tugʻilgan), Nafisa Siroj (1925-yilda tugʻilgan) ismli farzandlari boʻlgan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „RAF 'Heroes of Kabul': 80th Anniversary. Royal Air Force official website“. 2016-yil 5-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 1-yanvar.
- ↑ Muḥammad, Fayz̤; Hazārah, Fayz̤ Muḥammad Kātib. Kabul Under Siege: Fayz Muhammad's Account of the 1929 Uprising (en). Markus Wiener Publishers, 1999 — 232, 233 bet. ISBN 9781558761551.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Media related to Inayatullah Khan at Wikimedia Commons
 Xotakiylar davlati | |
|---|---|
 Durroniylar davlati | |
.svg){kind=small} Barakzoilar amirligi | |
.svg){kind=small} Barakzoi qirolligi | |
.svg){kind=small} Saqqovistlar amirligi (tan olinmagan) | |
| Barakzoi qirolligi (qayta tiklangan) | |
Yotiq yozuvda keltirilganlari mahalliy isyonkor hukmdorlarni bildiradi | |
 |
- 20-oktyabrda tugʻilganlar
- 1888-yilda tugʻilganlar
- Kobulda tugʻilganlar
- 12-avgustda vafot etganlar
- 1946-yilda vafot etganlar
- Tehronda vafot etganlar
- Qirollik bilgiqutisida nomaʼlum parametrlar qoʻllangan sahifalar
- Commons category link from Wikidata
- 20-asr afgʻon hukmdorlari
- Afgʻoniston podsholari
- Barakzoilar sulolasi
- Pushtunlar
- 20-asr afgʻon siyosatchilari
- Taxtdan voz kechgan hukmdorlar
- Afgʻon fuqarolar urushi (1928–1929)